حجربن عَدی چگونه فرزندش را قربانی امیرمومنان(ع) کرد؟

در منابع تاریخی حادثه و واقعه‌ای در ارتباط با این شخصیت برجسته ذکر شده است که نشان از عمق اعتقاد راسخ و خلل ناپذیر او و علاقه و محبتش به امامت مولای متقیان امام علی(ع) است .

نقل شده زمانی که حُجربن عَدی را برای قتل بردند از او پرسیدند آیا اول خودت را بکشیم یا فرزندت را؟ حجر به قاتل خود گفت: اگر سرِ آن داری که فرزندم را بکشی او را پیش از من گردن بزن! جلّاد فرزند را گردن زد. به حجر گفتند چرا در داغ فرزندت شتاب کردی؟. گفت: بیم آن داشتم که چون او برق شمشیر را بر گردن من ببیند، بهراسد و دست از ولایت علی(ع) بردارد و آن‏گاه میان من و او در اقامتگاه جاوید که خداوند صابران را به آن وعده فرموده جدایی افتد ۱ ".

نگاهی به زندگانی حجربن عدی

درباره زندگانی و نحوه تشرف حجر به دین مبین اسلام و ویژگی‌های او چنین نوشته‌اند که: در نوجوانی همراه برادرش «هانی بن عدی» به حضور پیامبر اسلام (ص) شرفیاب شد و به آئین اسلام گروید ۲ ".

گوهر شخصیت او در پرتو اسلام درخشندگی یافت و وجود او که کانون مشتعل استعدادها و شایستگی‌های شگرف بود، نضج و تکامل یافت و به حدی رسید که تاریخ نگاران درباره او می‌نویسند:« او با اینکه در زمان پیامبر از نظر سن و سال جوان بود، از یاران با فضیلت و عالیقدر آن حضرت بشمار می‌رفت ۳". او از دوران حیات پیامبر چیزی درک نکرد و پس از اندک زمانی که از مسلمانی او می‌گذشت، پیامبر از دنیا رفت، به همین جهت تاریخ، مشخصات بیشتری از کوشش‌ها و مجاهدت‌های حجر را در زمان حیات پیامبر اسلام ثبت نکرده است و در جنگ‌های زمان آن حضرت نیز اسم او به چشم نمی‌خورد، ولی در فتح شام یکی از سربازان فاتح بود و او بود که «مرج عذرا» را فتح کرد و نیز در جنگ «قادسیه» شرکت داشت .

حجر مرد هدف و عقیده و شیفته امامت

حجر مرد هدف و عقیده بود، او به مردان حق و فضیلت عشق می‌ورزید، او هنگام مرگ « ابوذر» در « ربذه» همراه « اشتر» بر بالین او حاضر شد، آری مردان خدا از همرزمان خود، چنین یاد می‌کنند! حجر، پس از رحلت پیامبر(ص) پیوسته در کنار علی بود و از یاران خاص و علاقه‌مندان وفادار امیرمؤمنان بشمار می‌رفت، لیکن علاقه او به علی(ع) و جاذبه علی در دل او، مثل سایر علاقه‌ها و مانند سایر جاذبه‌ها نبود، بلکه این پیوند و کشش، و رای همه پیوندها و کشش‌های عادی بود. حجر که شیفته حق و عدالت و تشنه فضیلت و مردانگی و پیرو راستین اسلام بود، همه اینها را در وجود علی می‌دید، و علی که در زمان خلافت کوتاه مدتش برای استقرار حکومت عادلانه اسلامی نیازمند مردان وارسته و مبارز و حق طلب بود، حجر را عنصری شایسته برای این هدف می‌دید، به همین دلیل حجر در اخلاص و فداکاری در راه علی به حدی رسیده بود که در میان یاران علی (ع) نمونه بود .

او در هر سه جنگی که در مدت خلافت امیرمؤمنان (ع) پیش آمد، یعنی جنگ صفین، نهروان، و جمل، در رکاب آن حضرت شمشیر می‌زد! او در جنگ صفین فرماندهی قبیله خود «کنده» و در جنگ نهروان فرماندهی جناح چپ سپاه علی (ع) را به عهده داشت .

حجر در راه علی و برای سرکوبی دشمنان داخلی اسلام، همه خطرها را به جان می‌خرید و از هیچ گونه فداکاری دریغ نمی‌ورزید. او پیش از شروع جنگ صفین، روزی پشتیبانی خود را از امیرمؤمنان چنین اعلام کرد: ما، زاده جنگ و فرزندان شمشیریم، می‌دانیم جنگ را از کجا باید شروع کرد و چگونه از آن بهره برداری نمود، ما با جنگ بزرگ شده و آن را آزموده و خوب شناخته‌ایم. ما، دارای یاران نیک، خویشان و عشیره فراوان، رأی آزموده، و نیروی پسندیده‌ای هستیم، اینک اختیار ما در دست توست، اگر به شرق یا غرب جهان بروی، در رکاب تو هستیم و هر چه دستور بدهی اطاعت می‌کنیم .

علی (ع) پرسید: آیا همه افراد قبیله‌ات همین رأی را دارند؟ عرض کرد: من جز نیکی از آنان ندیده‌ام، و اینک از طرف همه آنان دست وفاداری و پیروی به سوی شما دراز می‌کنم. امیرمؤمنان (ع) از این ابراز وفاداری خوشحال شد و درباره او دعا کرد .

منابع :

۱ - المجالس السنیة ۳ / ۸۶

۲ - اسدالغابه / ۱/۳۸۵

۳ - الاستیعاب / ۱/۳۵۵

۴ - طبقات ابن سعد / ۶/۳۵۵

۵ - شخصیت‌های اسلامی شیعه، آیت‌الله جعفر سبحانی