حقوق زن در ازدواج دائم و موقت چه تفاوتی دارد؟

مرد و زنی که با یکدیگر به صورت موقت ازدواج می‌کنند، دارای حقوق و تکالیفی هستند. عقد نکاح همین که در نتیجه نکاح دائم یا موقت به طور صحیح و با رعایت شرایط قانونی واقع شد، از نظر شرعی زن و شوهر بر یکدیگر حلال و محرم شمرده شده و از نظر حقوقی نیز رابطه زوجیت بین آن‌ها برقرار است.

حقوق زن در ازدواج دائم و موقت از نظر مراجع تقلید
در ازدواج دائم زن مهریه، نفقه، ارث و حق همخوابگی با شوهر دارد به خلاف ازدواج موقت که در آن زن فقط حق مهریه دارد و نفقه و ارث و حق همخوابگی ندارد. البته می‌تواند در ضمن عقد شرایطی را با رضایت طرفین قرار دهند که در این صورت عمل مطابق آن واجب می‌شود.

حقوق زن در ازدواج دائم
در ازدواج دائم به محض انعقاد عقد نکاح، نفقه زن بر عهده شوهر است. پرداخت نفقه زن، توسط شوهر یک تکلیف قانونی است و مردی که پرداخت نفقه را ترک کند، مجازات کیفری برای وی در نظر گرفته می‌شود.



حقوق زن در ازدواج موقت
در ازدواج موقت، مرد الزامی برای پرداخت نفقه به همسرش ندارد. مگر اینکه در عقد موقت، زن شرط کرده باشد که شوهر نفقه مشخصی را به وی بپردازد یا از ابتدا عقد به منظور دریافت نفقه منعقد شده باشد. در ازدواج موقت، در صورتی که زن نفقه را شرط کرده باشد، به عنوان یک تکلیف و تعهد قراردادی قابل مطالبه و پیگیری است و حتی اگر در ضمن عقد نکاح موقت، پرداخت نفقه شرط شده باشد و شوهر از پرداخت آن امتناع کند، امکان تعقیب کیفری شوهر وجود ندارد.


حقوق زن برای ثبت ازدواج موقت
بر اساس قانون حمایت از خانواده، زوج مکلف به ثبت ازدواج، طلاق، فسخ نکاح و رجوع از طلاق است. در ابتدای امر، الزامی برای ثبت ازدواج موقت (صیغه موقت) وجود ندارد و ازدواج موقت همین که با صیغه صحیح (فارسی یا عربی) با رعایت قید مهلت و مهریه قرائت شود، عقد جاری شده و نیازی به ثبت آن وجود ندارد. البته این تجویز قانونگذار تا جایی است که زوجه در نتیجه ازدواج موقت، باردار نشود و در صورتی که در مدت ازدواج موقت، زن از شوهر باردار شود، قانونگذار به منظور حفظ و تقویت حقوق مادر و فرزند، زوج را مکلف به ثبت ازدواج موقت کرده است تا فرزند حاصل از این ازدواج، در آینده بتواند حقوق خود را پیگیری کند. همچنین اگر زن یا شوهر در ضمن عقد، ثبت آن را شرط کنند یا هر دو بر آن توافق کنند، در این صورت، ثبت نکاح موقت باز هم ضروری است.


حقوق زن در ازدواج دائم برای مهریه
در ازدواج دائم اگرچه مهریه باید قید شود، اما اگر به هر دلیلی در هنگام عقد، مهریه قید نشود، عقد صحیح است و اگر تا قبل از نزدیکی، مقداری به عنوان مهریه تعیین شود که مهریه همان است و اگر تا بعد از نزدیکی مهریه تعیین نشود، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. همچنین اگر مرد زن را پیش از نزدیکی طلاق دهد، زن مستحق مهر المتعه است و اگر پس از نزدیکی طلاق دهد، زن مستحق مهرالمثل است.


حقوق زن در ازدواج موقت برای مهریه
در نکاح موقت، اگر مهریه ضمن عقد قید نشود، عقد باطل است و بعد از عقد امکان تعیین مهریه یا امثال آن وجود ندارد.

در ازدواج موقت، از ابتدا باید مدت عقد (اعم از یک یا چند ساعت، یک یا چند روز، یک یا چند ماه و یک یا چند سال) و نیز میزان مهریه به طور روشن و دقیق قید شود و الا عقد باطل است.

در نکاح موقت، چه مرد با زن نزدیکی بکند و چه نزدیکی نکند، باید تمام مهریه تعیین شده را به زن بپردازد. البته اگر مرد پیش از نزدیکی، تمام مدت را به زن بذل کند، در این صورت، باید تنها نیمی از مهریه مشخص شده را بپردازد.


تبعیت زن از شوهر در ازدواج دائم
در نکاح دائم، مدیریت و ریاست خانواده، از خصایص مرد شمرده شده است و زن باید از شوهر خود اطاعت کند. زن باید در منزلی سکونت کند که شوهر تعیین کرده و نیز مرد در صورتی که شغل زن را مخالف حیثیت خانوادگی قلمداد کند، می‌تواند از ادامه کار زن جلوگیری کند. حتی زن برای خروج از منزل باید از شوهر خود اجازه بگیرد.


تبعیت زن از شوهر در ازدواج موقت

در نکاح موقت، زن تکلیفی به تبعیت از شوهر ندارد و می‌تواند بدون اجازه وی از منزل خارج شود. مرد هم نمی‌تواند از ادامه شغل زن جلوگیری کند.

البته ازدواج موقت یا متعه، چون از ابتدا بر مبنای استمتاع طرفین از یکدیگر بسته می‌شود، زن و شوهر باید با یکدیگر حسن معاشرت داشته باشند و زن بدون مانع شرعی نمی‌تواند از ایفای وظایف زناشویی خودداری کند، مگر اینکه در ضمن عقد نکاح موقت، عدم نزدیکی را شرط کرده باشد که شرط صحیح است و مرد حق نزدیکی با زن را ندارد و در این صورت تنها زن و شوهر باید یکدیگر محرم محسوب می‌شوند.


پایان ازدواج دائم و موقت

در ازدواج دائم، نکاح در سه صورت از بین می‌رود: طلاق، فسخ نکاح و فوت طرفین. در نکاح موقت، فسخ نکاح و طلاق وجود ندارد و به جای آن بذل مدت وجود دارد.

همانطور که در نکاح دائم، اختیار طلاق با مرد است، اختیار بذل مدت در متعه هم با مرد است. در واقع با انعقاد عقد نکاح موقت، زن مالکیت مهریه تعیین شده و مرد هم حق برخورداری از مدت تعیین شده را دارد. حالا اگر قرار باشد، عقد نکاح موقت، در مدت زمان کمتری به اتمام برسد، این حق مرد است که مدت را به زن خود بذل کند یا بذل نکند.


بخشش مدت باقیمانده در ازدواج موقت با استفاده از پیامک

بخشش باقیمانده مدت در ازدواج موقت، صیغه خاصی ندارد و نیازی نیست به صورت لفظی باشد. پس اگر مرد از طریق پیامک به این امر اقدام کند کافی است و موجب جدایی زوجین خواهد شد. البته برخی مراجع (آیت الله نوری همدانی) در صورتی عقد را از طریق مذکور پایان یافته می‌دانند که مرد قبلاً مدت را بخشیده و اکنون توسط پیامک به زن خبر دهد.

آیت الله خامنه‌ای:

صحیح مى‌باشد و این دو دیگر حکم زن و شوهر را ندارند.

آیت الله مکارم شیرازی:

در فرض سوال صحیح است.

آیت الله نوری همدانی:

چنانچه مرد بذل مدت را انشا کرده باشد و از طریق مذکور آن را خبر داده باشد، عقد باطل می‌شود.