آخرین آزمون امام حسین(ع) از اصحاب در شب عاشورا

شب عاشورا در کربلا محل وقوع سخت‎ترین آزمونها و به تبع آن، بهترین تربیتها و پاداشها برای اصحاب امام حسین(ع) بود. نقل است در شب عاشورا حضرت زینب(س) پس از آنکه عهد استوار اصحاب امام حسین(ع) را دیدند، نگرانی‎شان برطرف شد و به خمیه بازگشتند. (مقتل الحسین مقرم ص ۲۶۲ - ۲۶۳)

حضرت زینب(س) هنگام بازگشت به امام(ع) برخوردند و حضرت به ایشان فرمود: «یا اُختاهُ منذُ رَحِلنا من المدینة ما رأیتُکَ متبسمة، أخبرینی ما سبب تبسمک؛ ای خواهرم، از زمانی که از مدینه سفر کردیم، تو را اینگونه متبسم ندیم، به من خبر بده سبب خنده تو چیست. این فراز شدت حزن ۶ ماهه حضرت زینب از مدینه تا کربلا را به شفافی بیان می‎کند که این بانوی بزرگوار اسلام چه سختی زیادی را متحمل شده بودند.

در ادامه حضرت زینب(س) ماجرای ادای عهد اصحاب را بیان می‎کنند، سپس امام حسین(ع) می‎فرمایند: یا أختاه إعلمی، إن هؤلاء أصحابی من عالم الذر و بهم وعدنی جدی رسول الله (ص) هل تَحبین أن تَنظُری إلی ثبات أقدامِهم؛ ای خواهرم، بدان که اینها از عالم ذر (روز ألست) جزو اصحابم بودند و جدم رسول‎الله(ص) نسبت به آنها به من وعده داده بود. آیا دوست داری ثبات قدم آنها را ببینی؟ حضرت زینب(س) پاسخ مثبت دادند. امام(ع) به ایشان فرمودند علیک بظهر الخیمة؛ به پشت خیمه‎ها برو.

سپس اقوام و غیر هاشمیان را طلب کردند و فرمودند: أرید أن أجدد لَکم عهداً؛ می‎خواهم برای شما تجدید عهد کنم. ای اصحابم بدانید این قوم قصدی جز کشتن من و کشتن همراهانم ندارند. أنا أخاف علیکم مِن القتل؛ من بیم آن دارم شما را به قتل برسانند. من اکنون بیعت را از شما برداشتم، هرکس دوست دارد در این شب از نزدم برود؛ من أحب منکم الإنصِراف فَلینصرف فی سواد هذا اللیل.

بر اساس این فراز از کلام امام حسین(ع) متوجه خواهیم شد که مربی و امام عالم و آدم در هر مرحله یاوران را مورد آزمون قرار می‎دادند و هر بار که اصحاب رفتار مناسبی از خود بروز می‎دادند، خداوند بر رشد و فضیلت آنها می‎افزود و ایشان را در صراط مستقیم ثابت قدم‎تر می‎کرد، همچنان که امام(ع) به زینب(س) فرمودند «آیا می‎خواهی ثابت قدمی آنها را ببینی؟ هل تَحبین أن تَنظُری إلی ثبات أقدامِهم» و چه جالب که این فراز را در زیارت عاشورا به این صورت می‎خوانیم: و اَنْ یُثَبِّتَ لى عِنْدَکُمْ قَدَمَ صِدْقٍ فِى الدُّنْیا وَ الاْخِرَةِ؛ از خدا درخواست می‎کنم که مرا نزد شما در دنیا و آخرت ثابت‎قدم بدارد».

زمانی که تک تک اصحاب به جلوداری حضرت ابواالفضل(ع) با جملاتی با امام عصرشان تجدید عهد کردند، امام حسین(ع) به پاس این تجدید عهد و میثاق فرمودند: حالا که اینچنین می‎گویید، فارفعُوا رؤوسکُم و أنظروا إلی مَنازلکُم فی الجنة؛ سرهایتان را بلند کنید و جایگاه خودتان در بهشت را مشاهده کنید.

بنابراین لازمه ثبات قدم در مسیر اهل بیت عصمت و طهارت(ع) گذر از شدیدترین آزمونهایی است که خداوند متعال از طریق خلفای خود در مسیر مؤمنین قرار می‎دهد و نیز تجدید عهد و میثاق با ولیَ خداست. حال این سؤال ایجاد می‎شود که ما چگونه در این زمان در قبال امام زمانمان باید ثبات قدم داشته باشیم؟