نبض آنتن در دست سريال‏هاي مناسبتي است

مدتها دلخوشی تلویزیونی ها از سیاست گذار و مدیر و سازنده گرفته تا مخاطب عام و خاص به تولیدات مناسبتی این رسانه خلاصه می شد آثاری که مایه سربلندی مدیران سازمان بود و پس از پخش هر یک از آنها، مدتها آقایان به خود می بالیدند، متاسفانه اخیراً شاهد آن هستیم که آثار تولید شده در مناسبات مختلف نیز چندان چنگی به دل نمی  زنند. هنوز هم آثار موفق تلویزیون در مناسبت‏های مرسوم، از ماه مبارک رمضان گرفته تا نوروز و محرم و... در خاطر مخاطب هست اما در این دو سه سال اخیر این جشنواره تلویزیونی هم رنگ و لعاب گذشته خود را ندارند.
یادمان نرفته روزهایی که مدیران تلویزیونی تمام تولیدات سالیانه شان را حرام یک سریال مناسبتی می کردند چرا که خوب می دانستند همین برگ برنده و موفقیت در یک مناسبت پرمخاطب بر ماندگاری شان روی صندلی مدیریت صحه می‏ گذارد. با گذشت زمان تلویزیون ورشکسته کم کم کم توقع شد. وقتیکه دست کمک تلویزیون به سمت هر کس و ناکس غیررسانه ای در مقام پشتیبان، اسپانسر و... دراز شد و دیگر نتوانست آن نظارت و وسواس همیشگی را روی تولیداتش داشته باشد افت کیفی دامن اکثر تولیدات مناسبتی را هم گرفت تا دیگر نمونه هایی چون شب دهم، او یک فرشته بود، اغماء، میوه ممنوعه و... جای شان را به آثاری بدهند که هر سال بگویيم امسال هم دریغ از پارسال...
بی‏برنامگي در تولید سریال ماه رمضان (عدم تصویب به موقع و در اختیار قرارندادن بودجه کافی به آثار)، فیلمنامه‏های ضعیف، کارگردانی‏ های سردستی از کارگردان‏هایی که شاید در مدیوم سینما دارای اسم و رسمی هستند اما در تلویزیون به چیزی که فکر نمی‏کنند کارگردانی است، بازیهای کلیشه‏ای و...

طی گزارشي به آسیب‏شناسی در خصوص سریال‏ های مناسبتی از زبان کارگردانان، تهیه کنندگان و بازیگران مختلف پرداختیم که بخش اول آن در ذیل می آید:

رامین عباسی زاده : ایده بکر، مدیر فرهنگی بودجه کافی و...
تهیه کننده سریال‏هاي مناسبتي موفقي چون «او یک فرشته بود» و «سقوط يك فرشته» که با ساخت آن مجموعه تلویزیونی پایه گذار ساخت تولیدات ماورایی برای این تلویزیون در مناسبت‏ ها بود می گوید: من معتقد هستم پارامترهای مختلفی در تولید آثار موفق برای مناسبت‏های مختلف سیما به خصوص ماه محرم و ماه مبارک رمضان موثر است. نکته اول داشتن یک طرح و ایده مناسب است. از سالها پیش که ما کار تهیه انجام می دادیم از طرح و ایده بکر یاد می شد، حال اینکه چه طرحی می تواند بکر باشد و از کلیشه‏ های تلویزیونی فاصله بگیرد خودش جای بحث و گفت  و  گوی مفصل دارد، اینکه ما چگونه یک طرح و ایده بکر را پرورش بدهیم و چه فاکتورهایی را در نظر بگیریم که آن طرح، روایت درستی داشته باشد خودش نیازمند یک خلاقیت و مدیریت درست است. به هر حال نمی توان کتمان کرد که ما در پرداختن به مسائل مختلف و طرح‏ های متفاوت ملزم به رعایت یکسری نکات هستیم. نکته دیگر به اعتقاد من حضور یک مدیر فرهنگی کاربلد در راس کار است. اینکه تو یک طرح و ایده بکر را دستمایه قرار دهی اما نتوانی بر سر آن با مدیر مربوطه به توافق برسی مشکل را چند برابر کرده‏ای. اینکه مدیر فرهنگی قدرت درک یک طرح بکر را داشته باشد خودش نکته مهمی است که نمی‏توان از کنار آن به سادگی عبورکرد. خود من در طول این سالها با فردی مثل آقای فرجی به عنوان مدیر کار کرده‏ام که نه تنها در مقام یک مسوول ضرورت‏های سازمانش را می‏شناسد و از خواسته‏های سیما مطلع است که درک درستی از درام و هنر نمایش دارد. او از آن دست مدیرانی است که من تهیه کننده می توانم با او به یک حرف مشترک برسم. آقای فرجی به عنوان یک مدیر فرهنگی هم طرح را فهمد هم از ایده بکر و سازنده اش حمایت می کند و هم در مقام یک مدیر هنرمند می تواند به تو ایده خلاقه بدهد. همین مسائل انگیزه می شود که من تهیه کننده با خیال راحت به دنبال طرح بکر بروم، با اطرافیان و کارشناسان مختلف مشورت داشته باشم، در هر حوزه با متخصصان راجع به گونه کارم جلسه داشته باشم و در نهایت حاصل کار را با مدیرم مطرح کنم و به یک خط محوری مشترک برسم.
تهیه کننده سریال شمس العماره ادامه می دهد:
نکته دیگری که در اقبال هر اثر مناسبتی می تواند مهم و حیاتی باشد انتخاب درست و به جای عوامل است. گاهی ما به اشتباه فکر می کنیم اگر یک تهیه کننده با سابقه و کاربلد را در کنار یک کارگردان صاحب نام برای تولید یک اثر تلویزیونی به کار بگیریم نتیجه یک اتفاق ایده آل خواهد بود در حالیکه واقعیت این نیست چه بسا شما می‏دانید که هستند افرادی که در کارنامه شان آثاری موفق هم دیده می شود اما در کار بعدی دور از انتظار ظاهر شدند. در واقع چیدمان افراد که توسط مدیر فرهنگی انجام می شود هم جزو نکات موثر است. هوشیاری مدیر باعث می شود بر اساس ژانر، قصه و سبک و سیاق یک کار، تیم سازنده اش چیدمان شوند در واقع باید گفت خلاقیت در تولید یک اثر تولیدی تنها مستلزم یک کارگردان و بازیگر نیست بلکه مدیر و تهیه کننده نیز باید در کارشان خلاقیت داشته باشند. تهیه کننده سریال های «کت جادویی» و «پلیس جوان» اعتقاد دارد: انگیزه تولید هر اثر هنری از سوی خالقان آن اثر نيز بحث موثري است. گاهي ديده شده يك كارگردان خوب، يك تهيه كننده كار بلد يك فيلمنامه خوب را دست مي گيرند اما اثر قابل قبول از آب در نمي‌آيد مشخصا اينجا انگيزه مالي بيش از توليد يك اتفاق فرهنگي سرلوحه تيم بوده است. در واقع حرام نكردن سرمايه ملي در توليد يك اثر نمايشي هم بايد مدنظر باشد. بحث بعدي در ساخت يك اثر نمايشي براي تلويزيون بخصوص آثار مناسبتي كه داراي يك زمان پخش مشخص هستند نقدينگي مناسب است. يك پروژه تلويزيوني جدا از اينكه بايد داراي يك بودجه كافي باشد بايد تزريق به موقع نيز داشته باشد. نقدينگي مناسب باعث مي‌شود تهيه كننده به موقع بتواند موارد مورد نظر پروژه‌اش را تأمين كند و شك نكنيد اين بودجه در برنامه ريزي مناسب و در نهايت يك بازدهي بهتر مؤثر است. اگر پول يك پروژه به موقع و سر فرصت در اختيار قرار گيرد شما مطمئن باشيد با يك برنامه ريزي مناسب گروه مي‌توانند با تمركز بيشتري كار كنند نه اينكه مجبور باشند يك اثر 6 ماهه را در 2 ماه توليد كنند و در نهايت خودشان هم مي نتوانند جوابگوي اتفاق رخ داده باشند. برنامه ريزي درست برگرفته از زمان كافي و بودجه لازم است. اين تهيه كننده با سابقه تلويزيون مي گويد: آنونس و تبليغات مناسب براي پخش هر اثر هنري جزو ملزومات محسوب مي‏گردد. ساخت يك آنونس مؤثر تبليغاتي بر مبناي ژانر و گونه آن اثر و البته زمان و مناسبت پخش نيازمند يك خلاقيت است كه گاهي در برخي پروژه ها شاهد آن هستيم و برخي مواقع هم نه. هنوز ديده مي‌شود كه ما بسياري از آثارمان را به شيوه  هاي قبلي تبليغ مي كنيم و البته نتيجه مناسبي هم عايدمان نمي‌شود. نمي دانم در خاطر داريد يا خير، ما در سريال ميليادر خود بازيگران را آورده بوديم تا از شخصيت شان در قصه صحبت كنند؛ اتفاقي كه مد نظر مديران محترم سيما آقاي دارابي هم قرار گرفت.
عباسي زاده در پايان از پخش مناسب سريال‏ هاي مناسبتي گفت: اينكه چه زماني به پخش يك اثر مناسبتي اختصاص داده مي‌شود نيز در اقبال آن نزد مخاطب بي تأثير نخواهد بود. به هر حال پخش يك سريال ماورايي همزمان با افطار يا دير وقت هنگام خواب نمي تواند براي بيننده تلويزيوني مفيد باشد و چه بهتر است يك سريال ماورايي حدود ساعت 9 شب روي آنتن برود. به هر حال ما موظف هستيم ضمن روايت يك قصه براي تماشاگران ايجاد آرامش را نيز در برنامه داشته باشيم، در واقع يك اثر نمايشي، جدا از انتقال محتوا مي بايست انتقال اميد، آگاهي و آرامش را نيز در راس برنامه داشته باشد. عدم تداخل پخش يك سريال در مناسبت محرم با زمان حضور مردم در عزاداري سرور و سالار شهيدان نيز مسئله اي است كه بايد مد نظر باشد تا مخاطب سريال را از دست ندهد. قاعدتاً نحوه پخش يك سريال به لحاظ زمان و شبكه هم جزو مسائلي است كه مي‌تواند بر موفقيت يا عدم اقبال يك اثر نمايشي براي تلويزيون در مناسبت‏هاي مختلف مؤثر واقع شود.
محمد علی اسلامی سریال های خوب مدیون فیلم نامه خوب اند
اسلامی تهیه کننده سریال «فرات» درباره اینکه موفقیت سریال های مناسبتی باید در کدام فاکتور سریال سازی بررسی شود به «بانی فیلم» گفت: به عقیده من این مقوله ربطی به مناسبتی یا غیر مناسبتی بودن آثار ندارد و ما باید کاری کنیم تا تمامی سریال هایمان همه عناصری که برای موفقیت یک اثر لازم است را داشته باشند.یک کارگردان خوب بدون شک می تواند لازمه یک کار خوب باشد. وی ادامه داد: فیلمنامه ،قصه و داستان اثر نیز در مرحله بعدی اولویت قرار دارد و تا زمانیکه یک قصه خوب در اختیار کارگردان نباشد نمی تواند سریالی خوب را به تصویر بکشد.
یکی دیگر از این اولویت ها گروهی است که کارگردان با آنها کار می کند،اما از همه مهمتر همان فیلم نامه اثر است.این تهیه کننده ضمن اشاره به شبکه های پخش کننده آثار مناسبتی تلویزیون گفت: درست است ساعت 21:30 به بعد در تلویزیون ساعت خوبی برای پخش سریال در تلویزیون است اما تجربه نشان داده است که اگر سریالی خوب باشد به سرعت می تواند مخاطب خود را جذب کند و او را با خود درگیر کند و ساعت و شبکه ای که از آن پخش خواهد شد زیاد تاثیر گذار نیست،حال در این بین تیزرها و تبلیغاتی که قبل از شروع پخش سریال از این رسانه نشان داده می شوند نیز بی تاثیر نیست.ضمن اینکه یادآور می شوم سریال هایی چون مثل هیچ کس و فرات در درجه اول مدیون فیلمنامه خوب شان بودند و بعد زمان و شبکه پخش کننده. تهیه کننده سریال «مثل هیچ کس» گفت: سریال «زیر تیغ» که از شبکه اول سیما پخش شد جزو دسته بندی سریال های مناسبتی سازمان نبود اما بسیار دیده و از آن استقبال شد چرا که از فیلمنامه خوب و جذابی بهره می برد و در همان خلال داستان توانسته بود با اتفاقی که می افتد نبض مخاطب تلویزیون را در دست بگیرد و او را با خود همراه کند.
اسلامی درباره انتخاب بازیگران در یک اثر نمایشی گفت: به هر حال بازیگران و نحوه انتخاب شان نیز در موفقیت یک کار مهم هستند،ضمن اینکه این از همه مهمتر است که هر بازیگر برای چه نقشی انتخاب می شود و در جای درستی از لحاظ نقش و بازی قرار می گیرد،انتخاب های درست گروه تهیه و تولید در راستای وجود یک فیلم نامه خوب می تواند یکی دیگر از عوامل موفقیت یک اثر باشد.
هیچ گاه بازیگر و کارگردان خوب با یک فیلم نامه بد مطرح نشده اند.در حال حاضر هم متاسفانه مشکل فیلم نامه داریم.
حسن میرباقری قصه خوب عامل موفقیت یک کار مناسبتی است
حسن میرباقری که سالهای سال به عنوان دستیار کارگردان در کنار داود میرباقری حضور داشته،سال گذشته اولین سریال مناسبتی خود را با نامه «یلدا» کارگردانی کرد.
میرباقری درباره عواملی که در ساخت آثار مناسبتی تلویزیون مهم‏تر از سایرین است به «بانی فیلم» گفت: در مورد کارهای مناسبتی در هر حوزه‏ ای معتقدم که اساس آن را یک قصه خوب تشکیل می دهد و پایه هر درام موفق از قصه‏ ای پربار سرچشمه گرفته و هم چنین شاخصه درام موفق، قصه خوب است.
وی ادامه داد: این مسئله که به آن اشاره کردم مختص کارهای مناسبتی نیست و باید بگویم که در همه حوزه‏های نمایشی، درام فارغ از قصه خوب صورت نمی‏گیرد و نتیجه خوبی را در بر نخواهد داشت و عبث و بیهوده است. داستان اثر از درجه اولویت بالایی برخوردار است.در سریال‏ های مناسبتی به این دلیل که فیلمساز یک سری شرایط را به طور مستقیم و یا غیر مستقیم در نظر می گیرد که باید در ظرف زمان و مکان خاصی بگنجد،کار کمی دشوارتر می شود. در نهایت به نظر من فیلم ساز باید نبض زمانه خود را بداند و با توجه به شرایطی که در آن قرار دارد قصه ای را طراحی کند و پارامترهایی که برای ساخت این دست آثار هست را هم در نظر بگیرد،اما یکی از ملزومات یک اثر موفق در نهایت قصه خوب است.
بازیگر سریال «مختارنامه» افزود: قصه خوب، کارگردانی با درایت، انتخاب عوامل و گروه عواملی که بسته می‏شود همچنین تولید و سرویس‏‏دهی درست در یک کار خیلی اهمیت دارد و همه اینها دست به دست هم می‏دهند تا یک اثر موفق البته باز هم می‏گویم با وجود یک قصه خوب شکل گیرد. تا قصه خوبی نباشد زحماتی که سایر عوامل در طول کار متحمل می شوند نیز به نتیجه نخواهد رسید. متاسفانه هم در تلویزیون و هم در سینما ما الان با فقر قصه مواجهیم و از این موضوع رنج می‏بریم. قرار گرفتن یک محتوای درست در یک ساختار قابل قبول به مثابه ظرف و مظروفی است که می‏توانند حق مطلب را ادا کنند. این کارگردان در پایان گفت: به هر ترتیب زمان و نحوه پخش سریال‏های مناسبتی هم در جای خود مهم است اما اگر باز هم قصه خوب باشد مخاطب را به طور ناخودآگاه کنجکاو می‏ کند تا داستان سریال را در هر زمانی که پخش شود دنبال کند.