سالروز ایجاد بزرگترین و جنجالی‌ترین جایزه علمی جهان

بهره‌برداری از این وسیله به عنوان یک ابزار جنگی، شاید مهمترین دلیل او بود که در ۲۷ نوامبر ۱۸۹۵ جایزه نوبل را بنیانگذاری و وصیت کرد پس از مرگش بخش اعظم ثروتش صرف ایجاد مؤسسه‌ای برای دادن جایزه به افرادی شود که خدمت شایسته‌ای در زمینه‌های فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات و صلح به بشریت کرده‌اند.

این وصیتنامه جنجالی بزرگ بوجود آورد، زیرا اعضای خانواده نوبل به آن اعتراض کردند. البته این اعتراض‌ها به جایی نرسید و سرانجام این جایزه رسما بوجود آمد. گرچه طی مراحل قانونی و نوشتن دستورالعمل شیوه انتخاب برندگان و اعطای جوایز پنج سال طول کشید و نخستین جایزه نوبل در سال ۱۹۰۱ اهدا شد.

در میان جوایز نوبل شاید بتوان گفت: جنجالی‌ترین آن‌ها جایزه صلح است که به برخی افراد جنگ طلب و جنایتکار تعلق گرفت که از جمله می‌توان به تئودور روزولت رئیس‌جمهور جنگ طلب آمریکا، توماس ویلسون رئیس جمهور نژادپرست آمریکا، انور سادات رئیس جمهور مصر و مناخم بگین نخست وزیر رژیم صهیونیستی، باراک اوباما ریاست جمهوری آمریکا، چارلز تیلور رئیس جمهور لیبریا (متهم به عنوان جنایتکار جنگی و صد‌ها هزار مورد قتل، تجاوز و شکنجه) اشاره کرد.

چند نکته جالب درباره برندگان جایزه نوبل
* پرافتخارترین برندگان نوبل خانواده کوری هستند. ماری کوری به همراه همسرش «پیر کوری» در سال ۱۹۰۳ جایزه نوبل فیزیک را گرفتند و دختر آن‌ها «ایرن» هم به همراه همسرش «فردریک» در سال ۱۹۳۵ جایزه نوبل شیمی را دریافت کردند. ماری کوری به جز جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۰۳ در سال ۱۹۱۱ نوبل شیمی را هم به دست آورد.

* ملاله یوسف زی دختر پاکستانی که در ۱۷ سالگی به خاطر فعالیت در حوزه حقوق کودکان نوبل صلح را در سال ۲۰۱۴ به دست آورد را می‌توان جوان‌ترین برنده جایزه نوبل برشمرد.

* ژان پل سارتر نویسنده و فیلسوف فرانسوی در سال ۱۹۶۴ از پذیرفتن جایزه نوبل ادبیات سر باز زد. او معتقد بود نویسنده نباید با دریافت عناوین رسمی خودش را در قید و بند هیچ نهادی گرفتار کند.

* جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۸ به خاطر نوشتن کتاب دکتر ژیواگو به باریس پاسترناک تعلق گرفت، اما او مجبور شد به دستور مقامات دولتی شوروی آن را نپذیرد. فرزند پاسترناک ۲۹ سال پس از مرگ او یعنی در سال ۱۹۸۹ جایزه اش را دریافت کرد.

* جایزه نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۶ به باب دیلان خواننده، آهنگساز، شاعر، و نویسندهٔ آمریکایی اهدا شد، اما او در مراسم اهدای جایزه شرکت نکرد و ماه‌ها بعد در ماه مارس ۲۰۱۷ به استکهلم رفت تا جایزه‌اش را بگیرد.

* توماس مان در سال ۱۹۲۹ جایزه نوبل ادبیات را به خاطر نخستین رمانش با نام بدونبروک‌ها که ۲۸ سال قبل در سال ۱۹۰۱ منتشر شده بود دریافت کرد!

* وینستون چرچیل نخست وزیر انگلستان که همگان او را به عنوان یک چهره سیاسی می‌شناسند در سال ۱۹۵۳ جایزه نوبل ادبیات را به خاطر نشر خاطرات شخصی اش گرفت.