جهت تقویت بینایی رعایت چه رژیمی غذایی مناسب است؟

برای تقویت بینایی دریافت مواد مغذی زیر توصیه می شود:
1- آنتی اكسیدان ها
آنتی اكسیدان ها مولكول هایی هستند كه با خنثی كردن " رادیكال های آزاد " مانع اثر مخرب آنها بر سلول های بدن می شوند. رادیكال های آزاد تركیباتی هستند كه بر اثر واكنش های شیمیایی در داخل بدن تولید می شوند. تحقیقات نشان داده است كه بعضی از آنتی كسیدان ها خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های چشم مثل كاتاراكت (آب مروارید) را كاهش می دهند.

الف ) ویتامین A و كاروتنوئیدها
ویتامین A آنتی اكسیدانی است كه در مواد غذایی حیوانی مثل شیر و لبنیات، جگر، تخم مرغ، كره و مواد غذایی گیاهی حاوی كاروتنوئیدها وجود دارد. كاروتنوئیدها رنگدانه های قرمز و زردی هستند كه در گیاهان و حیوانات وجود دارند. این مواد به عنوان آنتی اكسیدان عمل كرده و همچنین انواع خاصی از آنها (كه بیشتر بتا-كاروتن است) به ویتامین A تبدیل می شوند. بعضی از كاروتنوئیدهای دیگر نظیر لوتئین و زیگزانتین نیز مفید هستند.

ویتامین A مانع شب كوری می شود. كمبود ویتامین كه سبب شب كوری شده باشد، در صورت عدم درمان می تواند سبب گزروفتالمی (خشكی چشم)، زخم های قرنیه و تورم پلک ها شود. خشكی چشم نیز در صورت عدم درمان می تواند سبب كوری شود. بد نیست بدانید كه كمبود ویتامین A یكی از علل اصلی كوری در كشورهای در حال توسعه است. تحقیقات همچنین نشان داده است كه ویتامین A مانع شكل گیری كاتاراكت شده است.

افراد سیگاری و افرادی كه الكل مصرف می كنند، باید ویتامین A بیشتری دریافت كنند، زیرا توتون مانع جذب ویتامین A می شود. الكل نیز ذخیره ویتامین A بدن را از بین می برد. در عین حال باید مراقب قرص های ویتامین حاوی بتا- كاروتن نیز بود. مطالعات نشان داده اند كه این قرص ها شیوع سرطان ریه را در افراد سیگاری بالا می برند. در این موارد بهتر است ویتامین A لازم از طریق مواد خواركی تأمین شود.

مقادیر بالا در مورد مواد غذایی خام صدق می كند. پختن مواد غذایی محتوای ویتامینی آن را تغییر می دهد، زیرا گرما سبب تخریب ویتامین A و بتا- كاروتن موجود در مواد غذایی می شود. همچنین، در صورتی كه از مواد غذایی تازه استفاده نمی كنید، مواد یخ زده بهتر از مواد كنسرو شده هستند.

ب ) لوتیئین و گزانتین
لوتیئین و گزانتین رنگدانه ها ی گیاهی زرد رنگ هستند. مطالعات مختلف نشان داده اند لوتئین و گزانتین ممكن است در كاهش خطر ابتلا به كاتاراكت مؤثر باشند. لوتئین و گزانتین ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. این دو ماده اغلب همراه با یكدیگر در سبزیجات و میوه جات یافت شده و بدن می تواند لوتئین را به گزانتین تبدیل كند. در حال حاضر مقدار مصرف روزانه ای این دو ماده مشخص نشده است ولی بهتر است روزانه کمی مصرف شوند زیرا بدن نمی تواند این دو ماده را بسازد. بهترین منبع تأمین این مواد، سبزیجات سبز و پر برگ بویژه اسفناج است. كلم و سبزیجات سبز رنگ نیز منابع خوبی هستند. لوتئین و گزانتین را می توان در سبزیجات و میوه جات زرد و نارنجی رنگ نظیر ذرت نیز یافت. سبزیجات پخته مقادیر بیشتری لوتئین دارند، زیرا پختن سبب شكسته شدن دیواره سلول ها و آزاد شدن لوتئین می شود.

ج ) ویتامین C و بیوفلاونوئیدها (BIOFLAVONOIDS)
هر چند که این مطلب با ویتامین A شروع شد، ولی این ویتامین تنها ماده غذایی مفید برای چشم نیست. یكی دیگر از مواد بسیار مفید برای بینایی ویتامین C است. بیوفلاونوئید ها نیز مواد آنتی اکسیدانی هستند که علاوه بر کمک به اثر گذاری ویتامین C، خود نیز فوایدی دارد. مطالعات نشان داده اند كه مقادیر بالای ویتامین C می تواند باعث كاهش خطر ابتلا به كاتاراكت شود. همچنین می تواند با كاهش فشار چشم، مانع گلوكوم (آب سیاه) شده و یا بیماری را در مبتلایان تسكین دهد.
برای داشتن چشمی سالم باید هفته ای دو بار ماهی و سبزیجات سبز پر برگ میل کنید.


میزان نیاز روزانه به ویتامینC، شصت میلی گرم در روز است. نكته قابل توجه این است كه این مقدار باید به صورت روزانه مصرف شود، زیرا بدن انسان نه تنها قادر به ساخت این ویتامین نیست، حتی نمی تواند آن را برای مدت طولانی ذخیره كند. افراد سیگاری، كسانی كه الكل مصرف می كنند و مبتلایان به دیابت باید مقادیر بیشتری مصرف كنند.

مركبات مثل پرتقال و لیمو، فلفل دلمه ای، کیوی، گوجه فرنگی، توت فرنگی، سیب زمینی و سبزیجات سبز و پر برگ منابع غنی ویتامین C هستند. جدول زیر مواد غذایی غنی از ویتامین C و مقدار این ویتامین را در آنها نشان می دهد:

مقادیر بالا در مورد مواد خام صدق می كند. پختن مواد غذایی این مقادیر را تغییر می دهد، زیرا گرما سبب كاهش ویتامین C موجود در مواد غذایی می شود. نور نیز سبب تخریب ویتامین C می شود. از این رو بهتر است مثلا آب پرتقال در بسته بندی های پلاستیكی یا مقوایی خریداری شود تا شیشه های شفاف. همچنین، مواد غذایی تازه، ویتامین C بیشتری دارند تا مواد غذایی یخ زده یا كنسرو شده.

د ) ویتامین E و مواد معدنی
ویتامین E نیز یکی از آنتی اکسیدان های قوی می باشد. مطالعات زیادی نشان داده كه ویتامین E از مبتلا شدن به كاتاراكت پیشگیری می کند. مقدار توصیه شده ویتامین E در مردان بالای 11 سال 10 میلی گرم و در زنان بالای 11 سال 8 میلی گرم در روز است. سیگار كشیدن نیاز به ویتامین E را نیز زیاد می كند. بهترین منبع ویتامین E آجیل و روغن های گیاهی است.

چشم برای سلامتی خود به بعضی از مواد معدنی نیز نیاز دارد. برای مثال سلنیوم به جذب ویتامین E و ساخته شدن آنتی اكسیدان ها در بدن کمک می كند. غذاهای دریایی از جمله مواد غذایی حاوی مقادیر زیاد سلنیوم هستند. روی نیز به جذب ویتامین A کمک كرده و همچنین بخشی از یک آنزیم است كه تعداد رادیكال های آزاد را كم می كند. مطالعات نشان داده اند كه روی، چشم را در برابر شب كوری محافظت می كند. روی در غذاهای دریایی، جوانه گندم و آجیل یافت می شود.

2- اسیدهای چرب ضروری
بسیاری از مردم نمی توانند باور كنند كه چربی ها نیز برای سلامتی لازم هستند. اسیدهای چرب در واقع زیر بنای چربی ها هستند و بعضی از آنها از این جهت "ضروری" خوانده می شوند كه بدن نمی تواند آنها را بسازد و باید حتماً از طریق مواد غذایی تأمین شوند.

اسیدهای چرب ضروری در تكامل بینایی در نوزادان نقش دارند. كمبود این مواد ( به ویژه اُمگا-3 ) در بزرگسالان ممكن است سبب كاهش دید شود. مطالعات نشان داده كه كمبود طولانی مدت ممكن است سبب تخریب شبكیه شود. بدن هر دو نوع اسیدهای چرب ضروری را به پروستاگلاندین ها تبدیل می كند كه یكی از اثرات آنها کمک به خروج مایع چشم و تنظیم فشار داخل چشم است.

بهترین منبع تأمین اُمگا-3 ماهی است و مقدار توصیه شده مصرف دو بار در هفته است.

نكته ای كه باید به آن توجه داشت این است كه روغن ماهی رادیكال های آزاد تولید می كند، به همین دلیل كسانی كه زیاد ماهی یا روغن ماهی مصرف می كنند، باید به میزان كافی آنتی اكسیدان به ویژه ویتامین E مصرف كنند.

نكته قابل توجه دیگر این است كه بیشتر اُمگا-6 مصرفی از روغن نباتی حاصل می شود، به همین دلیل استفاده از روغن مایع می تواند میزان اُمگا-6 مصرفی را تا حد زیادی كاهش دهد.

به طور خلاصه آنتی اكسیدان ها خطر ابتلا به كاتاراكت را كاهش می دهند. بعضی از آنتی اكسیدان ها فواید دیگری نیز دارند. بطور مثال ویتامین A چشم را در برابر كوری محافظت كرده و ویتامین C ممكن است در جلوگیری یا تسكین گلوكوم نقش داشته باشد. همچنین اسید های چرب ضروری علائم خشكی چشم را كاهش داده و از چشم محافظت می كنند.

در نهایت مواد غذایی زیر برای داشتن چشمی سالم توصیه می شوند:
ویتامین A : روغن كبد ماهی ، جگر، هویج
لوتئین و گزانتین : اسفناج، كلم
ویتامینC : فلفل دلمه ای ، كلم ، توت فرنگی ، پرتقال
بیوفلاونوئیدها : مركبات، انگور
ویتامین E :تخمه آفتاب گردان، بادام ، فندق
سلنیوم : آجیل، غذاهای دریایی
روی : جوانه گندم ، آجیل
اسیدهای چرب ضروری : ماهی

بطور كلی شما باید مقادیر زیادی سبزیجات سبز و پر برگ و هفته ای دو بار ماهی مصرف كنید تا چشمی سالم داشته باشید.