نکات اخلاقی نماز

پارسینه-گروه فرهنگی: يكي از آداب اجتماعي كه اهميت فراواني دارد و قرآن مجيد و احاديث روي آن تكيه كرده، سلام و جواب سلام است. اين نكته اخلاقي را مكتب نماز به ما مي آموزد و در آخر نماز، نمازگزار سه سلام را يادآور مي شود: سلام بر پيامبر خدا، سلام بر بندگان شايسته خدا و سلام بر همه فرشتگان و مومنان و نمازگزاران. نمازگزاران با تمام وجود بر اين سه گروه سلام مي دهد و اين خود يك تمرين اخلاقي است براي ما.

اگر انسان به رموز نماز با دقت نگاه كند، در افعال و الفاظ نماز به نكات اخلاقي زيادي بر مي خورد كه بايد در غير نماز هم اين دستورات اخلاقي را رعايت كند و به اين معني نباشد كه افعال و الفاظ نماز فقط درهمان لحظه انجام نماز خلاصه شود.

هدف از خواندن نماز اين است كه ما را مزين به اخلاق الهي كند. نمازگزار در نماز بر بندگان شايسته خدا و نمازگزاران سلام مي كند و در غير نماز نيز بر همين بندگان و نمازگزاران براي جلب محبت و پيوند رحمها و نزديك شدن قلبها سلام مي كند. خداوند متعال در آیه 61 سوره نور مي فرمايد: آنگاه كه به خانه اي وارد مي شويد بر خويشتن سلام كنيد و سلام و تحيتي كه از سوي خدا است با بركت و پاك است.

اين دستور اخلاقي را قرآن مجيد بر همه لازم مي داند، كه اگر وارد منزل شديد به اهل خانه، زن و كودكان و غيره سلام بدهيد و اگر در منزل هم كسي نبود، سلام دهيد چون يك نوع عبادت است. وارد مسجد مي شويد، كسي در حال نماز باشد يا نباشد سلام دهيد. اين آيه نشان مي دهد كه در هر مكاني كه وارد شديم سلام دهيم.

امام باقر عليه السلام مي فرمايد: هنگامي كه كسي از شما وارد خانه اش مي شود، اگردر آنجا كسي باشد بر او سلام كند و چنانچه كسي نباشد بگويد سلام بر ما از سوي پروردگار ما؛ همان گونه كه خداوند فرمود: تحيه من عند الله مباركه طيبه.

منظور اين است كه تحيت را به نوعي با خدا ارتباط دهند، يعني مراد از "سلام عليكم" اين باشد كه سلام خدا بر تو باد يا سلامتي تو را از خدا مي خواهم، چرا كه از نظر يك فرد موحد هرگونه دعايي بالاخره به خدا باز مي گردد و از او تقاضا مي شود و طبيعي است دعايي كه چنين باشد هم پر بركت و هم پاكيزه و طيبه است.

برنامه اسلام تحيت و احترام خدايي است كه اگر رواج يابد موجب خير و پاداش مي شود. سلام خوش آمدن است، مبارك و پاك از جانب خدا. سلام تحيتي است پاكيزه و پر بركت از سوي خداوند كه براي ما هديه فرستاده است.

سلام يكي از نامهاي پروردگار است. يكي از نعمت هاي بزرگ روحاني در بهشت سلام است؛ لايسمعون فيها لغوا و لا تاثيما الا قيلا سلاما سلاما؛ بهشتيان در آن باغهاي بهشت نه لغو و بيهوده مي شنوند و نه سخنان گناه آلود. تنها چيزي كه مي شنوند سلام است.

لغو و دشنام كار جهنميان است كه آنجا هم به عادت دنيا به يكديگر فحش و دشنام مي دهند؟ و يكي از عقوبتهاي روحي دوزخ همين موضوع است. نمازگزاران از اينها مبرا هستند. در دنيا زبانشان مشغول ذكر الهي است و در آخرت هم مشمول درود و سلام هستند.

در بهشت سه قسم سلام است؛ قسم اول:سلام و تحيت مومنين با يكديگر است. همديگر را كه ملاقات مي كنند درود مي فرستند، همان طور كه در دنيا به همديگر مي رسند سلام مي كنند. قسم دوم: سلام ملائكه بر اهل ايمان است، چنان كه در قرآن مجيد صريحا موضوع را تذكر مي فرمايد: ملائكه از هر دري كه بر مومنين وارد مي شوند به آنان مي گويند، سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان چه نيكوست سرانجام آن سراي جاويدان و قسم سوم:سلام "رب العالمين" به بنده مومن است. كار انسان به جايي مي رسد كه ذات اقدس احديت به او سلام كند: سلام قولا من رب رحيم؛ بر آنان از خداي مهربان سلام تحيت رسانند.

سلام باعث افزوني حسنات مي شود. رسول خدا(ص) مي فرمايد: به هر مسلماني برخورد نمودي سلام كن كه خداوند بر حسنات تو مي افزايد. و در جايي ديگر مي فرمايند: بخيل ترين مردم كسي است كه از سلام كردن بخل ورزد.

اهميت سلام و جواب سلام آن قدر زياد است كه در رساله های عمليه آمده است: كسي كه در حال نماز است، اگر به او سلام دادند، نمازگزار بايد جواب او را بدهد، و اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد، معصيت كرده است. اين امر نشان دهنده اهميت سلام است كه اگر كسي در حال نماز است به او سلام دهند و نمازگزار هم جواب سلام بدهد، نمازش اشكال پيدا نمي كند، بلكه لازم است جواب سلام را بدهد.