بانک اطلاعاتی متکدیان تهران راه اندازی می شود!

فرزانه مروستی مدیرکل اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران در جمع خبرنگاران در تشریح اقدامات استانداری تهران در برخورد با پدیده تکدی‌گری در سطح این استان، گفت: دو گروه درگیر آسیب تکدی‌گری هستند؛ متکدیان و کودکان خیابانی. کودکان خیابانی درگیر فعالیتی هستند که ما آن را تکدی‌گری پنهان یا شبه تکدی‌گری می‌نامیم. قوانین و مقررات موجود در این خصوص شامل آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی مصوب هیئت وزیران سال۱۳۸۴ و آئین نامه ساماندهی متکدیان مصوب ۱۳۷۸ شورای عالی اداری است که به عنوان اسناد بالادستی تکلیف استانداری را در برخورد با این پدیده مشخص کرده است.
موانع مقابله با تکدی‌گری در تهران

وی افزود: در این اسناد استانداران به عنوان رئیس کار گروه اجتماعی و فرهنگی استان و فرمانداران به عنوان رئیس این کارگروه‌ها در سطح شهرستان‌ها هماهنگ کننده و ناظر بر حسن اجرای آئین نامه توسط دستگاه‌ها هستند. هر چند باید بدانیم مقابله با تکدی گری علی رغم وجود قوانین بازدارنده، با محدودیت‌ها و مشکلاتی هم روبرو است؛ از جمله کمبود‌های زیرساختی مانند فضای اردوگاهی علی رغم جمعیت بالای درگیر با این پدیده یا عدم تناسب مجازات با جرم.
جرمی که مجازات بازدارنده ندارد

وی ادامه داد: اگرچه در قانون مجازات اسلامی تکدی گری جرم محسوب می‌گردد و درحال حاضر متکدیان جمع آوری شده با دستور قضایی در سامانسرا‌های شهرداری نگهداری می‌شوند، اما به نظر می‌رسد این مجازات نتوانسته است بازدارنده باشد و افراد متکدی گاهی برای چندمین بار به این مراکز ارجاع داده می‌شوند. از طرفی ظرفیت نگهداری این مراکز هم محدود است.

وی تاکید کرد: قانونگذار مجازات تکدی‌گری را ۳ ماه تا یک سال حبس و استرداد کلیه اموال جمع آوری شده از این راه، پیش بینی کرده، اما امیدواریم رویکرد‌های جدید نظیر مجازات‌های جایگزین حبس بتواند ما را وارد اقدام اثربخشی در مقابله با این پدیده کند. رویکرد‌های قضایی نوین در کشور ما ضمن جلوگیری از اتلاف منابع مالی و معنوی کشور از طریق درگیر کردن مجرم در فعالیت‌های اجتماعی اثربخش از وی فردی متعهد نسبت به جامعه و پاسخگو نسبت به اقدام مجرمانه خود خواهد ساخت که امیدواریم با کمک و مساعدت دستگاه قضایی از این رویکرد در برخورد با پدیده تکدی‌گری بهره بریم.
متکدیان حرفه‌ای و گردش مالی بالای تکدی‌گری در تهران

مدیرکل اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره رقمی که روزانه در سطح استان تهران مردم به متکدیان کمک می‌کنند و درآمد متکدیان در سطح شهر، گفت: واقعا در این خصوص نمی‌توان رقم دقیقی را اعلام و یا تایید کرد. برخی از متکدیان حرفه‌ای که شرایط ترحم برانگیزی دارند، درآمد بیشتری هم کسب می‌کنند. معمولا سالخوردگان، زنان، کودکان و افرادی که دارای نقص جسمی هستند، نسبت به مردان جوان و میانسال درآمدشان بیشتر است. همچنین دیگر متکدیانی که از شیوه‌های حرفه‌ای استفاده می‌کنند مثلا به بهانه خرید دارو یا در راه ماندگی در طول روز مبالغ زیادی را به جیب می‌زنند؛ اما آنچه مسلم است گردش مالی بسیار بالای پدیده تکدی‌گری است.

وی افزود: هرگاه پدیده‌هایی از این دست در جامعه افزایش می‌یابد، باید بدانیم اقتصاد پر رونقی در آن وجود دارد؛ لذا افزایش کودکان خیابانی و متکدیان بزرگسال ما را باید نسبت به سوداگران این پدیده هوشیار سازد.
ضرورت به روز شدن قوانین اجتماعی

وی در پاسخ به سوالی درباره میزان موفقیت طرح‌های اجرایی در حوزه ساماندهی متکدیان در استان تهران گفت: در کشور قوانین خوبی در این حوزه وجود دارد؛ هرچند که گاهی ضعف اجرا مانع دستیابی به هدف می‌شود. غیر از این لازم است گاهی قوانین موجود هم بر اساس شرایط جامعه به روز شوند. موضوعات اجتماعی سیال هستند؛ به گونه‌ای که شکل و نوع آن هر روز با روز قبل متفاوت است؛ لذا آیین نامه‌ها هم باید مدام اصلاح و متناسب وضعیت جامعه باشد.

وی افزود: مبارزه با تکدی‌گری یک کار گروهی است که اگر بخش‌های دولتی و غیردولتی با هم همکاری و همفکری کنند، قطعا محقق شده و اگر هرکدام از بخش‌ها عقب نشینی کنند، این معضل حل نخواهد شد. در حل معضل تکدی گری از شهرداری و نیروی انتظامی که جمع آوری را به عهده دارند تا دستگاه قضایی که حکم می‌دهد و همچنین سازمان‌های مردم نهاد و رسانه‌ها که فرهنگ سازی می‌کنند و همچنین مردم باید برخورد مناسب در مقابله با این پدیده داشته باشند؛ هریک از این موارد حلقه‌هایی هستند که هرکدام نباشند، کار به سرانجام نمی‌رسد. آنچه مد نظر است تحت عنوان ساماندهی متکدیان از جمع اوری تا نگهداری و توانمندسازی یک فرایند است که نقش مردم به عنوان حلقه اصلی غیرقابل انکار است.
نقش فرهنگسازی در مقابله با تکدی‌گری

مروستی درباره ریشه‌های تکدی‌گری در تهران و مطالعات این حوزه گفت: در حوزه تکدی گری مقالات بسیاری نوشته شده است و کار‌های بسیار خوبی در دفتر امور اجتماعی انجام شده است. آیین‌نامه ساماندهی متکدیان نیز دست آوردی است که بر اساس جمع اوری نظرات و مطالعات کاربردی در سال‌های مختلف، در سال ۱۳۷۸ تدوین و تصویب شد. در حال حاضر مطالعات تطبیقی بسیاری نیز در این حوزه صورت گرفته است. آخرین و شاید بتوان گفت: جامع‌ترین دستورالعمل در برخورد با آسیب دیدگان اجتماعی از جمله متکدیان و کودکان خیابانی دستورالعمل راه اندازی مجتمع فوریت‌های خدمات اجتماعی شهر تهران مصوب شورای اجتماعی کشور در سال ۱۳۹۳ است که بر گرفته از تحقیقات و مطالعات کاربردی در این حوزه است.

وی درباره نقش فرهنگسازی در مقابله با این پدیده گفت: نگاه مردم تبریز به تکدی‌گری به عنوان یک عمل هنجارشکنانه و ضد اجتماعی و عملکرد قوی موسسه مردمی سرای مستمندان، برای سال‌های طولانی تبریز را به شهر بدون گدا بدل کرد.وی ادامه داد: مسئولیت پذیری اجتماعی بحث فرهنگی دیگری است که از گرایش افراد به گدایی و سربار جامعه بودن جلوگیری می‌کند. شاید بتوان گفت: از صفات بارز فرد متکدی حداقل مسئولیت پذیری فرد نسبت به خود و جامعه است. قطعا بحث‌های فرهنگی با کمک رسانه‌ها به پیش می‌رود و تغییر نگاه شهروندان در مواجهه با متکدیان نیازمند کمک رسانه‌ها است؛ باید شهروندان متوجه شوند که در مواجهه با متکدیان دلسوزی نیاز نیست تا به تدریج این معضل رفع شود.

وی تصریح کرد: بخش دیگر تشدید کننده این معضل تنش‌های سیاسی و امنیتی در خاورمیانه است که موجب مهاجرت از مرز‌های شرقی به سمت کشور ما شده است؛ ایران اسلامی به عنوان کشوری آرام، فضای خوبی است برای حضور مهاجرینی که شغل تکدی‌گری را منبع کسب درآمد برای خود و فرزندان‌شان برگزیده‌اند و لازم است جرم بودن این عمل به آن‌ها تفهیم شود.
جمعیت متکدیان در پایتخت

مدیرکل اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران درباره جمعیت و تعداد متکدیان در سطح استان تهران نیز گفت: آمار دقیقی از این افراد نداریم و سالانه در قالب طرح‌های جمع‌آوری، آماری بین دو تا سه هزار نفر در مراکز نگهداری می‌شوند. در حقیقت آمار متکدیان که جزء جمعیت‌های پنهان محسوب می‌شوند از دقت لازم برخوردار نیست و، چون هنوز ثبت اطلاعات بایومتریک صورت نمی‌پذیرد، نمی‌توان با جسارت در مورد صحت این اطلاعات سخن گفت.
ثبت اطلاعات متکدیان در سامانه جامع آسیب دیدگان اجتماعی؛ بزودی

وی افزود: یکی از برنامه‌هایی که سازمان اجتماعی کشور در ثبت اطلاعات متکدیان در دستور کار دارد، سامانه جامع آسیب دیدگان اجتماعی است؛ به شکلی که افرادی که وارد مرکز نگهداری می‌شوند، مشخصات آن‌ها به همراه اسکن قرنیه چشم و اثر انگشت ثبت می‌شود. این کار برای معتادان متجاهر انجام می‌شد و مقرر شده برای متکدیان نیز انجام شود. در حال حاضر کار‌ها نهایی شده و تا هفته‌های ْآینده مراکز استان تهران هم مجهز به این سامانه خواهند شد.

مروستی تاکید کرد: با استقرار و بکارگیری این سامانه کل اطلاعات در کشور از متکدیان در سامانه ثبت خواهد شد و ذخیره می‌شود. در حقیقت ۳۱ استان به این سامانه متصل می‌شوند و فردی که یکبار در مرکز نگهداری وارد می‌شود، اطلاعاتش ثبت می‌شود. در این شرایط اگر فردی از تکدی گری در استانی ناامید شود و به استان دیگری مهاجرت کند، استان مقصد متوجه می‌شود که فرد متکدی سابقه‌دار است.
جرم‌انگاری تکدی‌گری برای مردان خارجی
وضعیت زنان و کودکان متکدی غیرایرانی

وی درباره اتباع خارجی که اقدام به تکدی‌گری می‌کنند نیز گفت: در حال حاضر در حوزه اتباع بزرگسال مرد تکدی‌گری بسیار کم است؛ چرا که قوانین طرد آن‌ها بسیار جدی است. این کار جرم است و به محض اینکه مرد غیر ایرانی به خاطر ارتکاب به این جرم دستگیر شود، از کشور طرد خواهد شد؛ اما درباره کودکان و زنان بی‌سرپرست بر اساس تعهدات ما به کنوانسیون‌های بین‌المللی محدودیت‌هایی وجود دارد.

وی ادامه داد: در حال حاضر ۸۶ درصد متکدیان در حوزه کودکان از اتباع خارجی هستند. آنچه که باید مدنظر قرار گیرد این است که مردان و زنان غیر ایرانی نه به صورت مستقیم بلکه هدایتگر این کودکان محسوب می‌شوند؛ به طوریکه که معمولا فرد بزرگسالی ۴ الی ۵ بچه را سر چهارراه به گدایی وادار می‌کند. البته تکلیف قانون در برخورد با این قبیل افراد مشخص است. بزرگسالی که کودکی را به گدایی وادار کند، برابر قانون سه ماه تا یک سال حبس دارد و قطعا برای بزرگسال غیرایرانی که مرتکب چنین جرمی شود، بحث طرد از کشور حتما اجرا خواهد شد.

وی تاکید کرد: برای کودکان خارجی تنها که بدون سرپرست به کشور وارد شده‌اند، پیگیری‌هایی از طریق سفارت افغانستان انجام می‌شود و تعیین تکلیف خواهند شد و با همکاری سفارت زمینه بازگشت آن‌ها به کشور و خانواده‌شان فراهم خواهد شد.
مافیای تکدی‌گری در تهران

مروستی درباره نحوه برخورد با مافیا تکدی‌گری در استان تهران نیز گفت: اطلاعاتی توسط شهرداری و نیروی انتظامی از افرادی که صبح‌ها کودکان و حتی بزرگسالان را به سر چهارراه‌ها می‌آورند و شب‌ها نیز جمع‌آوری می‌کنند، دسته بندی شده است؛ لذا در حال پیگیری‌های قضایی و انتظامی برای برخورد با این افراد هستیم. سال گذشته نیز چند نمونه برخورد با این افراد انجام شد.

وی با تاکید بر اینکه برخی مخالف وجود باند و مافیا در این حوزه هستند، افزود: حتما گروه‌های سازماندهی شده وجود دارند که از کودکان و زنان برای تکدی‌گری سرچهارراه‌ها استفاده می‌کنند. قطعا اعتقاد داریم این مدل کار کردن بچه‌ها سازماندهی شده است؛ به شکلی که یک بزرگسال مدیریت و سازماندهی کودکان را انجام می‌دهد و حتی مسیر و جای آن‌ها را مشخص می‌کند.
دلسوزی جایز نیست

مدیرکل اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران خطاب به همه شهروندان گفت: شهروندان باید بدانند دلسوزی در مورد متکدیان جایز نیست. اگر در این فضا می‌خواهید به بچه‌ها کمک کنید و به دنبال کمک و صیانت از حقوق آن‌ها هستید، به هیچ عنوان به آن‌ها کمک مالی نکنید؛ چراکه در این صورت این افراد هر روز محتاج‌تر می‌شوند و هیچ مشکلی از آن‌ها حل نخواهد شد. تا زمانی که ما کمک می‌کنیم و پول می‌دهیم، بزرگسال می‌فهمد این منبع درآمد خوبی است و این کودکان وادار به تکدی‌گری در معابر می‌شوند.