.svg)
پرکردن اوقات فراغت به سبک دیروز
پارسینه: هفت‌سنگ، لی‌لی، تیله‌بازی، قایم‌باشک، عمو زنجیرباف، گل یا پوچ، کلاغ پر و وسطی بازی‌های رایج دوران کودکی خیلی از ما بود، بازی‌های پرهیجان، شیرین و سرگرم‌کننده آن سال‌ها که حالا خیلی‌هایشان تقریبا فراموش شده و از آنها فقط خاطره‌ای به جا مانده است، چون این روزها دیگر کمتر کسی برای سرگرمی و تفریح سراغ این بازی‌ها می‌رود.
جام جم آنلاین: بچه های امروز دیگر آنقدرها بازی با همسن و سال هایشان را دوست ندارند، آنها ترجیح می دهند به جای بازی های دسته جمعی وقت شان را به تنهایی و با بازی هایی که تنها شرکت کننده آن خودشان هستند، پر کنند.
استپ هوایی، زو، شاه و وزیر و شمع گل پروانه دیگر جایشان را به رایانه و شهربازی و ثبت نام در انواع و اقسام کلاس های آموزشی و ورزشی که تفریحات امروزی هستند، داده است در حالی که همین بازی های قدیمی، سال ها پیش تنها سرگرمی و شیرین ترین تفریح همنسل های ما بود، بازی هایی که خیلی از آنها حالا دیگر فراموش شده و به خاطره ها پیوسته است.
البته شاید بخشی از این اتفاق، ناخواسته و به دلیل تغییر سبک زندگی ها از خانه های حیاط دار قدیمی به آپارتمان نشینی باشد، اما خودمان هم در این مسیر بی تقصیر نیستیم، چون اگر این بازی ها بین کودکان امروز طرفداری ندارد به این دلیل است که ناشناخته مانده و والدین هم آموزش این بازی ها به نسل امروز را چندان ضروری نمی دانند.
حالا می خواهیم به چند نمونه از این بازی های قدیمی اشاره کنیم که یادآوری آنها خاطره شیرین دوران کودکی خیلی از ما را زنده خواهد کرد و شاید هم وسوسه مان کند، یک بار دیگر به یاد قدیم همراه بچه ها برای پر کردن اوقات فراغت سراغی هم از این بازی ها بگیریم.
بازی رایج بچه های قدیم بخصوص پسربچه هایی که صبح و عصر با دیگر دوستان شان سر کوچه و محله پاتوق داشتند. شیوه بازی هم به این شکل بود که بچه ها روی زمین چاله های کوچکی به پهنای کف یک دست با عمق دو تا سه انگشت با فاصله های نیم متری از هم می کندند و تیله های شیشه ای رنگی را در دست گرفته و از یک نقطه شروع و به نوبت سعی می کردند تیله خود را با قرار دادن آن بین نوک انگشت شست و انگشت وسط به داخل یکی از گودال ها بیندازند.اگر تیله در چاله افتاد یک امتیاز به نفع او ثبت می شد و نوبت دیگری بود تا بازی را ادامه دهد، در دور بعد فردی که امتیاز آورده تیله اش را از همان مکان چاله به سمت چاله بعدی با همان شیوه مخصوص باید پرت می کرد و اگر هم نمی افتاد تیله همان جا که افتاده است، می ماند تا دوباره نوبت به او برسد و دوباره تلاش کند.
یک بازی دو نفره، مشت نماد سنگ، دو انگشت سبابه و وسطی برخاسته نماد قیچی و کف دست باز شده نماد کاغذ است.
دو نفر بازیکن دست ها را به پشت برده و همزمان می گویند: «سنگ، کاغذ، قیچی» هرکدام می توانند دست خود را به عنوان یکی از نمادهای بالا نشان دهند. ترتیب برتری هر یک از نمادها بر دیگری هم به این شکل است: برتری کاغذ بر سنگ، برتری سنگ بر قیچی، برتری قیچی بر کاغذ. شخص برنده شخصی است که نماد نشان داده شده از سوی او بر نماد فرد مقابل آن طور که توضیح داده شد، برتری داشته باشد. این بازی بیشتر به منظور تعیین بازیکن آغازگر بازی دیگری کاربرد دارد مثل بازی گردو، شکستم.
این بازی در محدوه مربع یا مستطیل شکل به نام زمین بازی انجام می شود. حدود زمین بازی مشخص شده و بازیکنان به دو تیم یارکشی می شوند. اعضای یک تیم در سراسر زمین بازی پراکنده می شوند. اعضای تیم دیگر به صورت تک نفری و با حالت لِی لِی وارد زمین بازی شده و سعی در زدن (رساندن دست به بدن بازیکن تیم مقابل) بازیکنان تیم مقابل می کنند. در صورتی که از حالت لِی لِی خارج شوند سوخته و از بازی حذف می شوند. در صورتی که پای هر کدام از بازیکنان دو تیم از زمین بازی خارج شود آنها خواهند سوخت. بازی تا زدن آخرین نفر باقی مانده در زمین ادامه خواهد داشت و پس از آن جای دو تیم با هم عوض می شود.
بالابلندی یک بازی دسته جمعی است، در این بازی ابتدا یک نفر به اصطلاح گرگ می شود، بقیه بازیکنان فرار می کنند و گرگ باید آنها را بگیرد، اما با این شرط که گرگ نمی تواند یک بازیکن را در وضعی که بر یک سکوی بالاتر از زمین است، بگیرد. آخرین کسی که گرگ او را می گیرد در مرحله بعد گرگ می شود.
یک بازی کاملا دخترانه ! اصول این بازی با پریدن از روی مربع های کشیده شده روی زمین شکل می گیرد، شرکت کننده اول سنگی را روی یک شماره می اندازد و اگر توانست این کار را به طور دقیق انجام دهد با لی لی کردن همه مربع ها را بجز مربعی که سنگ را در آن انداخته طی می کند و سنگ را در مسیر بازگشت برداشته و با خود می آورد.
به این بازی در اصطلاح قایم موشک هم گفته می شود، این بازی معمولا در محیط های باز و با تعداد نامحدودی شرکت کننده بازی می شود.
روش بازی هم به این صورت است که بر حسب قرعه یکی از شرکت کنندگان گرگ می شود، در یک محل ثابت می ایستد و چشم هایش را می بندد (به اصطلاح چشم می گذارد) و تا یک عدد مثل ۱۰۰ یا ۵۰ می شمارد. در طول این مدت سایر شرکت کنندگان باید در محلی خود را مخفی کنند به طوری که گرگ نتواند آنها را ببیند. پس از پایان شمارش، گرگ چشم هایش را باز می کند و سعی می کند دیگران را پیدا کند.
اگر گرگ هر یک از شرکت کنندگان را ببیند باید نام او را بلند صدا کند و با اعلام محل پنهان شدن او کلمه «سُک سُک» را به زبان آورد. برای گفتن کلمه سک سک گرگ باید در محلی که چشم گذاشته بوده، قرار گرفته باشد. در این حالت فرد شرکت کننده باید از محل خود بیرون بیاید. اگر گرگ نام شرکت کننده یا محل پنهان شدن را اشتباه بگوید شرکت کننده نباید بیرون بیاید و می تواند به بازی ادامه دهد.
هر وقت گرگ آنقدر از محل ثابت اولیه اش دور شود که یکی از افراد مخفی شده بتواند خودش را به محل چشم گذاشتن گرگ برساند و کلمه سُک سُک را به زبان بیاورد تمام افرادی که گرگ قبل از آن پیدا کرده بود به اصطلاح آزاد می شوند، به این ترتیب نفر بعدی که گرگ پیدا کند در مرحله بعد گرگ خواهد شد.
در این بازی، بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم می شوند و به قید قرعه یا شیر و خط یکی از گروه ها در وسط محوطه بازی می ماند.
شروع بازی با پرتاب توپ به وسیله یکی از بازیکنان گروه مقابل آغاز می شود، گروه سعی می کنند با نشانه رفتن و زدن افراد گروه وسطی باعث «سوختن» و اخراج آنها بشوند و تلاش گروه داخلی هم بر این است که با حرکات سریع از اصابت توپ در امان بمانند و چنانچه اگر یار سوخته داشته باشند افراد گروه تلاش می کنند با گرفتن توپ در فضا که یک امتیاز محسوب می شود، او را به بازی برگردانند.
گل یا پوچ هم یک بازی دسته جمعی است که معمولا دو نفره هم می توان آن را بازی کرد، در این بازی یک وسیله گرد کوچک مثل نخود، سنگ ریزه یا هر چیز کوچک مشابه را با عنوان «گل» داخل یکی از دستان قرار داده به طوری که افراد دیگر آن را نبینند، فرد یا افراد دیگر باید به اصطلاح گل را با حدس و گمان پیدا کنند.
هفت عدد سنگ صاف و یک توپ پلاستیکی، شما را یاد چه بازی می اندازد ؟ هفت سنگ.
هفت سنگ نام یک بازی سنتی ایرانی است، وسایل لازم برای این بازی، هفت عدد سنگ صاف و تخت و یک توپ است.
بازیکنان در قالب دو تیم پنج یا شش نفره تقسیم می شوند. وقتی سنگ ها چیده می شوند یکی از گروه ها به عنوان پرتاب کننده بازی را شروع می کند. شروع بازی به این ترتیب است که باید از فاصله نسبتا دور توپ را به طرف سنگ ها بیندازند. گروهی که توپ را پرتاب می کند باید سعی کند کمترین مقدار سنگ را بیندازد چون در این صورت راحت تر می تواند بازی را تمام کند.
وظیفه گروه دوم هم این است که نگذارد تیم پرتاب کننده سنگ های ریخته شده را دوباره روی هم بچیند و باید با توپ به آنها بزند. هر کدام از بازیکنان تیم مهاجم که توپ به او برخورد کند از جریان بازی کنار می رود و به این ترتیب اگر هیچ کدام باقی نمانند بازی به نفع تیم مدافع و اگر سنگ ها روی هم چیده بشوند بازی به نفع تیم مهاجم تمام می شود.
اسم فامیل هم یک بازی های دسته جمعی پرطرفدار دوران کودکی خیلی از ما بوده است، برای این بازی فقط لازم بود قلم و کاغذ داشته باشیم، برای انجام این بازی محدودیتی در نفرات شرکت کننده وجود ندارد. در این بازی، شرکت کنندگان ابتدا روی کاغذ جدولی رسم می کنند که ردیف اول آن مواردی همچون نام دختر، نام پسر، نام خانوادگی، شهر، کشور، نام غذا، نام میوه، نام هنرمند، نام خودرو، نام حیوان و... نوشته شده است.
در مرحله بعد شرکت کنندگان روی یکی از حروف الفبا توافق می کنند و با شروع بازی سعی می کنند تمام ستون های جدول را به نحوی پر کنند که با حرف مشخص شده آغاز شود. این کار با سرعت و مخفیانه انجام می شود و اولین نفری که تمام موارد را پر کرد، ایست (استپ) می گوید و بقیه باید دست از پر کردن ستون ها بکشند.سپس هر کلمه نوشته شده ستون به ستون مقایسه می شود و به هر گزینه امتیاز داده می شود.
امتیازدهی معمولا به این شیوه است که اگر کلمه نوشته شده در هر ستون منحصربه فرد باشد و فقط یک نفر آن را نوشته باشد ۲۰ امتیاز و اگر کلمات نوشته شده در هر ستون مشترک باشد به هر نفر ده امتیاز تعلق می گیرد. جمع امتیاز ستون ها امتیاز فرد در آن مرحله را مشخص می کند.
یه قل دو قل با استفاده از تعدادی سنگ با اندازه کوچک انجام می شود. شخص پنج سنگ کوچک را به زمین می ریزد و یکی را برمی دارد، سپس سنگی را که در دست است، به هوا می اندازد و در همان موقع باید یک سنگ را از زمین بردارد و بعد از آن سنگی را که در هوا بود، با همان دست بگیرد.
در همین هنگام باید بگوید: «یه قل». همین طور باید تمام سنگ ها را از روی زمین جمع کند. سپس دوباره سنگ ها را به زمین می ریزد و به همان ترتیب قبل عمل می کند با این تفاوت که سنگ ها را جفت جفت باید از روی زمین جمع کند و بگوید: «دوقل» و به همین شکل بازی ادامه پیدا می کند.
استپ هوایی، زو، شاه و وزیر و شمع گل پروانه دیگر جایشان را به رایانه و شهربازی و ثبت نام در انواع و اقسام کلاس های آموزشی و ورزشی که تفریحات امروزی هستند، داده است در حالی که همین بازی های قدیمی، سال ها پیش تنها سرگرمی و شیرین ترین تفریح همنسل های ما بود، بازی هایی که خیلی از آنها حالا دیگر فراموش شده و به خاطره ها پیوسته است.
البته شاید بخشی از این اتفاق، ناخواسته و به دلیل تغییر سبک زندگی ها از خانه های حیاط دار قدیمی به آپارتمان نشینی باشد، اما خودمان هم در این مسیر بی تقصیر نیستیم، چون اگر این بازی ها بین کودکان امروز طرفداری ندارد به این دلیل است که ناشناخته مانده و والدین هم آموزش این بازی ها به نسل امروز را چندان ضروری نمی دانند.
حالا می خواهیم به چند نمونه از این بازی های قدیمی اشاره کنیم که یادآوری آنها خاطره شیرین دوران کودکی خیلی از ما را زنده خواهد کرد و شاید هم وسوسه مان کند، یک بار دیگر به یاد قدیم همراه بچه ها برای پر کردن اوقات فراغت سراغی هم از این بازی ها بگیریم.
تیله بازی
بازی رایج بچه های قدیم بخصوص پسربچه هایی که صبح و عصر با دیگر دوستان شان سر کوچه و محله پاتوق داشتند. شیوه بازی هم به این شکل بود که بچه ها روی زمین چاله های کوچکی به پهنای کف یک دست با عمق دو تا سه انگشت با فاصله های نیم متری از هم می کندند و تیله های شیشه ای رنگی را در دست گرفته و از یک نقطه شروع و به نوبت سعی می کردند تیله خود را با قرار دادن آن بین نوک انگشت شست و انگشت وسط به داخل یکی از گودال ها بیندازند.اگر تیله در چاله افتاد یک امتیاز به نفع او ثبت می شد و نوبت دیگری بود تا بازی را ادامه دهد، در دور بعد فردی که امتیاز آورده تیله اش را از همان مکان چاله به سمت چاله بعدی با همان شیوه مخصوص باید پرت می کرد و اگر هم نمی افتاد تیله همان جا که افتاده است، می ماند تا دوباره نوبت به او برسد و دوباره تلاش کند.
سنگ، کاغذ، قیچی
یک بازی دو نفره، مشت نماد سنگ، دو انگشت سبابه و وسطی برخاسته نماد قیچی و کف دست باز شده نماد کاغذ است.
دو نفر بازیکن دست ها را به پشت برده و همزمان می گویند: «سنگ، کاغذ، قیچی» هرکدام می توانند دست خود را به عنوان یکی از نمادهای بالا نشان دهند. ترتیب برتری هر یک از نمادها بر دیگری هم به این شکل است: برتری کاغذ بر سنگ، برتری سنگ بر قیچی، برتری قیچی بر کاغذ. شخص برنده شخصی است که نماد نشان داده شده از سوی او بر نماد فرد مقابل آن طور که توضیح داده شد، برتری داشته باشد. این بازی بیشتر به منظور تعیین بازیکن آغازگر بازی دیگری کاربرد دارد مثل بازی گردو، شکستم.
گانیه
این بازی در محدوه مربع یا مستطیل شکل به نام زمین بازی انجام می شود. حدود زمین بازی مشخص شده و بازیکنان به دو تیم یارکشی می شوند. اعضای یک تیم در سراسر زمین بازی پراکنده می شوند. اعضای تیم دیگر به صورت تک نفری و با حالت لِی لِی وارد زمین بازی شده و سعی در زدن (رساندن دست به بدن بازیکن تیم مقابل) بازیکنان تیم مقابل می کنند. در صورتی که از حالت لِی لِی خارج شوند سوخته و از بازی حذف می شوند. در صورتی که پای هر کدام از بازیکنان دو تیم از زمین بازی خارج شود آنها خواهند سوخت. بازی تا زدن آخرین نفر باقی مانده در زمین ادامه خواهد داشت و پس از آن جای دو تیم با هم عوض می شود.
بالابلندی
بالابلندی یک بازی دسته جمعی است، در این بازی ابتدا یک نفر به اصطلاح گرگ می شود، بقیه بازیکنان فرار می کنند و گرگ باید آنها را بگیرد، اما با این شرط که گرگ نمی تواند یک بازیکن را در وضعی که بر یک سکوی بالاتر از زمین است، بگیرد. آخرین کسی که گرگ او را می گیرد در مرحله بعد گرگ می شود.
لی لی
یک بازی کاملا دخترانه ! اصول این بازی با پریدن از روی مربع های کشیده شده روی زمین شکل می گیرد، شرکت کننده اول سنگی را روی یک شماره می اندازد و اگر توانست این کار را به طور دقیق انجام دهد با لی لی کردن همه مربع ها را بجز مربعی که سنگ را در آن انداخته طی می کند و سنگ را در مسیر بازگشت برداشته و با خود می آورد.
قایم باشک
به این بازی در اصطلاح قایم موشک هم گفته می شود، این بازی معمولا در محیط های باز و با تعداد نامحدودی شرکت کننده بازی می شود.
روش بازی هم به این صورت است که بر حسب قرعه یکی از شرکت کنندگان گرگ می شود، در یک محل ثابت می ایستد و چشم هایش را می بندد (به اصطلاح چشم می گذارد) و تا یک عدد مثل ۱۰۰ یا ۵۰ می شمارد. در طول این مدت سایر شرکت کنندگان باید در محلی خود را مخفی کنند به طوری که گرگ نتواند آنها را ببیند. پس از پایان شمارش، گرگ چشم هایش را باز می کند و سعی می کند دیگران را پیدا کند.
اگر گرگ هر یک از شرکت کنندگان را ببیند باید نام او را بلند صدا کند و با اعلام محل پنهان شدن او کلمه «سُک سُک» را به زبان آورد. برای گفتن کلمه سک سک گرگ باید در محلی که چشم گذاشته بوده، قرار گرفته باشد. در این حالت فرد شرکت کننده باید از محل خود بیرون بیاید. اگر گرگ نام شرکت کننده یا محل پنهان شدن را اشتباه بگوید شرکت کننده نباید بیرون بیاید و می تواند به بازی ادامه دهد.
هر وقت گرگ آنقدر از محل ثابت اولیه اش دور شود که یکی از افراد مخفی شده بتواند خودش را به محل چشم گذاشتن گرگ برساند و کلمه سُک سُک را به زبان بیاورد تمام افرادی که گرگ قبل از آن پیدا کرده بود به اصطلاح آزاد می شوند، به این ترتیب نفر بعدی که گرگ پیدا کند در مرحله بعد گرگ خواهد شد.
وسطی
در این بازی، بازیکنان به دو گروه مساوی تقسیم می شوند و به قید قرعه یا شیر و خط یکی از گروه ها در وسط محوطه بازی می ماند.
شروع بازی با پرتاب توپ به وسیله یکی از بازیکنان گروه مقابل آغاز می شود، گروه سعی می کنند با نشانه رفتن و زدن افراد گروه وسطی باعث «سوختن» و اخراج آنها بشوند و تلاش گروه داخلی هم بر این است که با حرکات سریع از اصابت توپ در امان بمانند و چنانچه اگر یار سوخته داشته باشند افراد گروه تلاش می کنند با گرفتن توپ در فضا که یک امتیاز محسوب می شود، او را به بازی برگردانند.
گُل یا پوچ
گل یا پوچ هم یک بازی دسته جمعی است که معمولا دو نفره هم می توان آن را بازی کرد، در این بازی یک وسیله گرد کوچک مثل نخود، سنگ ریزه یا هر چیز کوچک مشابه را با عنوان «گل» داخل یکی از دستان قرار داده به طوری که افراد دیگر آن را نبینند، فرد یا افراد دیگر باید به اصطلاح گل را با حدس و گمان پیدا کنند.
هفت سنگ
هفت عدد سنگ صاف و یک توپ پلاستیکی، شما را یاد چه بازی می اندازد ؟ هفت سنگ.
هفت سنگ نام یک بازی سنتی ایرانی است، وسایل لازم برای این بازی، هفت عدد سنگ صاف و تخت و یک توپ است.
بازیکنان در قالب دو تیم پنج یا شش نفره تقسیم می شوند. وقتی سنگ ها چیده می شوند یکی از گروه ها به عنوان پرتاب کننده بازی را شروع می کند. شروع بازی به این ترتیب است که باید از فاصله نسبتا دور توپ را به طرف سنگ ها بیندازند. گروهی که توپ را پرتاب می کند باید سعی کند کمترین مقدار سنگ را بیندازد چون در این صورت راحت تر می تواند بازی را تمام کند.
وظیفه گروه دوم هم این است که نگذارد تیم پرتاب کننده سنگ های ریخته شده را دوباره روی هم بچیند و باید با توپ به آنها بزند. هر کدام از بازیکنان تیم مهاجم که توپ به او برخورد کند از جریان بازی کنار می رود و به این ترتیب اگر هیچ کدام باقی نمانند بازی به نفع تیم مدافع و اگر سنگ ها روی هم چیده بشوند بازی به نفع تیم مهاجم تمام می شود.
اسم فامیل
اسم فامیل هم یک بازی های دسته جمعی پرطرفدار دوران کودکی خیلی از ما بوده است، برای این بازی فقط لازم بود قلم و کاغذ داشته باشیم، برای انجام این بازی محدودیتی در نفرات شرکت کننده وجود ندارد. در این بازی، شرکت کنندگان ابتدا روی کاغذ جدولی رسم می کنند که ردیف اول آن مواردی همچون نام دختر، نام پسر، نام خانوادگی، شهر، کشور، نام غذا، نام میوه، نام هنرمند، نام خودرو، نام حیوان و... نوشته شده است.
در مرحله بعد شرکت کنندگان روی یکی از حروف الفبا توافق می کنند و با شروع بازی سعی می کنند تمام ستون های جدول را به نحوی پر کنند که با حرف مشخص شده آغاز شود. این کار با سرعت و مخفیانه انجام می شود و اولین نفری که تمام موارد را پر کرد، ایست (استپ) می گوید و بقیه باید دست از پر کردن ستون ها بکشند.سپس هر کلمه نوشته شده ستون به ستون مقایسه می شود و به هر گزینه امتیاز داده می شود.
امتیازدهی معمولا به این شیوه است که اگر کلمه نوشته شده در هر ستون منحصربه فرد باشد و فقط یک نفر آن را نوشته باشد ۲۰ امتیاز و اگر کلمات نوشته شده در هر ستون مشترک باشد به هر نفر ده امتیاز تعلق می گیرد. جمع امتیاز ستون ها امتیاز فرد در آن مرحله را مشخص می کند.
یه قل دو قل
یه قل دو قل با استفاده از تعدادی سنگ با اندازه کوچک انجام می شود. شخص پنج سنگ کوچک را به زمین می ریزد و یکی را برمی دارد، سپس سنگی را که در دست است، به هوا می اندازد و در همان موقع باید یک سنگ را از زمین بردارد و بعد از آن سنگی را که در هوا بود، با همان دست بگیرد.
در همین هنگام باید بگوید: «یه قل». همین طور باید تمام سنگ ها را از روی زمین جمع کند. سپس دوباره سنگ ها را به زمین می ریزد و به همان ترتیب قبل عمل می کند با این تفاوت که سنگ ها را جفت جفت باید از روی زمین جمع کند و بگوید: «دوقل» و به همین شکل بازی ادامه پیدا می کند.
ارسال نظر