پولسازان تلویزیونی در سینما

با وجود رقابت شدید دو رسانه سینما و تلویزیون برای جذب تماشاچی بیشتر، صنعت سینما طی چند دهه اخیر نگاه ویژه‌ای به محصولات تلویزیونی داشته و برای تولید فیلم‌های سینمایی خود به سراغ مضامین تلویزیونی رفته و مجموعه‌های موفق تلویزیونی را به مجموعه فیلم‌های سینمایی تبدیل کرده است.

فیلم‌های سینمایی که براساس قصه‌ و حال و هوای مجموعه‌های پربیننده تلویزیونی ساخته شده، معمولا با استقبال خوب و بالای تماشاگران روبه‌رو گردیده و راه را برای تولید قسمت‌های بعدی آنها فراهم کرده است. حتی برخی منتقدان سینمایی می‌گویند تولید فیلم‌های سینمایی به صورت یک مجموعه فیلم دنباله‌دار (که یادآور شیوه کار مجموعه‌های تلویزیونی است) از زمانی رونق گرفت که تهیه‌کنندگان سینمایی و شرکت‌‌های بزرگ فیلمسازی سراغ تولید نسخه‌های سینمایی کارهای موفق تلویزیونی رفتند.

تولید نسخه‌های دوباره‌سازی شده سینمایی مجموعه‌های تلویزیونی با اکران عمومی «سفرهای ستاره‌ای / پیشتاران فضا» در سال 1979 رونق گرفت. شرکت پارامونت که در دهه 50 میلادی مجموعه پربیننده تلویزیونی علمی ـ تخیلی و آینده‌نگرانه «سفرهای ستاره‌ای» را تهیه کرده بود در دهه 80 میلادی تصمیم گرفت ماجراجویی‌های شخصیت‌های متنوع و رنگارنگ آن را سینمایی کند. کاپیتان کرک و آقای اسپاک (با بازی ویلیام شاتنر و لئونارد تیموتی) که به چهره‌های افسانه‌ای و کلاسیک رسانه تلویزیون تبدیل شده بودند، همراه با نسخه سینمایی آن راهی پرده بزرگ سینما شدند و روی پرده نقره‌ای نیز این موفقیت دنباله‌دار شد.

نسخه سینمایی سفرهای ستاره‌ای، تفاوت زیادی با نسخه تلویزیونی آن نداشت و با بهره‌گیری بازیگران و همکاران مجموعه تلویزیونی، همان حال و هوا را دنبال کرد. با وجود این، استقبال تماشاگران سینما از فیلم‌های سینمایی این اثر تلویزیونی بالا بود و این فیلم‌ها، فروش خوبی در جدول گیشه نمایش سینماها کردند.

سودی که از این بابت نصیب تهیه‌کنندگان نسخه‌های سینمایی سفرهای ستاره‌‌ای شد، آنها را مجاب کرد هفت قسمت بعدی آن را تا سال 1994 تهیه و تولید کنند. اما فروش پایین هشتمین قسمت فیلم باعث یک شوک همگانی شد. با آن که کیفیت فنی و داستانی این قسمت فیلم بسیار پایین بود، کمتر کسی تصور شکست مالی آن را می‌کرد. این موضوع باعث توقف تولید قسمت‌های بعدی سفرهای ستاره‌ای شد. چند سال پس از آن، جی‌جی آبرامز، کارگردان سرشناس تلویزیونی که از طرفداران دو مجموعه فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی این اثر علمی ـ تخیلی بود، پیشنهاد احیای قصه و ماجراجویی‌های آن را به تهیه‌کنندگان فیلم داد. وی فیلمنامه‌ای نوشت که کل ماجرای سفرهای ستاره‌ای و دوردست سفینه اینترپرایز و سرنشینان آن را تغییر داد و قصه را به دورانی قبل از شروع قصه در دهه 60 میلادی برد. براساس این قصه، تمام شخصیت‌های اصلی به دوران جوانی خود برگشتند و ماجراها به زمانی منتقل شد که سفینه اینترپرایز در آستانه اولین سفر فضایی خود قرار دارد و کارکنان آن یک به یک وارد ایستگاه فضایی شده و با یکدیگر آشنا و همکار می‌شوند.

موفقیت کلان مجموعه فیلم سفرهای ستاره‌ای، صنعت سینما را به فکر تولید نسخه سینمایی تعدادی دیگر از مجموعه‌های موفق تلویزیونی انداخت. در این بین، تام کروز بازیگر سینما اشتیاق بیشتری از خود نشان می‌داد و با همکاری شرکت پارامونت تصمیم گرفت نسخه سینمایی «ماموریت غیرممکن /بالاتر از خطر» را در شرکت فیلمسازی خود تولید کند. در همان دوران، کروز در مصاحبه‌ای گفت همیشه از دوستداران و طرفداران مجموعه تلویزیونی دهه شصتی ماموریت غیرممکن با بازی پیتر گریوز بوده است. او در نسخه سینمایی در نقش اتان هانت ظاهر شد. اتان هانت، رئیس یک گروه مخفی بود که در هر اپیزود از مجموعه تلویزیونی، راهی یک ماموریت سخت و غیرممکن می‌شد و با دشمنان زیادی به مبارزه می‌پرداخت.

در هر قسمت این اکشن دلهره‌آور، چند مامور ورزیده با او همکاری می‌کردند. تیتراژ ابتدایی فیلم یکی از محبوب‌ترین تیتراژهای تلویزیونی کل تاریخ این رسانه است و هنوز هم طرفداران زیادی دارد. ابتدای هر اپیزود این مجموعه و پس از آن که جیم فیلیپس (با بازی گریوز) از ماموریت خطرناک خود اطلاع پیدا می‌کرد، دستی یک نخ طولانی را آتش می‌زد و در پس‌زمینه حرکت نخ سوزان، صحنه‌های مختلف آن قسمت از مجموعه به صورت کوتاه و سریع به نمایش درمی‌آمد. این تیتراژ با یک موسیقی مهیج و کوبنده همراه بود که تاثیر زیادی بر مخاطبان خود می‌گذاشت.

اما بجز قسمت اول نسخه سینمایی ماموریت غیرممکن در سال 1996 به کارگردانی برایان دی‌پالما، قسمت‌های بعدی این مجموعه از این عنصر حیاتی و محبوب مجموعه تلویزیونی استفاده نکرد. تام کروز در نقش اصلی بازی می‌کند. تا دو سال قبل، چهار قسمت از مجموعه فیلم ماموریت غیرممکن ساخته شد. پنجمین قسمت فیلم هم در راه است و گفته می‌شود فیلمنامه آن در مرحله نگارش قرار دارد. تام کروز با آن که در شش سال اخیر هیچ فیلم موفقی را روی پرده سینماها نداشته، اما از بازی و تولید قسمت‌های جدید ماموریت غیرممکن دست نکشیده است. در حقیقت، تنها فیلم موفق این بازیگر در جدول گیشه نمایش در سال‌های اخیر، همین فیلم بوده است.

از کارتون تا شخصیت‌های زنده

شخصیت‌های کمیک استریپی تلویزیونی هم از دست درازی‌های سینما در امان نمانده‌اند و صنعت سینما آنها را نیز دستخوش زیاده‌خواهی‌های خود کرده است. کسانی مثل سوپرمن و بتمن از دیرباز محبوب بچه‌‌ها و حتی بزرگ‌ترها بوده‌اند و بسیاری دوران کودکی و نوجوانی‌شان را با تماشای کارتون‌های کمیک استریپی ابرقهرمانانه تلویزیونی طی کرده‌اند. ریچاد دانو در سال 1978 دست به یک ابتکار عجیب زد و با همکاری کمپانی پارامونت نسخه سینمایی سوپرمن را کارگردانی کرد.

کریستوفر ریو انگلیسی‌تبار نقش اصلی فیلم را بازی کرد و آن را در سه قسمت بعدی در سال‌های 1980، 1983 و 1987 تکرار کرد. اما سانحه افتادن او از اسب و فلج شدنش، نقطه پایانی بر تولید این مجموعه فیلم موفق سینمایی بود. چند سال طول کشید تا صنعت سینما دوباره در سال 2006 سراغ تولید قسمت تازه‌ای از ماجراهای این مرد پرنده‌ای برود.

تیم برتون، کارگردان فانتزی‌ساز سینما که متخصص تولید فیلم‌های خاص و عجیب و غریب است هم در سال 1986 سراغ یک شخصیت کمیک استریپی معروف دیگر تلویزیونی یعنی بتمن رفت و فیلم ابرقهرمانانه بتمن را با بازی مایکل کیتون در نقش اصلی ساخت. ماجراجویی‌های بتمن هم مثل سوپرمن مورد توجه تماشاگران سینما قرار گرفت و تا سال 1997 چهار قسمت آن در دل یک مجموعه فیلم ساخته شد.

کریستوفر نولان، فیلمساز غیرمتعارف سینما سال 2005 دست به احیای مجموعه فیلم بتمن زد و سه‌گانه سیاه و تلخ خود را براساس قصه کمیک استریپی نسخه کارتونی تلویزیونی آن کارگردانی کرد. سه‌گانه نولان در نقطه مقابل فیلم‌های فانتزی بود که تا پیش از این براساس شخصیت بتمن یا دیگر شخصیت‌های ابرقهرمان قصه‌های کمیک استریپی ساخته شده بود. وی با خلق فضایی سرد و تیره، شخصیت اصلی خود را با چالش‌هایی جدی روبه‌رو کرد. بتمن کریستوفر نولان هیچ شباهتی به ابرقهرمان یکه‌تاز و فناناپذیر دیگر فیلم‌های کمیک‌استریپی نداشت و این ژانر را وارد مرحله تازه‌ای کرد.

کیکاووس زیاری / جام‌جم