گزارشی از وضعیت مسلمانان در ایتالیا

پارسینه-گروه فرهنگی: پایگاه آمریکایی «سرویس اخبار مذهبی»، «سرور جهان»، مردی با صورت تراشیده، ژاکتی آبی و یک کلاه کشی سیاه یکی از دستفروشان جدید در میدان «سنت پیت» واتیکان است که به گردشگران از جمله گردشگران مذهبی خرده فروشی می‌کند.

مانند بسیاری دیگر از فروشندگان، «جهان» نه کاتولیک است و نه یک فرد اصالتا ایتالیایی، بلکه او یک مسلمان است که از بنگلادش در جست‌وجوی کار به رم آمده است.

ایتالیا یک کشور تحت سلطه کاتولیک‌های رومی است اما مسلمانان دومین گروه مذهبی بزرگ این کشور را تشکیل می‌دهند که بر اساس تحقیقات موسسه «پیو»، تعداد مسلمانان ساکن ایتالیا بیش از یک و نیم میلیون تخمین زده می‌شود و پیش‌بینی شده که این تعداد تا سال 2030 به دو برابر افزایش یابد.

در حالی که ادیانی مثل بودایسم، هندوئیسم و یهودیت جزو ادیان رسمی ایتالیا هستند، اسلام به عنوان یک دین به رسمیت شناخته شده در ایتالیا نیست. در نتیجه سازمان‌های اسلامی نمی‌توانند کمک‌های مالی قانونی را دریافت کنند زیرا قانونی در این کشور وجود دارد که به مالیات‌دهندگان ایتالیایی اجازه می‌دهد تا بخشی از مالیات خود را به دلخواه خود به یک گروه مذهبی پرداخت کنند.

* در دیدگاه منفی به اسلام، کاتولیک‌های ایتالیایی نقش مهمی دارند

«مصطفی سناپ آیدین»، مدیر گروه «Tevere Istituto» در رم که وظیفه‌اش ترویج گفت‌وگوهای بین فرهنگی است، در این زمینه می‌گوید: در حالی که دیدگاه منفی به اسلام توسط کاتولیک‌های ایتالیایی نقش مهمی در این زمینه دارد اما پراکندگی و تنوع جمعیت مسلمانان ایتالیایی بزرگترین مانع به رسمیت شناختن جامعه مسلمانان در این کشور است.

آیدین می‌افزاید: جامعه کوچک بودایی برای ما یک چالش نیست روی صحبت ما با حدود 1.5 میلیون نفر مسلمان) است.

وی درباره مانع دیگر انسجام مسلمانان در ایتالیا می‌گوید: «در حدود 95 درصد از مسلمانان در اینجا شهروند محسوب نمی‌شوند» و این افراد شامل افرادی مانند «جهان» می‌شوند که دو سال پیش برای یافتن کار به دنبال برادرش به رم آمده است.

عبدالطیف چلیکندی، وکیل و مسئول فرهنگی یکی از مساجد رم در این باره می‌گوید: مسلمانان در ایتالیا با چالش قرارگرفتن در سلک اسلام مواجه هستند و از آنها سوال می‌شود که شما یک مسلمان هستید یا یک ایتالیایی؟

چلیکندی از «کرالا» در هند به رم آمده است و همسرش «سابرینا لی»، یک ایتالیایی کاتولیک گرویده به اسلام است که آثار چند تن از نویسندگان اسلامی را به ایتالیایی ترجمه کرده است و این روزها هر دو در حال فعالیت برای انتشار کتاب‌های بیشتری در مورد اسلام در ایتالیا هستند.

ایجاد یک زندگی جدید در یک کشور جدید آسان نیست؛ علاوه بر زبان های جدید، غذاهای جدید و آداب و رسوم جدید نیز وجود دارند و برآورده ساختن الزامات مذهبی مسلمانان نیز ممکن است مشکل باشد.

چلیکندی در این باره می‌گوید: مسلمانان ایتالیایی آزادی کامل مذهبی ازجمله حق نماز خواندن و روزه گرفتن دارند اما برخی مشکلات نیز وجود دارد.

* مشکلات در راه انجام واجبات دینی مسلمانان و اسلام‌هراسی در ایتالیا

وی می‌افزاید: واجبات مذهبی مانند ختنه، زمین مخصوص دفن مسلمان و گوشت حلال می‌تواند مشکلاتی را برای مسلمانان ایتالیایی در بر داشته باشد؛ محصولات غذایی مسئله‌ای حساس به‌ویژه در میان مسلمانان ایتالیایی است که نمی‌توانند گوشت خوک بخورند و مشروبات الکلی مصرف کنند.

اما فراتر از تفاوت‌های غذایی، موارد بدتری از ناهنجاری‌ها نیز در محل کار وجود دارند و اسلام‌هراسی در این کشور زنده و پابرجاست، به‌خصوص در میان سیاستمداران محافظه‌کار که گلایه‌های اقتصادی ایتالیا را به مهاجران نسبت می‌دهند و در بسیاری از اجتماعات، مسلمان بودن مترادف با مهاجر بودن است.

آیدین اما می‌گوید: بدتر از سیاستمداران بی‌حیا و گستاخ، نیروهای درون جامعه مسلمان هستند که اسلام را در تقابل با جامعه ایتالیا قرار داده‌اند؛ در سال 2009، یک مهاجر مراکشی دختر 18 ساله خود را پس از کشف قرار ملاقات وی با یک مرد مسن ایتالیایی به قتل رساند و این به نوعی ترویج کلیشه‌های قتل‌های ناموسی و زن‌ستیزی محسوب می‌شد.

آیدین می‌افزاید: روزنامه‌های ایتالیایی چندین هفته در مورد این رویداد غم‌انگیز گزارش نوشتند و آنها در گزارشات خود می‌پرسیدند «نظر شما در مورد این دختر پاکستانی که به دلیل داشتن قرار ملاقات با یک مرد ایتالیایی کشته شد، چیست؟»

چلیکندی نیز می‌گوید: پیش از آنکه مسلمانان بتوانند یک نقش فعال را به طور مشترک ایفا کنند، باید امور خود را سازماندهی کنند و نوعی بحران در رهبری و دانش مسلمانان وجود دارد.

* شورای اسلامی ایتالیا و ضرورت هماهنگی سازمان‌های اسلامی برای ‌رسمیت‌یافتن یه اسلام

چلیکندی می افزاید: جامعه مسلمان، نیاز به متفکران آشنا با فقه اسلامی و همچنین آشنا با هنجارها و رسوم فرهنگی ایتالیا دارد.

بنابر این گزارش، دولت ایتالیا در سال‌های اخیر برای جذب مسلمانان گام‌هایی را برداشته است و در سال 2005، وزارت کشور شورای اسلامی ایتالیا را برای تقویت گفت‌وگو بین دولت و جامعه مسلمانان ایتالیا تاسیس کرد.

هدف از این شورای این بود که بدنه و نگهدارنده هماهنگی سازمان‌های مختلف اسلامی این کشور باشد؛ اقدامی که می‌توانست موجب به رسمیت شناخته شدن اسلام به لحاظ قانونی گشته و اسلام به عنوان یک دین واجد شرایط برای دریافت مالیات معرفی کند.

اما چلیکندی با افسوس می‌گوید: دولت ایتالیا می‌خواست که اسلام به رسمیت بشناسد اما سازمان‌های اسلامی و رهبران مسلمان نتوانستد به اجماع برسند و توافقنامه‌ای را با دولت ایتالیا به امضا برسانند.

با وجود این اختلافات، شورای ایتالیایی اسلام هنوز هم دست نخورده است و می‌تواند به عنوان یک انجمن مفید برای سازمان های مختلف اسلامی این کشور فعالیت کند.

با این حال، هم «چلیکندی» و هم «آیدین» می‌گویند: تلاش برای سازماندهی گروه‌های مختلف به نمایندگی از جامعه اسلامی ایتالیا ممکن است یک پروژه بلند مدت باشد.

چلیکندی می‌گوید: مسلمانان در حال یادگیری هستند و هنوز هم برای اسلام در اینجا نسل دوم یا سومی وجود ندارد.

بنابر این گزارش، چنین تلاشی برای آموزش و هماهنگ کردن جامعه مسلمان زمان می‌برد اما چلیکندی معتقد است که چشم انداز مثبتی پیش روست و در عین حال آیدین در مورد تلاش جامعه مسلمان در سازماندهی موثر درکوتاه مدت خوش بین نیست.

آیدین می‌گوید: البته چالش اصلی برای مسلمانان این است که آنها مجبور به تغییر ذهنیت خود هستند؛ والدین باید نسبت به اهمیت آموزش نسل بعدی بسیار آگاهتر باشند و من در واقع این نوع آگاهی را به اندازه کافی مشاهده نمی‌کنم.