سومین اجلاس همکاری های ایران و آفریقا؛ قاره‌ای که گُمش کرده ایم!

به گزارش پارسینه؛ به تازگی شاهد آغاز به کار سومین اجلاس همکاری های اقتصادی ایران و آفریقا در تهران بوده ایم. نشستی که از هفتم تا نهم اردیبهشت ماه سال جاری در تهران و دهم و یازدهم اردیبهشت ماه در اصفهان برگزار می شود. بر اساس گزارش های رسمی، این نشست میزبان 700 تاجر از 38 کشور آفریقایی است و البته که بیش از 50 مقام قاره سیاه در سطح وزیر و روسای اتفاق های بازرگانی از 29 کشور آفریقایی هم در آن حضور دارند.

بسیاری از صاحب نظران معتقدند که برگزاری یکچنین نشستی در حقیقت مقدمه ای قابل توجه برای نظام‌مند‌کردنِ توسعه روابط اقتصادی و سیاسی ایران با کشورهای مختلف قاره سیاه است. متاسفانه سال‌هاست که قاره آفریقا در حوزه سیاست خارجی و دیپلماسی اقتصادی کشورمان، گُم شده و آنطور که باید و شاید، به آن توجه نشده است. جالب است که حجم تحارت خارجی قاره آفریقا 1.2 تریلیون دلار است اما سهم ایران از تجارت با کشورهای این قاره یک هزارم و بسیار ناچیز است! به بیان ساده تر، ذهنیت غالب دولت های سال های اخیر در کشورمان این بوده که یا باید با کشورهای همسایه و یا قدرت های شرقی و غربی جهان نسبت به توسعه مراودات تجاری و سیاسی اقدام کنند.

این در حالی است که قاره آفریقا به 3 دلیل مهم و راهبردی، از ظرفیت های چشمگیری جهت توسعه روابط با ایران برخوردار است.

اول اینکه از منظر سیاسی، قاره آفریقا میزان 54 کشور است که عمده آن ها را کشورهای در حال توسعه تشکیل می دهند. کشورهایی که سالهای سال تجربیات استعماری داشته اند و جنبش های ضداستعماری در آن ها از ریشه های قوی برخوردار است.

این مساله از منظر تاریخی از یک مشابهت قابل توحه میان ایران و این دسته از کشورها خبر می دهد و به طور خاص تهران از طریق توسعه روابط با کشورهای آفریقایی می تواند از سبد رای 54 کشور آفریقایی در قالب سازمان‌ها و نهادهای مهم بین المللی نظیر سازمان ملل متحد یا آژانس بین المللی انرژی اتمی استفاده کند. در عین حال، باید توجه داشت که کشورهای آفریقایی بخش قابل توجهی از اعضای جنبش عدم تعهد و گروه 77 را هم تشکیل می دهند. موضوعی که می تواند اهرم های قابل توجهی را در زمینه حمایت سیاسی از ایران در محیط بین المللی فراهم کند.

نکته دوم اینکه در عرصه اقتصادی، ایران در زمره کشورهایی است که کالاهای تولید شده توسط آن از مزیت رقابتی قابل توجهی در قیاس با کالاهای غربی و شرقی جهان برای آفریقایی ها برخوردار است. این کالاها ارزان‌تر هستند و البته که کشورهای آفریقایی می توانند به شیوه های گوناگون و ساده تر، بدهی خود را به ایران بپردازند. در عین حال، ایران همچون کشورهای غربی در زمینه انتقال فناروی به کشورهای آفریقایی سخت‌گیر نیست و مناسبات اقتصادی با آفریقایی‌ها را مشروط به برخی پیش‌شرط‌ها نمی کند.

در قالب این معادله هم ایران می تواند نفع اقتصادی ببرد و هم کشورهای آفریقایی می توانند به نحوی مقرون به صرفه زمینه های توسعه و پیشرفت را برای خود فراهم سازند. موضوعی که از یک رابطه برد-برد خبر می دهد.

و در نهایت سوم اینکه هم ایران و هم کشورهای مختلف آفریقایی، از نظر فرهنگی ریشه های مشترکی دارند. به عنوان مثال، کشورهای آفریقایی نظیر تانزانیا، کنیا، نیجریه، سومالی و غیره، همه و همه به دلیل حضور فرهنگی -تاریخی ایرانیان در کشورهای آفریقایی، دیدگاه مثبتی را نسبت به مردم ایران و فرهنگ آن دارند. جالب اینکه در برخی زبان های محلی کشورهای آفریقایی به وضوح می توان رگه های اثرگذاری زبان فارسی را مشاهده کرد.

به طور خاص در کشور تانزانیا حزبی به نام آفروشیرازی وجود دارد که در حقیقت اشاره به مهاجرت تاریخی مردمی از شیراز به این کشور در سال های دور و پیشین دارد و البته که این حزب توانسته مقام های ارشد در سطح نخست وزیر و رئیس جمهور را به تانزانیا معرفی کند. بناهای تاریخی ساخته شده توسط ایرانیان نظیر مساجد مختلف در کشورهای متعدد آفریقایی نیز نمودهای عینی از نفوذ فرهنگی ایران در کشورهای قاره آفریقا را به نمایش می‌گذارند. موضوعی که خود می تواند زمینه‌ساز توسعه روابط سیاسی و اقتصادی ایران با آفریقایی ها در ابعاد گوناگون باشد.