قیمت نجومی زعفران؛ هر کیلو طلای سرخ ۴۳ میلیون تومان شد!

روزنامه همشهری نوشت: زعفران همیشه ادویه گران‌قیمتی بوده، اما قیمت نجومی این روز‌های آن را کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد. هر کیلوگرم زعفران در هفته‌های اخیر در محدوده ۴۳ میلیون تومان معامله می‌شود. در بازار خرده‌فروشی، مصرف‌کنندگان برای هر مثقال زعفران می‌بایست بیش از ۱۹۰ هزار تومان بپردازند. رسیدن زعفران به زیر سقف ۲۰۰ هزار تومان در بازار داخلی در حالی است که تا ۲‌ماه پیش، قیمت هر مثقال زعفران نهایتا ۸۰ هزار تومان بود.

در ۲ سال اخیر به‌رغم افزایش هزینه تولید، قیمت زعفران بیشتر در محدوده هرکیلو ۶ تا‌۸ میلیون تومان باقی مانده بود، در این میان بعضی تولیدکننده‌ها توانستند محصولشان را درنهایت کیلویی ۹ میلیون تومان بفروشند. این تثبیت قیمت برای زعفران‌کاران خوشایند نبود و انگیزه تولید را کاهش داد. مشکلات کم‌آبی و خشکسالی در سال زراعی گذشته نیز مزید بر علت شد، نتیجه آنکه؛ افت تولید زعفران در ایران، بلندترین جهش را در قیمت طلای سرخ در عرصه بین‌المللی و البته بازار داخلی به همراه داشت؛ جهش قیمتی که در چند سال اخیر بی‌سابقه بوده است.

«تا پیش از این هم ۸۰ درصد تولید زعفران به مصرف صادرات می‌رسید و فقط ۲۰ درصد در بازار داخلی توزیع می‌شد، اما در شرایط کنونی با توجه به ارزآوری و اشتغال‌زایی صادرات و با توجه به قیمت پایین زعفران در ماه‌های گذشته در بازار جهانی، معتقدم افزایش قیمت این کالا در ایران می‌تواند با افزایش قیمت جهانی، درآمد ارزی کشور را افزایش دهد.»

رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران ضمن بیان این مطلب، در بیان علت گرانی اخیر این محصول می‌گوید: «در چند سال گذشته، چون تولید بسیار بیشتر از تقاضا بود، هر سال مقدار قابل‌توجهی زعفران روی دست کشاورز، تاجر و صادرکننده می‌ماند و به همین دلیل قیمت‌ها رشدی نداشت. امسال، اما با توجه به کاهش قابل‌توجه تولید، تقاضا بیش از عرضه است و طبیعتا قیمت‌ها افزایش پیدا کرده و این رشد قیمت قطعا مصرف را بیش از پیش کاهش خواهد داد.»

غلامرضا میری، با این حال، از این افزایش قیمت به‌عنوان فرصت یاد می‌کند و می‌افزاید: «سال‌ها پیگیر این بودیم که با افزایش قیمت زعفران، شرایط بهتری برای کشاورزان ایجاد شود، افزایش قیمت جهانی زعفران و برگشت آن لااقل به بهای ۳ تا ۴ سال پیش می‌تواند فرصت بسیار خوبی در این زمینه باشد.»

در پی تشکیل بازار زعفران در بورس کالا و به‌روز‌شدن کشاورزان و اطلاع آن‌ها از آخرین قیمت‌های بازار از یک‌سو و خرید حمایتی زعفران با قیمتی مناسب از سوی دیگر، معضل دلالی را در بازار زعفران از بین برده و تولیدکنندگان به‌طور مستقیم با واحد‌های بسته‌بندی و صادرکننده‌ها در ارتباطند. این شرایط باعث شده زعفران‌کاران مستقیم در سود حاصل از صادرات سهیم باشند و این عامل در افزایش تمایل آن‌ها به عرضه محصولشان در بازار‌های بین‌المللی افزوده است. مجموعه این دلایل باعث شده کارشناسان، رونق صادرات را به سود زعفران‌کاران بدانند. میری در این زمینه می‌گوید: «معتقدم بهتر است اجازه دهیم بازار صادرات رونق بگیرد و صادرات کار خودش را بکند.»

افزایش ۳ برابری قیمت زعفران اگرچه شوکی به بازار داخلی تلقی می‌شود، اما با توجه به تغییر قیمت دیگر محصولات ازجمله کالا‌های اساسی و پرمصرف، شاید چندان هم برای عموم مصرف‌کنندگان دارای اهمیت نباشد. عضو شورای ملی زعفران معتقد است: آنچه باعث جنجال شده افزایش یکباره قیمت زعفران است، نه افزایش قیمت آن. میری می‌افزاید: «در سال‌های اخیر قیمت همه محصولات مصرفی چند برابر شده، ولی قیمت زعفران ۲ سال است که تغییری نداشته و این موضوع زعفران‌کاران را در تنگنا قرار داده است. چیزی که این روز‌ها باعث جنجال شده این است که بعد از ۲ سال، حالا یکباره قیمت زعفران بالا رفته و از مثقالی حدود ۵۰-۶۰ هزار تومان به ۱۸۰ تا ۱۹۰ هزار تومان رسیده که برای خریدار‌ها کمی شوکه‌کننده بوده است.»

ایران نخستین تولیدکننده زعفران در دنیاست، اما تا به حال نتوانسته به اندازه سهم خود در تعیین قیمت جهانی نقش داشته باشد. کارشناسان بر این اعتقادند که رشد قیمت زعفران فرصت خوبی برای کنترل قیمت در بازار‌های جهانی در اختیار ایران قرار می‌دهد. به‌گفته میری، تا پیش از قیمت‌های اخیر، زعفران حداکثر ۶۰۰ دلار در بازار‌های جهانی به فروش می‌رسید درحالی‌که امروز قیمت به ۱۰۰۰ تا حتی ۱۳۰۰ دلار رسیده و این ظرفیت وجود دارد که قیمت جهانی تا ۱۵۰۰ دلار هم بالا برود. «اگر قیمت پایه زعفران افزایش پیدا کند و از این قیمت حمایت شود، نرخ جهانی تا کیلویی ۱۵۰۰ دلار هم بالا خواهد رفت، چون در دنیا کشور دیگری وجود ندارد که بتواند در زمینه تولید زعفران با ما رقابت کند و این شرایط دست ایران را در زمینه تعیین قیمت جهانی باز می‌گذارد.»

زعفران بعد از ۲ سال تثبیت نرخ امسال جهش ۳‌برابری قیمت را تجربه می‌کند و با اینکه کاهش تولید عامل مهمی در این جهش قیمت بوده، اما از کنار تأثیرگذاری طرح وزارت جهادکشاورزی در تضمین قیمت ۲۰.۵ میلیونی زعفران نیز نمی‌توان بی‌تفاوت گذشت. طرحی که با ایجاد تضمین‌های لازم برای تولیدکننده مانع از فروش زعفران به «هرقیمتی» به دلالان شد و به بازار این کالا وجاهتی بیشتر بخشید. حال که قیمت بازار به دو برابر نرخ تضمینی رسیده، هرگونه تغییر سیاست دولت در قبال زعفران تا چه حد می‌تواند در بازار این محصول اثرگذار باشد؟ رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران معتقد است: خرید حمایتی نقش پررنگی در گرانی زعفران نداشته و آنچه جهش بلند قیمت این کالا را باعث شده، فقط کاهش تولید بوده است.

میری می‌گوید: «۲۰.۵ میلیون تومان برای هر کیلوگرم، بالاترین قیمت اعلام شده برای خرید حمایتی است، درحالی‌که ما هم‌اکنون هر کیلو زعفران را حداقل ۳۲ میلیون تومان خریداری می‌کنیم.»

دلیل دیگری که این عضو شورای ملی زعفران برای کم‌اثر بودن خرید حمایتی در گرانی طلای سرخ می‌آورد این است که سال گذشته نیز همین قیمت برای خرید حمایتی اعلام شد، اما، چون فراوانی تولید بود، نه‌تن‌ها قیمت به پایه اعلام شده نرسید بلکه از محدوده ۸ تا ۹ میلیون تومان فراتر نرفت. میری می‌افزاید: «نه‌فقط من، بلکه هیچ کارشناسی قبول ندارد که قیمت امروز زعفران به‌دلیل حمایت باشد. بازار زعفران را هم مثل دیگر کالا‌ها عرضه و تقاضا کنترل می‌کند و اگر امسال هم تولید کشور به اندازه پارسال بود، مازاد عرضه بر تقاضا اجازه افزایش قیمت را نمی‌داد.»