مخالفت جدی ظریف با حذف مرحله‎ای تحریم ها

پس از ماه ها مذاکره، سرانجام طرفین به یک تفاهم اولیه دست یافتند. کمی بیشتر درباره چگونگی به دست آمدن این تفاهم برای ما بگویید و اینکه در این گفتگوهای پشت درهای بسته، به ویژه در لوزان چه گذشت؟

مذاکرات، تلاشی بود برای رسیدن به دو هدف. هدف اول اطمینان یافتن از اینکه برنامه هسته ای ایران همیشه صلح آمیز باقی خواهد ماند و هدف دوم، حذف تحریم ها بود. از دیدگاه ما، هر دو هدف منطقی بودند زیرا ایران هرگز قصد تولید سلاح هسته ای نداشته است و برای ما این موضوع قابل قبول بود و تحریم ها هم به هیچکس برای حل مساله کمک نمی کرد. برای ما مهم بود که بتوانیم به این دو هدف برسیم و تلاش کردیم. انجام آن، گاه سخت بود زیرا برخی از دوستان غربی ما و شرکایمان در این مذاکرات، به تحریم ها همچون دارایی خود نگاه می کردند و گمان می کردند که تحریم دارایی است که نباید به راحتی از آن چشم پوشید؛ این امر، مذاکرات را دشوار می کرد. گاه لحظات دشواری وجود داشت زیرا از جنبه های مختلفِ توافق نهایی تفاسیر متفاوتی می شد، اما ما قادر بودیم روی راه حل تمام مشکلاتی که وجود داشت تمرکز کنیم. اکنون بخش مشکلی از کار را شروع کرده ایم، بخش سخت مذاکره برای نوشتن توافق نهایی که تلاش و زمان زیادی را می طلبد، اما فکر می کنم اراده سیاسی حاصل شده است. اکنون بستگی به ما و همکارانمان دارد تا به تهیه بخش های فنی تر توافق بپردازیم.

پس از هجده ماه مذاکره، هنوز هم تحریم ها مهمترین و عمده ترین چالش است. فکر می کنید چگونه می توانید این مشکل را طی سه ماه باقی مانده تا پایان ماه ژوئن حل کنید؟

ما درباره حذف مرحله به مرحله تحریم ها صحبت نمی کنیم. متاسفانه ایالات متحده آمریکا صحبت در این باره را شروع کرده و از عبارت «لغو مرحله به مرحله» استفاده کرده است. اگر شما به بیانیه مشترک مراجعه کنید، حتی واژه «تعلیق» را نمی بینید و کلمه «مرحله ای» را هم نخواهید دید. روشن است که تمام تحریم ها، تمام تحریم های اقتصادی و مالی پایان خواهد یافت. روزی که ما به توافق برسیم، به شورای امنیت خواهیم رفت و شورای امنیت قطعنامه ای صادر خواهد کرد که بر اساس آن تمام قطعنامه های قبلی فسخ و به تمام تحریم ها پایان داده خواهد شد. این کاملا واضح است؛ مرحله بندی یا تعلیقی وجود نخواهد داشت. توافقی که ما اعلام کردیم کاملا روشن است.

اما بیانیه لوزان به هیچ برنامه زمانی برای رفع تحریم ها اشاره نکرده است.

نه؛ موضوع زمان بسیار روشن است زیرا ما در این باره پیش تر توافق کرده بودیم که ما تدابیری اتخاذ می کنیم برای اقدامات غیرقابل بازگشت از سوی ایران و اقدامات غیرقابل برگشت توسط ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل. موضوع این است که دفعه پیش، هنگامی که در ماه نوامبر در ژنو به توافقی رسیدیم، «فکت شیت» نداشتیم و آنچه ما به عنوان طرف ایرانی مذاکره آماده کردیم، سند جاری است. ایالات متحده آمریکا به دلایل داخلی خود که ممکن است حقشان نیز باشد، فکت شیتی را تهیه کرده است؛ این دقیقا آنچه که ما به تصویب رساندیم نیست. بنابراین بهترین راه برای همه ما این است که جنگ در این باره را متوقف کنیم، مذاکره کنیم و هنگامی که توافق نهایی آماده شد، آن را در اختیار عموم قرار دهیم.

اما در حال حاضر نمایندگان مجلس ایران نیز خواهان تهیه نسخه ایرانی «فکت شیت» و انتشار آن شده اند. چرا تاکنون جزئیات را منتشر نکرده اید؟

این کار انجام شده است. من در تلویزیون ایران مصاحبه ای حدود دو ساعت و نیم انجام دادم و همه چیز را توضیح دادم. همکارم دکتر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران نیز در تلویزیون ایران کل فرایند را توضیح داد. چیزی برای پنهان کردن نداریم. چرخش از آنچه توافق کرده ایم، کار ما نیست. بنابراین معتقدم یک بار به توافق نهایی خواهیم رسید زیرا در حال حاضر باید پیش نویس را تهیه کنیم و روی پیش نویس به توافق برسیم. ما از همان ابتدا نیز گفتیم که باید مسیر کار را انتخاب کنیم. می توانیم راه برخورد و مقابله را انتخاب کنیم یا راهی برای همکاری. نمی توانیم کمی از هر کدام را انتخاب کنیم. اگر مسیر رویارویی را انتخاب کنیم، آمریکا و سازمان ملل متحد به تحریم ها ادامه می دهند و ایران نیز به برنامه غنی سازی خود ادامه خواهد داد، آن هم بدون هیچ محدودیتی.

می‎خواهم دوباره به سوالم برگردم. چرا نمی خواهید «فکت شیت» را منتشر کنید؟ آیا این ترفند شما برای کاهش فشار تندروهای داخل ایران است؟

ما برای منافع ملی مذاکره می کنیم نه برای گروه های فشار سیاسی. فکر می کنم ایالات متحده آمریکا نیز آنقدر عاقل هست که همین کار را انجام دهد. اگر نیاز به انتشار «فک شیت» بود، آن را منتشر می کردیم اما فکر می کنم مردم ایران اکنون حقایق زیادی را می دانند.

می‎خواهم به نام برخی از وزرای خارجه ای اشاره کنم که در مذاکرات با ایران شرکت داشتند و مایلم شما آنها را در یک یا دو کلمه توصیف کنید. آقای اشتاین مایر؟

یک مذاکره کننده جدی.

لوران فابیوس؟

باز هم یک مذاکره کننده جدی.

وزیر خارجه چین؟

یک دوست خوب و یک مذاکره کننده جدی.

وزیر خارجه روسیه؟

او هم همین طور؛ یک دوست خوب و مذاکره کننده ای جدی.

و جان کری؟

کسی که زمان زیادی را صرف این مذاکرات کرد و باز هم، یک مذاکره کننده جدی.

اجازه دهید در مورد مسائل منطقه ای، به ویژه یمن صحبت کنیم. وضعیت کنونی این کشور، اختلافات استراتژیک بین ایران و عربستان سعودی را تشدید کرده است. این موضوع چه تاثیری بر آینده منطقه خواهد داشت؟

یمن صحنه رویارویی ایران و عربستان سعودی نیست. در یمن مشکلاتی وجود دارد که باید توسط مردم یمن و توسط گروههای سیاسی مختلف یمن حل شود و هر کسی که نفوذی در یمن دارد باید کمک کند.

بنابراین نظرتان درباره این موضوع چیست که آقای لاوروف می گوید "فروش سامانه پدافند موشکی اس ۳۰۰ به ایران به دلیل وضعیت یمن" انجام شده است؟

ما برای تامین تجهیزات مربوط به پدافند هوایی، از مدتها پیش توافقی با روسیه داشتیم. این سلاح ها، سلاح های تهاجمی نیستند بلکه سلاح های دفاعی هستند که خیلی وقت پیش سفارش تهیه آنها را به روسیه داده بودیم و اکنون آنها تصمیم گرفته اند به این قرارداد عمل کنند و بنا بر تعهدشان آنها را تحویل دهند.

اما روسیه پیش تر گفته بود که تحویل این موشکها برخلاف تحریم های سازمان ملل متحداست؟

نه؛ این کار هرگز با تحریم های سازمان ملل مغایرتی نداشت. فکر می کنم بیانیه دولت روسیه در این باره کاملا واضح است. آنها گفته اند این قرارداد هرگز تحریم های سازمان ملل را نقض نمی کرد و البته ما در ایران این تحریم ها را به رسمیت نمی شناسیم و همه آن ها را غیر قانونی و ناعادلانه می دانیم. به هر حال روسیه در این مورد، شخصا تصمیم گرفت و هر موضوعی در این باره به روسیه مربوط می شود. ما معتقدیم که تاخیر در تامین سیستم های دفاع هوایی اس ۳۰۰ غیرضروری بود اما اکنون از تصمیم روسیه برای عمل به این قرارداد، استقبال می کنیم.