ثبت ملی «ربنا»ی شجریان به چه شرطی؟

این در حالی است که چندی پیش، پس از صحبت‌های رییس جمهور منتخب ، استاد آواز ایران در پیامی ربنایش را به مردم ایران تقدیم کرد.

در پی این پیام، و طرح موضوع پخش مجدد ربنای شجریان از صدا و سیمای جمهوری اسلامی از سوی برخی رسانه‌ها ، معاون سازمان صدا و سیما گفت: «بحثی نسبت به افراد و هنرمندان وجود ندارد. سیاست ها، ضوابط و ملاحظاتی هست که همه ملزم به رعایت اش هستیم و آن افتخار به نظام جمهوری اسلامی است.»

معاون سازمان صدا و سیما در ادامه اضافه کرد که موضوع انتخابات و تناقض در برخورد با مردم به برخی مشکلات دامن زد که در این دوره از انتخابات وجود نداشت.

آتوسا مومنی، معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در باره ثبت ربنای استاد شجریان به عنوان اثری ملی گفت: این موضوع نزدیک به دو سال است که در کمیته تخصصی سازمان در حال بررسی است.

این ظرفیت وجود دارد که ربنای آقای شجریان به عنوان میراث ملی ثبت شود کمااینکه اذان موذن زاده اردبیلی نیز به ثبت رسید. بنابراین در این مورد هم هیچگونه مانعی وجود ندارد بلکه اجازه صاحب اثر لازم است.

وی ادامه داد: برای ثبت اثر اجازه صاحب اثر ضروری است. از آنجاکه تا به حال از ایشان چنین مجوزی نداشتیم این اثر به عنوان میراث معنوی به ثبت نرسید. مومنی افزود: مراجعاتی به سازمان انجام شد اما پاسخی روشن از این موضوع دریافت نکردیم با این وجود، امیدواریم که اینکار هرچه زودتر انجام شود.

وی درباره صحبت‌های اخیر معاون صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران برای پخش مجدد ربنای استاد شجریان گفت: ثبت معنوی این اثر از جمله کارهایی است که در نظر دارم بار دیگر در کمیته مطرح کنم تا به جریان بیفتد. مومنی گفت: از آنجایی که صاحب اثر راضی به پخش اثر خود از صدا و سیما نبود این کار به تعویق افتاد.

وی تصریح کرد: شورای سیاستگذاری ثبت آثار، بدون رضایت صاحب اثر اجازه اقدام ندارد.مومنی ادامه داد: در مدت دو سالی که پیشنهاداتی در این باره داده شد و به تبع آن، موضوع، مطرح و بررسی می‌شد بنده پیشنهاد دادم تا صبر کنیم صاحب اثر اجازه پخش مجدد اثر خود را به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بدهد و ما بتوانیم بر اساس مجوز اقدام کنیم.

معاون سازمان میراث فرهنگی درباره تقدیم اثر توسط صاحب اثر به مردم ایران گفت: با توجه به اینکه ما شخصیتی حقوقی هستیم و رسما چیزی دریافت نکردیم نمی توانیم اقدام کنیم. اما این تضمین وجود دارد تا در صورت کسب مجوز از سوی صاحب اثر، موضوع بررسی مجدد ثبت به جریان بیفتد.

وی سکوت سازمان میراث فرهنگی را به عدم اجازه صاحب اثر برای پخش از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مربوط دانست و اظهار امیدواری کرد تا با کسب مجوز از صاحب اثر ،سکوت شکسته شود.

مومنی در مورد صحبت‌های اخیر رییس‌جمهور منتخب درباره استاد شجریان گفت: در مورد صحبت‌های کلی نظری ندارم. اما با توجه به اینکه مالک هنر و اثر، آقای شجریان هستند، خودشان باید این فرصت را در اختیار سازمان بگذارند تا اثر به ثبت برسد.وی ادامه داد: طبیعتا اینکار میسر نیست مگر اینکه اثر به گونه ای خاص به ثبت برسد.

مومنی در پایان گفت: یکی از مشکلاتی که در جلسات مختلف قبلی مطرح شده بود موضوع تک آهنگی اجرا شدن این اثر است که مورد بحث اعضا بود و کار را کمی به تاخیر انداخت.

کمیته تخصصی ثبت آثار،متشکل از معاون سازمان میراث فرهنگی، مدیر کل ثبت و اعضای متخصص از حوزه میراث معنوی و استادان دانشگاه است و دبیری این کمیته با مدیر کل ثبت است.

یادآور می شود،ربـنـا به عنوان یکی از برجسته ترین آثار محمدرضا شجریان شامل 4 آیه ای است که همگی با ربنا آغاز می شوند. اثر فوق در تابستان 1358 ضبط شد که برای مدت 30 سال از برنامه های اصلی رادیو و تلویزیون در ایام ماه مبارک رمضان بوده است.

این دعا که روی دستگاه های قرآنی خوانده شده از دستگاه راست شروع می شود و به دستگاه عجم (شبیه به ماهور) ختم می‌شود. شجریان این دعا را به یاد پدر خواند.این اجرا تقریبا فاقد تحریر است و بجز چند نت، تماما بوسیله قلط و ویبراسیون اجرا شده‌است.

ربنای شجریان از ابتدا، روی نتهای سی بمل و سپس دو اوج می‌گیرد (روی خط حامل کلید سل) و در حوالی این نت‌ها گردش دارد و تا نت می بمل به بالاترین نت خود می‌رسددر توضیح ربنای شجریان همین جمله بس که راغب مصطفی غلوش، قاری نامدار مصری در سفرش به ایران گفت :«خواندن ربنا کار من نیست.»

منبع:خبرگزاری میراث فرهنگی