موضع درست ایران برابر داعش

رسول جعفریان در یادداشتی نوشت: ایران به جمع نیروهای متحد علیه داعش نپیوست و کار عاقلانه ای کرد. چرا باید ایران این کار را بکند؟ برای ایران دفاع از مصالح ملی واقعی اش الزامی است، اما قرار گرفتن در کنار کسانی که رفتار و عملشان موجد داعش بوده چه معنا دارد؟ این موضع به معنای همراهی با داعش نیست، اما همراه شدن با کسانی که مقصر اصلی در این ماجرا هستند، و حالا هم در جدیت تصمیمشان تردید است، فاقد توجیه است.

این روزها، نگاه به اظهار نظر مقامات غربی، بویژه امریکاییها جالب است، مخصوصا این نکته جان کری که گفته ماجرای داعش زیر سر بشار اسد است و این اوضاع سوریه است که این وضع را درست کرده است! انگار، نه سابقه ای از حمله به افغانستان و عراق را می داند، نه ماجرای القاعده را، نه پول های اهدایی قطر و عربستان را، نه داستان زرقاوی را و نه طالبان و دیگر جریان های سلفی جهان اسلام را ... فقط یک مقصر پیدا شده آن هم بشار اسد است.

عده دیگر مثل عربستان، ترکیه را مقصر می دانند که به خاطر ماجرای مصر به گسترش داعش دامن زد. این انتساب، تا حدود زیادی معقول است. دعوا بر سر مصر و درآمدن عربستان جلوی ترکیه برای محدود کردن نفوذ او در جهان عرب، سبب شد ترکیه، داعش را در کاسه کشورهای عربی گذارد. اکنون هم زیر بار مسوولیت خود نمی رود و هنوز دنبال بهره گرفتن بیشتر از آن است و طبیعی است که تاوان آن را در دراز مدت پس بدهد.

و اما ماجرای داعش دو رویه دارد. رویه درونی آن که در امتداد ماجرای سلفی گری و القاعده و زرقاویسم و بعد هم بغدادیسم است. بخشی از جامعه اهل سنت به طور جدی علائق سلفی دارند و دل به آن بسته اند و از دور و نزدیک به آن می پیوندند. البته تسهیل رفت و آمد آنها غالبا از ترکیه و برخی از مناطق دیگر مهم است.

اما داعش یک رویه خارجی هم دارد و آن رشد داعش در یک شرایط خلاء فکری در جهان اسلام و محصول برخورد غرب به عنوان سردمدار جهان است. داعش محصول سکوت و بی عملی قدرت های غربی است که فکر کردند با کمک افراطی ها، بشار را سرنگون می کنند و بعد هم این کشور را به دامان غرب خواهند برد و دست حزب الله را کوتاه خواهند کرد و امنیت اسرائیل تضمین خواهند نمود. این شرایط بود که مشکل را برای سوریه درست کرد و داعش را هم تقویت نمود.

اما داعش به ایران چه؟ نه شیعه و نه سنی ایران، هیچ ارتباطی با داعش ندارد؛ داعش هم تا اینجای کار متوجه بوده است که اقدام نابجایی در سمت و سوی ایران مرتکب نشود. به نظر می رسد ایران بهترین موضع را برابر داعش گرفته است. در مرحله نخست با حمایت معنوی و مشورتی، اجازه تجاوز به داعش را به حریم سامراء و عتبات نداده است. داعش باید درک کند که این حق طبیعی ایران است که از عتبات دفاع کند چرا که عتبات از ارکان باورهای مذهبی شیعیان در همه دنیا و حتی بسیار از مسلمانان است. بنابرین داعش باید این فکر را که روزی روزگاری به حریم این شهرها تجاوز کند، از سرش بیرون کند. به علاوه که داعش تاکنون در مناطق شیعه نشین جز یک جزیره ای مانند تلعفر که دویست سیصد هزار شیعه مظلوم بی پناه بودند، اقدامی نداشته زیرا اصولا در منطقه شیعه نشین توان انجام اقدامی را ندارد.

از سوی دیگر، داعش از فکر منطقه کردی و ترکمانی هم باید بیرون برود. ایران همیشه حامی کردها بوده و این را کردهای عراقی با گوشت و پوست خود دانسته و لمس کرده اند. در این زمینه آن قدر شاهد آشکار و پنهان هست که نه حالا ونه خاطراتی که آینده انتشار خواهد یافت، کلمه ای از تردید این این نکته ایجاد نخواهد کرد، حتی اگر برخی از آنها مانند بارزانی بی مهری به ایران کنند و خود را برای مدتی به این طرف و آن طرف منتسب سازند.

اما مشکل داعش، مشکل دولت هایی است که او را بلند کردند و حالا باید خودشان ساکتش کنند. در درجه اول، عربستان و قطر و اردن و بعدهم غربی ها را که از جهات مختلف از سرکوب کردن جریان افراطی خودداری کردند. آنها یا نخواستند یا نتوانستند ماجرای القاعده و شعب دیگر آن را تمام کنند و پس از مدتها که از ظهور داعش گذشت، وقتی خشمگین شدند که چند نفر غربی توسط داعش به شکل بیرحمانه ای سربریده شدند. گویی با این اتفاق بسیار زشت داعش بود که آنها از خواب عمیق خود بیدار شدند.

.... و اما نشست هایی از قبیل آنچه در فرانسه برپا شد، کاری از پیش نخواهد برد، چنان که در مورد سوریه نتیجه نداد. دلیلش هم آن است که غربی ها تنها به راه حل نظامی فکر می کنند و عمیقا قصد حل مشکل را ندارند.

راه حل اساسی این است که غرب تعاملش را با جهان اسلام درست کند، واقعیت های جهان اسلام را به درستی درک کند، ظلم و ستمی که طی قرون به این منطقه رفته را جبران کند و در یک کلمه از دشمنی با اسلام بپرهیزد. تا جهان اسلام این را لمس نکند، مشکل به طور جدی حل نخواهد شد. این طور نیست که یک بخش دنیا آباد باشد و بخش دیگر ویران، و باز اوضاع بسامان باشد.

به هر حال، داعش مشکلی است که دست کم بر اثر سیاست های نادرست غرب و حامیانه منطقه ای اش ایجاد شده یا به عبارتی مشکلی در درون جامعه اسلامی است که در سطح بین المللی حل ناشده باقی مانده است. نفوذ افکار افراطی عربستان طی بیش از صد سال از یک طرف و کم بها دادن غرب به اسلام و مسلمانان و تحقیر آنها از سوی دیگر این وضع را ایجاد کرده است.

بنابرین در یک کلام، هر کسی این وضعیت را پدید آورده و داعش را بلند کرده، بهتر است خودش به فکر حل این مشکل باشد.