سی‌امین سالگشت؛ خیزش مردمی در انتفاضه شعبانیه ملت عراق علیه بعثیان

هادی انصاری| این قیام در پایان جنگ خلیج فارس و قطعنامه ۶۷۰ شورای امنیت که کلیه تحرکات هوایی ارتش عراق حتی بالگرد‌ها را ممنوع کرد به وقوع پیوست و در نتیجه آن کنترل بخش اعظم کشور به دست نیرو‌های مردمی افتاد. از هجده استان عراق، چهارده استان سقوط کرد و در این میان تنها استان‌های مرکزی شامل استان‌های غربی و صلاح الدین و بغداد در دست رژیم بعث باقی‌ماند. با همه این‌ها، قیام توسط نیروی سنگین نظامی صدام حسین و وفادارانش در گارد ریاست جمهوری عراق به شدت سرکوب شد به ویژه نقاط مرکزی شهر کربلا که یکی از هسته‌های مقاومت مردمی بود، به ویرانه تبدیل شد و حرم امام حسین بن علی ع. مورد اصابت چندین گلوله تانک گارد ریاست جمهوری صدام حسین قرار گرفت. در جریان این درگیری‌ها هزاران نفر کشته و نزدیک به دو میلیون نفر از عراق آواره شدند.

دیوار صحن امام حسین (ع) که از سوی بعثیان گلوله باران شد

نقش سازمان منافقین خلق در کمک به نیرو‌های عراقی را در این شرایط حسًاس نباید از ذهن دور داشت. این گروه نقش بسزایی در سرکوب شیعیان عراق رابه عهده داشتند. خیزش مردمی عراق در ماه شعبان ۱۴۱۱ق، از شهر بصره آغاز گردید. یکی از نظامیان عراقی خسته روحی وجسمی که از جنگ کویت بازگشته بود با گلوله تانک، عکس صدام را هدف قرار داد وبدان شلیک کرد. مردم پس از این رخداد، به شور وهیجان آمده وخشم سال‌ها نهفته در دل خویش را آشکار ساخته و به ساختمان حزب بعث و سپس به زندان شهر حمله کردند و آن‌را به تصرف خویش در آوردند.
معترضان در اندک زمانی شهر بصره را تصرف کردند و با انتشار خبر تصرف آن، برخی دیگر از مردم استان‌های عراق نیز بپا خواسته وشهر‌ها، به تصرف مردم درآمد.

نابودی زیرساخت‌های اقتصادی و رفاهی عراق پس از جنگ با کویت، خسارت‌های به جامانده از جنگ با ایران، نارضایتی مردم از حکومت بعث، را از دلایل قیام مردم عراق علیه صدام باید بشمار آورد. از سوی دیگر شرایط اختناق وکشتار مخالفان در پی تقریبا سه دهه از روی کار آمدن حزب بعث وبه قدرت رسیدن صدام حسین، وتحمل کودتا‌های یکی پس از دیگری، که خود کشتار‌ها واعدام افراد را در پی داشت، همه از عواملی بود که نیاز به جرقًه‌ای داشته، واین هنگامی بود که مردم فرصت را غنیمت بشمار آورده وخیزش تقریبا سراسری، در عراق بپا خواست.

در پی حمله عراق به کویت، نیرو‌های متحدین به سرکردگی آمریکا به عراق حمله کردند و بسیاری از زیرساخت‌های اقتصادی و رفاهی عراق را نابود کردند.

در انتفاضه شعبانیه، چهارده استان از هجده استان عراق به تصرف مردم درآمد. معترصان کنترل استان‌های دیالی، واسط، میسان، بصره، ذی قار، مثنی، قادسیه، بابل، کربلا، نجف، دهوک، اربیل، کرکوک و سلیمانیه را به دست گرفتند و فقط استان‌های مرکزی شامل صلاح الدین، بغداد، نینوا و الانبار در کنترل حکومت باقی ماند. از این‌رو انتفاضه شعبان را بزرگ‌ترین چالش داخلی عراق در دوره صدام حسین دانسته‌اند.

این خیزش آنقدر با شتاب وسرعت پیش رفت که ظرف تقریبا ده روز، دولت از پای در آمده بود وسردر گم نمی‌دانست که مقاومتی نماید.

تحرکات مردمی در نجف اشرف، ۱۶ شعبان و به صورت تظاهرات در پیرامون حرم أمیر المومنین (ع) آغاز گردید.

پس از مدتی به درگیری‌های مسلحانه میان گروه‌های مردمی و نیرو‌های بعثی تبدیل شد و به کشته و مجروح شدن افرادی از هر دو گروه انجامید. درگیری‌ها تا ظهر ۱۷ شعبان ادامه داشت و منجر به پیروزی گروه‌های مردمی و برافراشته شدن پرچم‌های سبز در مرکز شهر گردید.

خیزش وقیام مردم در شهر کربلا، روز ۱۸ شعبان آغاز شد. هر چند، روز ۱۶ شعبان درگیری‌های پراکنده‌ای در این شهر اتفاق افتاده بود. تحرکات مردمی کربلا سه روز ادامه داشت و در روز سوم مردم کنترل شهر را به دست گرفتند. انتفاضه شعبانیه ۱۵ روز ادامه داشت. وتقریبا در این دو هفته، عراق از دست بعثیان خارج گردیده بود.

تا پیش از انتفاضه شعبانیه، رویکرد آمریکا تغییر رژیم عراق بود و با وجود این که تلویحاً اطمینان داده بود که در صورت بروز قیام مردمی، از آن حمایت خواهد کرد، اما امریکاییان نه تنها به سرکوب شیعیان در انتفاضه شعبانیه واکنش نشان ندادند، بلکه رسانه­‌های آمریکایی در آن زمان نیز اخبار مربوط به این سرکوب را بایکوت کردند. از نظر قدرت ­های غربی، روی کار آمدن یک حکومت دینی در عراق به مراتب بدتر از اقدامات جنون آمیز صدام حسین بود. به همین دلیل توان بخشیدن به بازوی از کارافتاده ارتش صدام، سریعاً در دستور کار آمریکا قرار گرفت و در اولین حرکت به صدام حسین چراغ سبز نشان داد تا قطعنامه ۶۷۰ شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر پرواز ممنوع را نادیده بگیرد و هلی کوپتر‌های صدام حسین، برای سرکوب قیام کنندگان به پرواز درآمد. به موجب این قطعنامه، نیروی هوایی ارتش عراق، اجازه هیچ فعالیتی در آسمان این کشور را نداشت.

جورج بوش پدر در حالی از صدام حسین برای سرکوب شیعیان حمایت کرد که تا پیش از انتفاضه شعبانیه، مسئله دستگیری صدام حسین را مطرح می­کرد.

کان کافلین در کتاب "صدام، زندگی مخفی"، نوشته است: به دلیل احساس نگرانی آمریکا از شیعیان در عراق، زمینه برای استفاده ارتش این کشور از هلی کوپتر فراهم شد. این اقدام با بهانه تخریب راه‌های ارتباطی میان عراق و کویت و ضرورت انتقال سربازان با هلی کوپتر صورت گرفت. انقلابیون توسط نیرو‌های صدام به شدت سرکوب شدند؛ بنابر آمار غیررسمی حدود سیصد هزار نفر از مردم کشته و حدود دو میلیون نفر عراقی آواره شدند.

سه شهر نجف اشرف، وکربلا، وکرکوک دستخوش بیشترین خرابی‌ها بودند. نیرو‌های بعثی در کربلا و نجف ده‌ها مسجد وحسینیه ومدرسه علمیه را منهدم کردند. بسیاری از کتاب‌های خطی ارزشمند نیز نابود شد. پس از سرکوب قیام، شخص آیة الله خویی به‌همراه تعدادی از افراد خانواده و نزدیکانشان بازداشت و به بغداد منتقل شد؛ و پس از چند روز به اجبار در برابر دوربین‌های تلویزیون، با صدام گفتگو کرد.

دیدار اجباری آیت الله خویی با صدام

شهید آیة الله سید محمدرضا موسوی خلخالی، شهید آیة الله سید جعفر بحرالعلوم و شهید آیة الله سید عزالدین بحرالعلوم که از نمایندگان آیة الله خویی بودند پس از سرکوب قیام، بدون درنگ اعدام شدند. آیة الله سید محمد سبزواری، آیة الله شیخ محمدرضا شبیب ساعدی و آیة الله سید محمد صالح خرسان نیز از عراق مهاجرت کردند. فرماندهی سرکوب قیام در کربلا به عهده حسین کامل، داماد صدام و در نجف با طه یاسین رمضان، از افراد مشهور و مهم حزب بعث بود.

نیرو‌های صدام با توپ و تانک به کربلا و نجف حمله کردند. در این حملات، حرم امام علی (ع)، حرم امام حسین ع. وحرم حضرت عباس (ع) آسیب دید و پس از آن نیز به مدت شش ماه در‌های حرم‌ها بسته بود. به دستور صدام، «حسین کامل» (داماد صدام) برای مهار انقلاب مردم، با تمام امکانات دست به حمله زد؛ از جمله حمله بالگرد‌ها به شهرها، پرتاب موشک و توپخانه سنگین و ایجاد وحشت و ترس در مردم با پخش اعلامیه بود. ارتش با همه قدرت به جنگ با مردم وارد عمل گردید. نجف اشرف و حرم مطهر امیر مؤمنان (علیه السلام) مورد اصابت گلوله و موشک قرار گرفت؛ به مساجد و مدارس و حتی قبور مؤمنین خسارت و جسارت فراوان روا داشته شد و برخی از مردم که توان مقابله نداشتند، مثل کودکان و زنان و پیران در خانه‌ها پناه گرفتند.

محلّ اصابت موشک‌ها نشان می‌داد که بعثی‌ها هدف از پیش تعیین شده‌ای نداشتند و تمایزی میان نظامی و غیرنظامی نمی‌نهادند. ارتش تا دندان مسلح، با حمایت و پشتیبانی بالگرد‌ها به جان مردم افتادند. بعثی‌ها بر روی دیوار‌ها وتانک‌های خود، این شعار را نوشته بودند: «لا شیعة بعد الیوم. یعنی پس از امروز، شیعه‌ای نخواهد بود».

نجف اشرف آماج حملات سنگینی قرار گرفت، اما مردم توانستند چهار بالگرد را ساقط کنند. نیرو‌های تحت فرمان حسین کامل، برای ورود به نجف از مسیر‌های حلّه و کوفه تلاش فراوان کردند، امّا این تلاش‌ها سودی نبخشید. نجف شاهد مقاومتی بی باکانه از سوی مردم بود تا جایی که توانستند چهار روز، بعثی‌ها را بیرون شهر نگاه دارند، امّا سرانجام نیرو‌های مسلّح توانستند از برخی نقاط بی محافظ وارد نجف شوند. آنان برای ورود به نجف، در برخی مسیر‌ها زنان و کودکان را سپر قرار دادند. نیرو‌های بعثی پس از ورود به نجف در نخستین اقدام، به خانه آیة الله خوئی رفته و ایشان و فرزندش حجة الاسلام والمسلمین سید محمد تقی خویی، آیة الله سید محمدرضا خلخالی، آیة الله سید جعفر بحرالعلوم، آیة الله سید عزالدین بحر العلوم، حجة الاسلام سید محمود میلانی و سید ابراهیم خویی فرزند دیگر آیة الله خویی را دستگیر کرده ونخست به حلًه منتقل ساخته وپس از آن به بغداد بردند. آنان آیة الله خویی وفرزندش را در مرکز اطلاعات معروف (أمن العام) یک شب در زندان اجباری وجدای از هم نگاه داشتند وسرانجام در روز سوم دستگیری بصورت ملاقات اجباری، نزد صدّام حسین بردند که این ملاقات از تلویزیون سراسری عراق منتشر گردید تا بتوانند، آخرین هسته‌های مقاومت مردمی را در هم شکنند. این ملاقات در روز سوم رمضان از تلویزیون عراق پخش شد که بدین ترتیب بتوانند، انقلابیون را دلسرد نمایند.

تعدای از شهدای مفقودالاثر حوزه علمیه نجف اشرف

گفتنی است که تمام افرادی که در هنگام دستگیری آیة الله خویی، در منزل ایشان بودند را به سوی نامعلومی برده وشواهد چنین اظهار می‌دارد که بلافاصله همه این ستارگان وشخصیت‌های علمی حوزه نجف اشرف، تیر باران شده وبه شهادت رسانیدند واز مزار این شهیدان نیز هیچگونه اثری تا کنون باقی نمانده است.

پس از دستگیری ایشان، عملیات پاکسازی شهر از انقلابیون و حامیان انتفاضه آغاز شد و در مدت اندکی، هزاران نفر از مردم و تعدادی نزدیک به صد و پنجاه تن از علما و طلّاب عراقی بازداشت شدند.

در یکشنبه، ۹ رمضان نیرو‌های بعثی با توسّل به زور و کشتار و تعقیب در سطحی وسیع، بر تمام نجف مسلط شدند. حسین کامل برنامه پنج حمله به نجف را در دستور کار خویش قرار داد. اولین اقدام او تفتیش خانه به خانه مجاهدین بود. با کوچک‌ترین شک، افراد را بازداشت و خانه‌های شان را با بمب منفجر می‌کردند. پیکر‌های شهدا در سطح شهر و در کوچه و خیابان پراکنده بود؛ مخصوصا در میدان ثورة العشرین وضع بسیار اسفناک بود؛ چون بعثی‌ها اجازه دفن پیکر‌ها را نمی‌دادند و کسی جرأت نزدیک شدن به پیکر‌ها را نداشت. این وضعیت تا پایان ماه رمضان ۱۴۱۱ ادامه داشت.

بعثی‌ها به درمانگاه‌ها و بیمارستان‌های نجف نیز حمله کرده و پزشکان و پرستاران را که به مداوای مجروحین پرداخته بودند، همان جا اعدام کردند. نیرو‌های بعثی بیماران و پزشکان را با سلاح سرد و گرم به قتل رسانده و سپس لباس پزشکان مخصوصاً بانوان را از تن درآورده و پیکر‌های آنان را قطعه قطعه کردند. سرانجام در پایان کار نیرو‌های دولتی با پشتیبانی رییس جمهور امریکا، بوش اول، ونیرو‌های خیانتکار داخلی همچون وابستگان به سیاست‌های خارجی، سازمان منافقین مستقر در عراق، ودر پادگان اشرف، توانستند بر این خیزش مردمی، دست یافته وبا بجا گزاردن حدود سیصد هزار شهید که اغلب از شیعیان جنوب عراق بشمار می‌آمدند، ونزدیک به دو ملیون آواره ومهاجر به خارج از عراق، دو باره صدام حسین وحزب منفور او به مدت ۱۲ سال بر عراق حکومت رانند.

محققان چند عامل را دلیل شکست سریع انتفاضه شعبانیه دانسته‌اند بشمار آورده اند:

استفاده حکومت از سلاح‌های سنگین با قدرت تخریبی بالا مانند توپ جنگی، استفاده از نیروی آموزش دیده مانند گارد ریاست جمهوری با دسترسی به انواع سلاح‌ها و همچنین دارا بودن اختیارات گسترده برای کشتار مردم، تسلط هوایی حکومت و استفاده از هلی‌کوپتر، عدم هماهنگی بین گروه‌های مبارز عراقی ور حقیقت خود جوش بودن آن، تسلط بدون برنامه انقلابیان بر شهر‌های عراق، نداشتن روحیه تعاون، همبستگی و ملی‌گرایی بین گروه‌های حاضر در قیام، ومهمتر ازهمه نبود رهبری میدانی وواحد در آن هنگام، همه موجب شکست سخت قیام گردید وهزاران نفر بی گناه به شهادت رسیدند.

کارشناسان وآگاهان، چند عامل را دلیل شکست سریع انتفاضه شعبانیه بشمار آورده اند:

استفاده حکومت از سلاح‌های سنگین با قدرت تخریبی بالا مانند توپ جنگی، استفاده از نیروی آموزش دیده مانند گارد ریاست جمهوری با دسترسی به انواع سلاح‌ها و همچنین دارا بودن اختیارات گسترده برای کشتار مردم، تسلط هوایی حکومت و استفاده از هلی‌کوپتر، عدم هماهنگی بین گروه‌های عراقی، تسلط بدون برنامه انقلابیان بر شهر‌های عراق، نداشتن روحیه تعاون، همبستگی و ملی‌گرایی بین گروه‌های حاضر در قیام، واز همه مهمتر نبور رهبری میدانی وواحد در قیام مردمی، همه وهمه موجب شکست این خیزش وبجای گزاردن هزاران شهید وآواره گردید.

این خیزش خود جوش مردمی گرچه ابتدا از بصره آغاز گردید، لیکن این مردم شجاع وغیور نجف اشرف بودند که رهبری آن را به عهده گرفته وبه سرعت این خیزش را به سراسر عراق منتشر ساختند. لیکن بنا بر عواملی که اشاره نمودم، طی دو هفته با سرکوب شدید رژیم بعث مواجه گردید که منجر به شهادت هزاران تن از معترضان و ده‌ها تن از علمای تراز اول حوزه گرانسنگ نجف اشرف گردید.

گفتنی است که رژیم بعث عراق وراس هرم شوم آن صدام حسین، که علاوه بر شیعه زدایی از عراق، شعار ایرانی زدایی را سال‌ها در عراق در سر می‌پرورانید. در چندین اقدام، دست به کشتار وبه شهادت رسانیدن شخصیت‌ها وستارگان برجسته حوزوی در عراق زد.

نخست در بهمن سال ۱۳۵۷، در حمله‌ای از پیش تعیین شده ودر یک شب، متجاوز از هفتاد ودو نفر از شخصیت‌های علمی واجتماعی خاندان مرحوم آیة الله العظمی سید محسن حکیم را که شخصیت‌های وارسته‌ای از جمله بیش از پنج نفر از فرزندان والامقام آیة الله حکیم، همچون آیة الله سید یوسف حکیم، آیة الله سید عبد الصاحب حکیم، آیة الله سید علاء حکیم ونیز آیة الله سید محمد حسین حکیم وجز این‌ها را با بدترین اهانت‌ها دستگیر کرده وبزرگان یاد شده را ظرف یک ماه به شهادت رسانیدند واغلب دستگیرشدگان باقی، طی چهار سال به گونه‌های متفاوت وجدا از هم به جوخه اعدام سپرده شدند که در این میان بیش از پنجاه نفر تنها از خاندان آل حکیم به شهادت رسیدند. طبیعی است که روزانه در این میان چهره‌های برجسته دیگری از سرتاسر عراق به ویژه از شهر‌های مذهبی وجنوب عراق دستگیر شده وبدون درنگ به شهادت می‌رسیدند.

شهید آیت الله انصاری

دومین حمله تصفیه وکشتار، در اردیبهشت سال ۱۳۵۹ شمسی وحدود پنج ماه پیش از آغاز نمودن جنگ تحمیلی بر ایران، در نیمه شبی دست به حمله به خانه‌های شخصیت‌های علمی نجف اشرف زده ونزدیک به هیجده نفر از برجستگان علمی وچهره‌های خدمتگزار جامعه وحوزه را همچون شهید آیة الله سید محمد باقر صدر، شهید آیة الله حاج شیخ احمد انصاری، شهید آیة الله محمد تقی جواهری، شهید آیة الله سید مرتضی خلخالی، شهید آیة الله سید محمد صادق قزوینی، شهید آیة الله حاج شیخ علی اصغر احمدی، شهید آیة الله سید محمد تقی مرعشی، شهید آیة الله سید حبیب هاشمیان، شهید آیة الله سید محمد ابراهیم شیرازی، شهید آیة الله سید قاسم شبًر، شهید آیة الله سید جواد شبًر، و جز این‌ها را دستگیر کرده وشبانه در حالیکه برق شهر نجف قطع گردیده ونیز تلفن‌ها همه از کار افتاده بود، وشهر از سوی گارد ویژه به محاصره در آمده بود، در میان ساعت ۲ تا سه نیم شب یاد شده، این چهره‌های مظلوم را به بغداد و (أمن العام) منتقل ساختند که برخی را همچون شهید آیة الله صدر وخواهرش بنت الهدی را ظرف یک هفته به شهادت رسانیدند، اما باقی افراد را در مکانی نامعلوم به شهادت رسانیده ودر مزاری به وسعت سرزمین عراق. بخاک سپردند وتا کنون ما وخانواده این شهیدان والامقام، تمامی سرزمین عراق را مزار این عزیزانمان بشمار می‌آوریم.

شهید آیت الله انصاری و شهید آیت الله جواهری در کنار استاد خود آیت الله خویی

بار سوم حمله به چهره‌ها وشخصیت‌های علمی حوزه نجف اشرف وجز این‌ها ونمایندگان مراجع در شهر‌های عراق، در خیزش مردمی سال ۱۹۹۱ میلادی بود، که بیش از یکصد وپنجاه نفر از شخصیت‌ها وبرجستگان وسنارگان علمی حوزه در سخت‌ترین شرایط وبرخورد‌های خشن وبی رحمانه دستگیر شدند که در این میان می‌توان به شهید آیة الله سید محمدرضا خلخالی، شهید آیة الله سید جعفر بحرالعلوم، شهید آیة الله سید عزالدین بحر العلوم، حجة الاسلام سید محمود میلانی، اشاره نمود که این شهیدان والامقام بدون درنگ در نزدیکی کربلا در پادگانی که مرکز عملیات ضدً شورش بشمار می‌آمد، در نزدیکی دریاچه (رزًازه) به شهادت رسیدند. هم زمان از دیگر خانه‌های نجف شخصیت‌های علمی وستارگان حوزوی بنامی را دستگیر کرده که در این میان می‌توان به شخصیت‌هایی همچون آیة الله سید علی سیستانی، آیة الله میرزا علی غروی، آیة الله شیخ مرتضی بروجردی، آیة الله سید محمد کلانتر، آیة الله سید محمد صدر، پدر سید مقتدی صدر وده‌ها تن دیگر از افراد برجسته حوزوی اشاره نمود که شگفت اینکه گاه چگونه تقدیرات عمل می‌نماید، از آنجا که این افراد، از سوی دو یگان دستگیر شده بودند، یگانی که دستگیر شدگان را به سوی پادگان رزًازه منتقل می‌نماید، همه را به شهادت می‌رسانند، ودستگیر شدگان دیگر در اختیار یگان دیگری قرار می‌گیرد که پس از چند روز زندانی شدن، واحراز هویت آنان، با عنایت الهی آزاد می‌گردند که شخصیت‌های اخیر نامبرده شده، در میان آزاد شدگان بودند.

شهیدان آیات انصاری، برادران بحرالعلوم، مستنبط، بروجردی در خدمت آیت الله خویی

تاریخ همواره یادآور نام شمار زیادی از عالمان شیعه‌ای است که خون پاکشان توسط حکومت‌های جبار بر زمین ریخته شده است. عالمانی که وارث مظلومیت پیشوایان ستمدیده خود یعنی اهل بیت پیامبر (ص) بوده اند. آنان به مانند ستارگان درخشان، در تاریکی جهل و الحاد و شقاوت و استبداد، بارقه امید را برای رهروان راه اهل بیت برافروختند و حاصل عمر خویش را برای رستگاری و آگاهی انسان‌ها ارزانی داشتند.

شهید آیت الله سید محمد رضا خلخالی

خفاشان خونخواری که حیات ننگین خود را وامدار ظلم و جنایات ضد بشری هستند، در هیچ برهه‌ای از تاریخ، وجود این فرزانگان را تاب نیاورده اند، ودست به کشتار وشهادت رسانیدن آنان نموده اند که در چهارده قرن پس دوماه از سپری شدن رحلت پیامبر گرامی ص.، از تنها دخت گرامی او آغاز شده وسپس امیر المومنین ع. وفرزندان معصوم او را در طول دوران حکومت کشتار وخفقان امویان، وسپس عباسیان به شهادت رسانیدند ودر این میان تا کنون دست به خون هزاران شیعه بی گناه در طول این تاریخ بلند وسیاه خود، زده لیک این خون شهیدان تاریخ است که همواره جوشیده ونام ویادشان، جاوید وزنده بوده ومی باشد.

حوزه علمیه گرانسنگ نجف اشرف در طول هزار سال فعالیت علمی خود، چهره‌های برجسته‌ای را در راه اعتقاد به عقیده خود که همانا عقیده مکتب اهل بیت علیهم السلام است، در عراق ودیگر نقاط جهان اسلام، همچون شهید اول ودوم وسوم و چهارم را تقدیم داشته ودر این برهه از زمان ودر دوران حکومت منفور وخون آشام بعثیان، تنها حوزه گرانسنگ نجف اشرف، بیش از یکصد وهشتاد چهره علمی وحوزوی وستارگان برجسته خود را در راه روشنگری وخدمتگزاری به جامعه، تقدیم داشته وبه شهادت رسیدند، لیکن تردید نداریم که روح آنان، شاهدان وپشتیبانان بر حرکت قدرتمندانه وگسترش یافته مکتب اهل بیت وآموزه‌های آن بشمار می‌روند.

امیدوارم که دعای روح بزرگ این شهیدان والامقام، شامل حال ما وجامعه ما گردیده واندیشه‌ها وحرکت‌ها وفعالیت‌های ما، ادامه راه آنان که در آن راستا به شهادت رسیدند، بشمار آید. آمین.

* منتشر شده در شفقنا. ۲۳ فروردین ۱۳۹۹