استارت چین برای دور زدن تحریم‌های نفتی

به گزارش دنیای اقتصاد، رویترز مدعی است شرکت‌های نفتی جوهای جنرونگ و ساینوپک به عنوان دو شرکت دولتی چین و بزرگترین خریداران نفت ایران در این کشور، به توافق جدیدی با شرکت ملی نفت ایران برای خرید نفت رسیده‌اند و از این پس تمام نفت خریداری شده خود از ایران را توسط نفتکش‌های شرکت ملی نفتکش ایران حمل خواهند کرد. رویترز با انتشار این خبر اعلام کرده که این اقدام پالایشگاه‌های چینی نشان می‌دهد این کشور قصد ندارد تحریم‌های نفتی آمریکا را اجرایی کند.

بر اساس این گزارش، در ماه جولای تمام ۱۷ محموله نفتی که از ایران به چین ارسال شده توسط تانکرهای شرکت ملی نفتکش ایران حمل شده‌اند. در ماه ژوئن نیز از ۱۹ محموله حمل شده تنها ۸ تانکر توسط شرکت‌های چینی حمل شده است.آمریکا بعد از خروج از برجام از خریداران نفت ایران خواست تا ۴ نوامبر مصادف با ۱۳ آبان یعنی زمان شروع تحریم‌های نفتی خرید خود از ایران را قطع کنند. مقامات این کشور تهدید کرده‌اند که شرکت‌ها و کشورهایی که از این دستور تخطی کنند مشمول تحریم‌های ثانویه آمریکا خواهند شد. فاز نخست تحریم‌های آمریکا علیه ایران اواسط مرداد ماه آغاز شد و فاز دوم آن که محدود کردن خرید نفت ایران را نشانه گرفته است، از تاریخ ۱۴ آبان شروع می‌شود. چین در واکنش به دستور آمریکا برای قطع خرید نفت از ایران اعلام کرده بود که مخالف تحریم‌ ایران است و از آن تبعیت نخواهد کرد.

علاوه بر تحریم خرید نفت از ایران، یکی دیگر از بندهای تحریم‌های آمریکا که فروش نفت ایران را دشوار می‌کند به تحریم بیمه نفتکش‌هایی اختصاص دارد که نفت ایران را حمل می‌کنند. این بیمه‌ها شامل محموله نفت، سلامت شخص ثالث و آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌شود. بزرگترین شرکت‌های بیمه‌ای نفتکش‌ها که به کلوب پی‌اند‌آی معروفند شامل ۱۳ شرکت بیمه‌ای غالبا آمریکایی و اروپایی است. کلوپ‌های پی‌اند‌آی در حال حاضر خود را برای قطع پوشش بیمه نفتکش‌های حامل نفت ایران آماده می‌کنند. حال رویترز مدعی است که تحت قراردادهای بلندمدت جدید خرید نفت که بین شرکت‌های نفتی چین و شرکت ملی نفت ایران منعقد شده، از این پس ایران هزینه حمل و مسوولیت بیمه نفتکش‌ها را بر عهده می‌گیرد. این اقدامی است که در دور قبلی تحریم‌ها نیز توسط ایران انجام شد و با استفاده از آن در فاصله سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ بخشی از جریان فروش نفت ایران ادامه یافت. یکی از منابع اطلاعاتی گفته است که قراردادهای جدید بر‌اساس یک درخواست دو جانبه منعقد شده است. حال کارشناسان بر این باورند که با این اقدام میزان خرید نفت چین از ایران بدون تغییر باقی خواهد ماند. چهار منبع اطلاعاتی نیز به رویترز گفته‌اند که بر اساس قراردادهای جدید منعقد شده انتظار دارند میزان صادرات نفت ایران به چین در ماه اکتبر یعنی یک ماه پیش از شروع تحریم‌ها در سطح ماه‌های اخیر بدون تغییر باقی بماند. در ماه گذشته، چین روزانه ۷۶۷ هزار بشکه از ایران نفت خریداری کرده است، در ماه ژوئن نیز این رقم حدود ۶۶۰ هزار بشکه در روز بوده است. طبق آمار گمرک چین، در سال ۲۰۱۷ نیز این کشور به‌طور متوسط روزانه ۶۲۳ هزار بشکه نفت از ایران وارد کرده است.

نفت ایران جایگزین نفت آمریکا می‌شود؟

هفته گذشته برایان هوک، مدیر گروه اقدام ایران در وزارت خارجه آمریکا وضع تحریم‌های ثانویه علیه چین در صورت ادامه خرید نفت این کشور از ایران را رد نکرد. در واقع آمریکا به نوعی چین را تهدید کرده که اگر خرید نفت از ایران را ادامه دهد مشمول تحریم‌های این کشور خواهد شد. با این حال چین تا کنون نسبت به تهدیدهای آمریکا بی‌تفاوت بوده است. هرچند چین در دور قبلی تحریم‌ها نیز خرید خود از ایران را کاهش نداد، اما به نظر می‌رسد اختلافات پکن با واشنگتن بر سر تعرفه‌گذاری واردات کالاها در اخذ چنین موضعی بی‌تاثیر نبوده باشد. این کشور در ماه جاری میلادی دور جدیدی از تعرفه‌ها روی کالاهای آمریکایی را اعلام کرد که برخی محصولات نفتی نیز میان آنها قرار داشتند.

هرچند نفت خام در لیست جدید تعرفه‌گذاری چین بر واردات کالا از آمریکا قرار نداشت، اما واردات محصولات انرژی آمریکا از سوی این کشور رو به کاهش بوده است. آمار رهگیری کشتی‌ها نشان می‌دهد که در ماه آگوست هیچ نفتکش آمریکایی به مقصد چین حرکت نکرده است. اگر جنگ تجاری آمریکا و چین شدت بگیرد، ممکن است پکن برای تامین انرژی به منابع جایگزینی مانند روسیه و ایران رو بیاورد. این مساله ضربه سنگینی برای تولیدکنندگان انرژی در آمریکا خواهد بود. چراکه چین دومین بازار بزرگ کالاهای انرژی آمریکایی است. این کشور در ماه مه ۴۲۷ هزار بشکه در روز نفت از آمریکا خریداری کرده و طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا از کانادا با واردات ۲۸۹ هزار بشکه که سال‌ها بزرگترین واردکننده نفت آمریکا بود، جلو زده بود. در این میان چین بزرگ‌ترین مشتری نفتی ایران نیز محسوب می‌شود و ۳۵ درصد از صادرات نفت ایران را خریداری می‌کند. با کاهش خرید از سوی کشورهای دیگر از ایران، فرصت چین برای نزدیکی بیشتر به تهران و افزایش خرید نفت از تهران بیشتر می‌شود و از سوی دیگر خریداران چینی از واردات انرژی آمریکا دور می‌کند. چنین اتفاقی، علاوه بر اینکه کارآمدی استراتژی آمریکا برای فشار بر ایران را به چالش می‌کشد، رویای نفوذ انرژی آمریکا در بازارهای جهانی را نقش بر آب می‌کند.

جریان فروش نفت ایران به کدام سو می‌رود؟

با وجود احتمال تداوم خرید چین از نفت ایران، به نظر نمی‌رسد دیگر مشتریان کشور چندان تمایلی برای مخالفت با دستورات دولت آمریکا داشته باشند.ژاپن و کره‌جنوبی به عنوان دو مشتری بزرگ ایران در آسیا بعد از چین و هند، با وجود ابراز نارضایتی از دستور ترامپ، خرید خود از ایران را کاهش داده‌اند. هرچند که دو کشور به دنبال کسب معافیت از تحریم‌های آمریکا هستند. برای مثال کره‌جنوبی به عنوان یکی از متحدان آمریکا، در تلاش است برای واردات میعانات گازی از ایران، خود را از تحریم‌های آمریکا معاف کند. در حال حاضر اگرچه واردات کره‌جنوبی از ایران با کاهش چشم‌گیری همراه بوده اما یک مقام رسمی در وزارتخانه تجارت این کشور روز جمعه با اشاره به اینکه بخش زیادی از واردات نفتی این کشور از ایران به میعانات گازی اختصاص دارد و یافتن منبع جایگزین برای میعانات ایران کاری دشوار است، خواهان معاف شدن از تحریم‌های آمریکا شد. به گزارش پلتس، طبق اطلاعات اولیه گمرک کره‌جنوبی که روز پنجشنبه منتشر شده است، واردات نفت این کشور از ایران با افت سالانه ۵/ ۳۶ درصدی همراه بوده و در هفت ماه نخست امسال به ۷۹/ ۵۵ میلیون بشکه رسیده است. پیش از این نیز اخباری از تلاش دولت ژاپن برای کسب معافیت از دولت آمریکا منتشر شده بود، با این حال کارشناسان بر این باورند که بعید است این دو کشور بتوانند نظر دولت آمریکا را تغییر دهند. هند نیز به عنوان دومین مشتری بزرگ ایران ابتدا در برابر فشارهای آمریکا مقاومت کرد، اما به اعتقاد کارشناسان این کشور نیز در خوشبینانه‌ترین حالت تنها نیمی از خرید نفت خود از ایران را بعد از ۴ نوامبر ادامه خواهد داد. از این رو در مجموع این پیش‌بینی وجود دارد که شروع تحریم‌ها می‌تواند جریان صادرات نفت ایران را تا ۵/ ۱میلیون بشکه در روز کاهش دهد.