مهمترین محورهای سخنان روحانی در جشنواره پژوهش

حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور صبح امروز دوشنبه در چهاردهمین جشنواره ملی تجلیل از برگزیدگان حوزه پژوهش و فناوری سخنرانی کرد؛ مهمترین محورهای سخنان رئیس‌جمهور به‌شرح ذیل است:

توسعه دانش در سایه پژوهش است، گرچه خود پژوهش در سایه دانش امکان‌پذیر است و متولد می‌شود بنابراین، هم علت است و هم معلول.

هم پژوهش می‌تواند علم را شکوفا کند و هم می‌تواند به توسعه علم و حتی آموزش بینجامد. البته پژوهش نیاز به محیط مساعد دارد و این محیط، آغازش آزادی آکادمیک است. این محیط مهمترین اصلش، بردباری و سعه صدر است و نمی‌توان به پژوهشی متقن دست یافت مگر آنکه پژوهشگر خلاق باشد و خلاقیت فقط در سایه آزادی امکان‌پذیر خواهد بود.

ما باید در سایه بردباری و تساهل، زمینه را برای شکوفایی استعداد اندیشمندان، محققان و پژوهشگران آماده کنیم.

از آن طرف هم، نتیجه پژوهش نیز نیاز به بردباری جامعه دارد و ممکن است محققی به پژوهشی برسد که خوشایند این و آن نباشد اما اگر به‌واقع در چارچوب اصول در مسیر تحقیق، به یافته‌ای رسیده است، آن یافته محصول پژوهش است.

پژوهش مقدس است و محصول آن نیز باید مورد احترام همگان باشد.

اگر کشور می‌خواهد در مسیر پیشرفت قرار گیرد، زمینه این پیشرفت محیط امن و آزاد برای پژوهشگران است. اینکه ایران توانست به تمدن بزرگ دست یابد، از ترجمه کتب دیگران، کار علمی را آغاز کرد اما هرگز به ترجمه اکتفا نکرد و در سایه آن ترجمه آن‌چنان به خلاقیت پرداخت که ظرف چند قرن، کتب ایرانیان مورد استقبال دیگران برای ترجمه قرار گرفت و این سیر اندیشه‌ای است که مطلوب جامعه ایرانی و اسلامی است.

افتخار ما این است که در دانشگاه همان‌قدر که به دروس دانشگاهی و واحدهای درسی اهمیت می‌دهیم، به رساله‌ها نیز اهمیت بدهیم. رساله‌های کارشناسی ارشد و دکتری باید جایگاه خود را بیابد و هر آنچه لازم است برای تشویق دانشجویان و برای تدوین رساله‌ای که نه بخشی از نمره‌ای که مدرک او را پر کند بلکه بخشی از نیاز جامعه ما را پاسخگو باشد.

مقصد عالی پژوهش پاسخگویی به نیازها و مطالبات به‌حق مردم است نه یک حزب و گروه خاص. من از اینکه در گوشه‌ای ببینم برخی از تحقیقات برای پاسخ به مطالبات یک گروه خاص به انجام می‌رسد، برایم خوشحال کننده نیست. آن‌گاه که پژوهش و تحقیق ما به نیازها و مطالبات مردم و به بهبود کیفیت زندگی جامعه و بشر منتهی شود، آن پژوهش برای ما ارزشمند است.

البته در هر جامعه‌ای، پژوهش در سلسله مراتب ارزش‌ها و در چارچوب ارزش‌ها باید دیده شود.

به من اعتراض نکنید که پژوهش باید دستش باز باشد و کاری به ارزش‌ها ندارد. اگر پژوهشی خدای ناکرده به دسترسی آسان مردم به مواد مخدر منتهی شود،‌ آیا به‌نظر شما آن پژوهش قابل احترام است؟

ما در کشوری زندگی می‌کنیم که براساس فتوای مقام معظم رهبری تولید، نگهداری و استفاده از سلاح هسته‌ای "حرام" است، آیا پژوهشی که منتهی به دستیابی به این سلاح شود، قابل احترام و قابل قبول است؟ نه‌تنها از لحاظ عقلانی و منافع ملی کشور، ما به‌دنبال سلاح کشتار جمعی نبوده و نیستیم بلکه از دیدگاه باورهای دینی و ملی، این کشور به‌دنبال این سلاح‌ها نیست و آن را جزو منافع ملی و دکترین دفاعی خود نمی‌داند.

منابع ما در پژوهش کمیاب است، البته ما دنبال منابع آسان و ارزان نیستیم.

ما از لحاظ منابع آب، در مشکل منابع آب هستیم و تراز آبی کشور ما به‌شدت منفی است. ما نیاز داریم به تحقیقات و پژوهشی که به فناوری و مصرف کم آب منتهی شود.

نیازمند تحقیقی هستیم که به‌شدت آلودگی‌ها را کاهش دهد. امروز شهرهای بزرگ ما دچار آلودگی هواست و این جزو نیازهای حیاتی جامعه ماست. نیاز به محیط، هوا و سرزمین سالم برای زیست و ادامه حیات داریم. امروز ریزگردها مشکل ماست.

دولت یکی از برنامه‌هایش در بخش پژوهش آن است که تقاضا را زیاد کند. پژوهش یک عرضه است و این عرضه زمانی ارزشمند می‌شود که برای او تقاضا وجود داشته باشد و این تقاضا باید از سوی بخش خصوصی افزایش یابد.

پژوهش اول به فناوری و بعد به جامعه اتصال می‌یابد. یک پژوهش هم باید انجام دهیم که چطور تقاضا را در بخش پژوهش بالا ببریم. دولت مصمم است که این تقاضا را بالا ببرد، البته این مردم هستند که باید دولت را مجبور کنند. به گزارش خبرگزاری تسنیم ، روحانی ادامه داد: دولت پاسخگو ناچار است برای عدم کارآمدی خودش به مردم پاسخ بدهد و برای کارآمد کردن، بنده راهی به‌جز پژوهش نمی‌شناسم.

این پژوهش است که باید مدیریت ما را کارآمد کند. امروز در بخش اقتصاد صدها مسئله پیشِ‌رو داریم و معمولاً بخش دولت به کارشناسان خودش متکی است. گاهی هم برخی از محققان در گوشه و کنار بر او نقد می‌کنند ولی این کافی نیست.

ما در بخش‌های اقتصاد، فرهنگ، مسائل اجتماعی و ... نیازمند به پژوهشگر آزاد و پژوهش دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها هستیم. دولت باید این تقاضا را بالا ببرد و خود شما پژوهشگران باید این تقاضا را تحریک کنید تا پژوهش در مسیر صحیح و دقیق قرار گیرد.

برخی از تحقیقات هم گران‌قیمت هستند و هم با مجموعه امکانات و زیربناهای علمی کشور، دستیابی به آنها تقریباً بسیار بسیار دشوار است، گفت: "تکیه بر جای بزرگان نتوان زد".

شعار "ما می‌توانیم" که رهبر انقلاب بر آن تأکید دارند، شعاری است که باید پشت سر آن باشند چرا که ما می‌توانیم اما این شعار باید در چارچوب برنامه جامع و نقشه جامع پژوهش کشور باشد.

روزی که ما در زمینه فناوری هسته‌ای قدم برداشتیم، یعنی سال 1367 که اولین بار بود که ما یک سانتریفیوژ را می‌دیدیم، یک دستگاه سانتریفیوژ در اختیار داشتیم.

تا امروز که چیزی حدود 25 سال طول کشیده است، این تحقیق و پژوهش و فناوری قدم به قدم جلو آمده و ما امروز به جاهایی رسیده‌ایم که شاید آن روز اول برای ما باورکردنی نبود و یا بسیار سخت بود که باور کنیم که به اینجا برسیم.

ما وقتی می‌خواستیم بحث UCF را دنبال کنیم، عده‌ای از اساتید دانشگاه نزد من آمدند و گفتند که امکان‌پذیر نیست، ولی شد. همه اینهایی که سخت بود به‌ظاهر نشدنی بود، امکان‌پذیر شد.

امروز کشوری هستیم که در حوزه فناوری هسته‌ای و مخصوصاً غنی‌سازی به نقطه‌ای رسیده‌ایم که رئیس جمهور آمریکا به‌صراحت می‌‌گوید که گرفتن این فناوری از ایران "شدنی نیست"؛ این افتخار بزرگی برای کشور است که مرحله به مرحله پیشرفت کرده و به قله‌هایی دست یافته و محصولاتش را بومی‌سازی کرده که جدایی این فناوری از این ملت "امکان‌پذیر نیست".

ما در بخش پژوهش نیاز به نظارت داریم. من به این دلیل بر این نکته تأکید می‌کنم که خود در سالیان دراز مسئول یک مرکز پژوهشی بوده‌ام. برخی از منابع مالی به‌نام پژوهش در گذشته اتلاف شده است.

کلمه خوبی نیست ولی متأسفانه در این وادی مقدس هم گاهی "رانت" در گذشته وجود داشته و ما باید این رانت‌ها را از بین برده به محصول نگاه کنیم. ما در بودجه امسال وقت کافی برای این‌گونه امور نداشتیم ولی در سالهای آینده این کار را خواهیم کرد.

به‌امید موفقیت شما پژوهشگران که آینده‌ساز هستید، پس به‌امید آینده.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته