وابستگی دولت به نفت بیشتر شده است

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: بعد از جنگ تحمیلی تمام دولت‌ها در ایران وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی داشته و در طول سال‌های اخیر این وابستگی افزایش نیز یافته است.

محمد خوشچهره در دومین نشست تخصصی همایش ملی نفت و توسعه اقتصادی با موضوع "نهادها، نفت و توسعه اقتصادی" اظهار داشت: در ابتدا باید تعریف دقیقی از مفاهیم پایه‌ای بحث خود از جمله مفهوم توسعه داشته باشیم چرا که درک صحیح از مفهوم توسعه پیش شرط اینگونه مباحث است.

وی افزود: توسعه اقتصادی یک واژه پیچیده است و بهتر است به جای توسعه اقتصادی بگوییم توسعه ملی چون ابعاد آن گسترده تر است.

این اقتصاددان با بیان اینکه توسعه را می‌توان به عنوان فرایند رسیدن به وضعیت مطلوب تعریف کرد، گفت: حال سوال اینجاست که وضعیت مطلوب چیست و چه ویژگی‌هایی دارد، در اینجا نگرش‌ها و جهان بینی‌های مختلف می‌تواند به نتایج مختلفی در مورد وضعیت مطلوب منجر شود.

وی ادامه داد: در موضوع نهادها، مهمترین نهاد، دولت است و در نظام سرمایه داری بازار مهمترین نهاد است. در کنار این دو نهاد، نهاد جامعه مدنی نیز وجود دارد. حال باید رابطه نهاد دولت و نفت را بررسی کنیم تا بتوان اثرات آن بر فرایند توسعه را شناخت.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در مورد نحوه استفاده از نفت در اقتصاد گفت: بعد از جنگ تحمیلی تمام دولت‌ها در ایران کارکرد مشابهی در مواجهه با درآمدهای نفتی داشته اند به طوری که در حوزه اقتصادی همه دولت‌ها وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی داشته و در طول سال‌های اخیر این وابستگی افزایش نیز یافته است.

وی افزود: وابستگی بالای به نفت منجر به وابستگی به واردات می‌شود و همان طور که دیده می‌شود واردات کالاهای مصرفی به شدت در حال افزایش است.

خوش چهره با بیان اینکه درآمدهای نفتی خود ریشه بروز بسیاری از فسادهای اقتصادی است، اذعان داشت: هرچه درآمد و وابستگی به نفت بیشتر باشد سطح فساد اقتصادی نیز بیشتر می‌شود.

وی ادامه داد: وابستگی دولت به نفت باعث شده که در کارکردهای اصلی دولت انحرافاتی ایجاد شود.

این کارشناس امور اقتصادی تصریح کرد: در کشورهایی که درآمد دولت عمدتا از درآمدهای مالیاتی است عقلانیت در سیاستگذاری‌ها وجود دارد اما در کشور ما که درآمد دولت وابسته به درآمد‌های نفتی است به تصمیمات و سیاست گذاری‌های عقلایی توجه جدی نمی‌شود، بنابراین نفت باعث می‌شود که نهاد دولت از عقلانیت فاصله گیرد و به سمت تصمیمات سطحی حرکت کند و در کشورهای وابسته به نفت مردم مطالبه گر نیستند و از طرفی دولت‌ها نیز پاسخگو نیست چون مالیات نقش اصلی در سبد بودجه دولت ندارد.

خوشچهره با بیان اینکه در ایران وابستگی به نفت به جای کاهش افزایش یافته، خاطرنشان کرد: نفت و درآمدهای نفتی در کشورما موجب شده که دولت از نظارت، کنترل و هدایت به سمت تصدیگری و مالکیت حرکت کند.