آیا می‌توانیم برجام را نجات دهیم؟

لئونید اسلوتسکی در ايزوستيا آورده است: ساز خروج احتمالی ایالات متحده از معامله هسته‌ای با ایران از آن دسته اقدامات دولت کنونی ایالات متحده است که تا به این مرحله از شکل تهدید فراتر نرفته ولی می تواند در صورت اجرا، به نظم جهانی بين‌المللي شکل گرفته لطمه ویران کننده دیگر وارد کند.

به یاد داریم که واشنگتن حق خود برای خروج از برخی قراردادها که به نظر سیاستمداران با منافع ملی ایالات متحده هماهنگ نیستند را برای خود محفوظ می دارد. ولی این رویکرد در این مورد شکل دیگری دارد، بهم زدن معامله بين‌المللي تأیید شده بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند تمام سامانه ثبات جهانی موجود را زیر سئوال ببرد.

پرسشی که مطرح می شود اینست که آیا جامعه جهانی و بسیاری از قدرت‌ها از سیاست کنونی واشنگتن نگران شده‌اند؟ و آیا این نگرانی می‌تواند از لحاظ بازگرداندن ایالات متحده به محیط نظم جهانی کاری بکند؟ تاکنون پاسخ معینی به این سئوال داده نشده است.

اما در صورت از بین رفتن این توافق، بر فرض ایران می‌تواند غنی‌سازی اورانیوم در عمق ۹۰ متر زیر زمین در کارخانه فردو را از سر گیرد. که البته این امر به نوبه خود باعث نگرانی موجه اسرائیل مي‌شود که می‌تواند به امر واکنش قهرآمیز نشان دهد. این هم به نوبه خود حداقل به معنی بهم خوردن امنیت منطقه‌ای خواهد شد.

پرسش دیگری که مطرح می شود اینست که آیا شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند واشنگتن را از حرکات ویرانگر برحذر دارد؟ بله، موافقتنامه بين‌المللي نمی‌تواند با خروج فقط یک کشور بهم بخورد. به همین دلیل مي‌شود به شکلی کار کرد که فقط ایالات متحده از موافقتنامه خارج شود اما خود این توافق بین دیگر طرفین آن حفظ شود. و اگر تهران هم به تن ندادن به اقدام تحریک آمیز آمریکا متقاعد شود آن وقت امکان دارد بتوان این معامله را نجات داد. مخصوصا با توجه به اینکه از سر گرفتن مجازات‌های سازمان ملل علیه ایران نمی‌تواند مطرح باشد.

از سویی از لحاظ تئوری مي‌شود مجازات آمریکا به خاطر نقض قرارداد بين‌المللي را مطرح کرد زیرا بهم زدن معامله با ایران در نتیجه اقدام ایالات متحده باعث مي‌شود اوضاع جهان خیلی خطرناکتر از اوضاع کنونی شود. ولی امکان دارد تهدید خروج از موافقتنامه نوعی بازی جدید ترامپ و اخاذی از طرف او باشد. در این شرایط روسيه چکار می‌تواند بکند؟

به دشواری تن دادن به تحریک ترامپ و داغ‌تر کردن اوضاع می تواند یکی از راه حل ها باشد. ولی نمی‌شود اقدام طرف آمریکایی را بیجواب هم گذاشت. باید در همه سطوح موضع منفی نسبت به اظهارات ترامپ در همین مرحله بیان شود. و هر کاری کرد تا ایران از موافقتنامه خارج نشود. آن وقت ایالات متحده واقعاً در انزوای سیاسی قرار خواهد گرفت. حتی اگر کسی ظاهراً از آن حمایت کند.