ارزیابی گزارش آمانو درباره موضوع های گذشته و حال/ حسن بهشتی پور

متن اصلی این گزارش شامل 15 صفحه در 88 بند و یک پیوست ده بندی می شود که متن توافق آژانس با ایران در تیرماه 1394 را یادآور شده است . آقای آمانو در این گزارش تلاش کرده است با مطرح کردن جملات دو پهلو و بعضا غیر شفاف و بدور از داوری قطعی ، زمینه را برای حل وفصل نهایی موضوع های گذشته و حال بین ایران وآژانس بین المللی انرژی هسته ای فراهم کند.

حدود ده سال پیش یعنی دقیقا در پانزدهم بهمن 1384 شورای حکام آژانس بین المللی با صدور نهمین قطعنامه خود برخلاف نص صریح اساسنامه آژانس، پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داد. این اقدام به بهانه آن صورت گرفت که ایران بعد از آنکه دوسال غنی سازی اورانیوم را بصورت داوطلبانه تعلیق کرده بود ، از سر گرفت.

در همان زمان همه می دانستند که آمریکا ومتحدانش برای وارد آوردن فشار علیه ایران از طریق جریان سازی خبری و مطرح کردن اتهام های ساختگی تلاش کرد اعضای 35 نفره شورای حکام آژانس را متقاعد سازد که پرونده ایران را بدون آنکه مقررات آژانس را در باره فعالیت های هسته ای صلح آمیز نقض کرده باشد ، به شورای امنیت ارجاع دهند .

اکنون گزارش آقای آمانو پس از ده سال زمینه ساز بازگشت پرونده ایران به شرایط عادی در آژانس شده است. بدون تردید این موفقیت در سایه تلاش و مقاومت مردم ایران و نیز رهبری خردمندانه انجام گرفته است.

با وجود آنکه متن گزارش آمانو به هیچ وجه بیانگر واقعیت ها نیست زیرا اگرقراربود آمانو واقعیت ها را به اعضای شورای حکام مطرح می کرد، باید به این پرسش اساسی پاسخ می داد؛ پس این همه سال این همه تحریم و فشارعلیه ملت ایران بخاطر چه بهانه ای انجام شده است؟

برای همین ملاحظه مهم بود که آمانو گزارشی را تنظیم کرد تا از یکطرف به حقانیت ایران در سالهای گذشته اعتراف نکند و از طرف دیگر گزارش را به نوعی تنظیم نماید که بصورت آبرومندانه اعضای شورای حکام را متقاعد کند که در نشست آتی خود به عادی شدن وضعیت پرونده ایران در آژانس رای بدهند.

در این میان البته بطور قطع مسئولین ایرانی همچون گذشته پاسخ دقیق خود را به مطالب مطرح شده در گزارش آمانو برای تنویر افکارعمومی ارائه خواهند داد. اما آنچه که دراینجا می توان یادآور شد این واقعیت است که جمهوری اسلامی ایران با بکار گرفتن منطق سازنده خود در چهارچوب نظام حقوقی ناعادلانه بین المللی با بکار گیری دیپلماسی سازنده توانست شرایطی را بوجود آورد که در عمل ابزار اتهام زنی بی اساس تحت عنوان PMD را از دست دشمنان مردم ایران خارج کند .
براین اساس موفقیت دیپلماسی ایران نه بخاطر متن آقای آمانو که هنوز موارد منفی و اتهام های بی اساس به همراه دارد ، بلکه بخاطر آن است که این متن زمینه ساز عادی شدن پرونده ایران در آژانس بین المللی انرژی هسته ای خواهد بود .

نتایج حاصل از عادی شدن پرونه هسته ای ایران در آژانس
نتیجه این اقدام سه موضوع مهم خواهد بود :

1- شروع مراحل اجرایی برجام زیرا تا زمان عادی اعلام شدن پرونده ایران و پایان دادن به بهانه جویی با ابزار PMD اجرای برجام آغاز نخواهد شد.

2- شروع اجرای برجام به معنای آغز لغو تحریم های اقتصادی ناجوانمردانه علیه مردم ایران خواهد بود. این تحریم ها تا زمان اجرایی شدن تعهدات ایران بصورت تدریجی و با اقدام های دوجانبه متناظر لغو می شوند.

3- زمینه برای بررسی پرونده ایران بصورت عادی مانند سایر کشورهای عضو آژانس فراهم می شود و به همین دلیل امکان همکاری های بین المللی بین ایران و سایر کشورها در زمینه های استفاده صلح آمیز هسته ای و تبادل دانش فنی و سایر موارد فراهم می گردد .

بدون تردید پایان دادن به وضعیت غیرعادلانه ای که درده سال گذشته برای ایران درآژانس بوجودآمده بود زمینه مساعدی را ایجاد می کند که درصحنه بین المللی بویژه درمناسبات اقتصادی وفرهنگی با ایران مانند سایرکشورها برخورد شود. این به معنای آن است که درعمل رژیم صهیونیستی و متحدانش دیگرنمی توانند با بهانه قراردادن شرایط ویژه ایران درآژانس، با سیاسی کاری وزد وبندهای چند سال گذشته برای ایران پرونده سازی کنند.

خروج از این مرحله یک پیام مهم دیگری هم دارد و آن اینکه یک گام مهم در زمینه اعتماد سازی بین دوطرف برداشته می شود. بدون شک اگر سناریو سازی آمریکا و متحدانش در باره موضوع ساختگی PMD بصورت کامل در اجلاس شورای حکام پایان یابد ، این نظریه که از ابتدا معتقد بود موضوع های گذشته و حال یک اقدام سیاسی است وجنبه فنی وحقوقی ندارد بنابراین نمی شود از طریق توافق با آژانس آنها را حل و فصل کرد به اثبات می رسد.

براساس این دیدگاه که در همان زمان توسط تیم وزارت امورخارجه ایران مطرح می شد بجای اتکاء به مذاکره با آژانس برای حل و فصل نهایی PMD باید از طریق گفتگو با کشورهای پنج به علاوه یک موضوع را از طریق سیاسی حل و فصل کرد .

اکنون باید منتظر نتایج اجلاس شورای حکام تا ده روز دیگر باشیم تا بتوان ارزیابی دقیق تری از صحت این دیدگاه ارائه کرد.

حسن بهشتی پور