علت شب ادراری کودکان چیست؟

شب ادراری در کودکان مشکلی رایج است و در بیشتر اوقات نشان از بیماری خاصی نیست. تنها در ۱% موارد شب ادراری کودکان به دلیل بروز بیماری در آنان است. این بدان معنا نیست که کودکانی که رختخواب خود را خیس می‌کنند، توانایی کنترل ادرار خود را دارند یا به طور عمدی جایشان را خیس می‌کنند. به عبارت دیگر کودکانی که مبتلا به شب ادراری هستند، تنبل، لجوج و یا سرکش نیستند و این رفتار آنان علل مختلفی ممکن است داشته باشد. معمولا شب ادراری در کودکان یک مساله رشدی است.

انواع شب ادراری در کودکان

۲ نوع شب ادراری در کودکان دیده می‌شود: اولیه و ثانویه.
شب ادراری اولیه به این معناست که شب ادراری از سنین پایین در کودک وجود داشته و تاکنون ادامه یافته است. کودک مبتلا به شب ادراری اولیه هیچ شبی را بدون خیس کردن رختخوابش سر نمی‌کند.
شب ادراری ثانویه وضعیتی است که کودک پس از یک مدت طولانی خشک بودن در طول شب (حداقل ۶ ماه) دوباره جایش را در خواب خیس می‌کند.

علت شب ادراری کودکان چیست؟
نوع اولیه
علت شب ادراری در کودکان (نوع اولیه) یک یا ترکیبی از موارد زیر است:

کودک هنوز نمی‌تواند ادرار را برای تمام شب نگه دارد.
هنگامی که کودک مثانه‌اش پر شده است، بیدار نمی‌شود.
کودک در طول شب، مقدار زیادی ادرار تولید می‌کند.
کودک در طول روز، عادت به توالت رفتن ندارد. بسیاری از کودکان به طور معمول از ادرار کردن سرباز می‌زنند و دفع ادرار را تا زمانی که می‌توانند به تاخیر می‌اندازند. والدین معمولا با حرکات کودکان مانند ضربدری کردن پاها، حالات فشار آوردن در چهره، حالات مارپیچ، چمباتمه زدن و گرفتن کشاله ران برای نگه داشتن ادرار آشنا هستند.

نوع ثانویه

علت شب ادراری کودکان (نوع ثانویه) می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل اساسی پزشکی یا عاطفی باشد. کودک مبتلا به شب ادراری ثانویه احتمالا علائم دیگری مانند خیس کردن در ساعات روز نیز داشته باشد. علت شب ادراری در کودکان (نوع ثانویه) عبارتند از:

عفونت مجاری ادراری: تحریک مثانه باعث بروز درد یا درد در هنگام ادرار، تکرر ادرار و نیاز به تخلیه مداوم مثانه می‌شود. عفونت ادراری در کودکان ممکن است به دلیل مشکلات دیگری، مانند اختلالات آناتومی باشد.
دیابت: افراد مبتلا به دیابت سطح قند در خونشان بالاست. بدن برای خارج کردن قند اضافی، ادرار بیشتری تولید می‌کند. تکرر ادرار یکی از نشانه‌های رایج دیابت است.
اختلال ساختاری یا آناتومیک: اختلال در اندام‌ها، عضلات یا اعصابی که در ادرار کردن دخالت دارند، باعث بی اختیاری یا سایر مشکلات ادراری شده که منجر به شب ادراری در کودکان می‌شود.
مشکلات عصبی: اختلالات در سیستم عصبی، آسیب یا بیماری سیستم عصبی، تعادل عصبی که ادرار را کنترل می‌کند، بر هم می‌زند.
مشکلات عاطفی و احساسی: زندگی خانوادگی پر استرس و دعوا و مشاجره میان پدر و مادر، موجب شب ادراری در کودکان می‌شود. تغییرات بزرگ در زندگی کودک مانند شروع مدرسه، تولد یک نوزاد جدید و یا رفتن به خانه جدید، تنش‌هایی هستند که موجب بروز شب ادراری در کودکان می‌شوند. کودکانی که از لحاظ جسمی و جنسی مورد آزار قرار می‌گیرند نیز گاهی اوقات شب‌ها رختخوابشان را خیس می‌کنند.

شب ادراری و سابقه فامیلی

شب ادراری در خانواده‌هایی که سابقه آن وجود داشته است، بیشتر دیده شده است. کودکانی که پدر و مادرشان شب ادراری داشته‌اند، اغلب به این حالت مبتلا می‌شوند. هم چنین آن‌ها در سنی که پدر و مادرشان شب ادراری خود را کنترل کرده‌اند، مشکلشان درمان می‌شود.

درمان شب ادراری در کودکان

شب ادراری کودکان موجب خجالت، اضطراب و استرس برای کودک و خانواده می‌شود. کودکان به عمد تخت خود را خیس نمی‌کنند، به همین دلیل هرگز نباید به خاطر آن مجازات شوند. روش‌های ساده‌ای وجود دارد که با به کار بستن آن‌ها می‌توانید شب ادراری در کودک را کنترل کنید.

نوشیدن مایعات بیشتر در ابتدای روز برای کاهش تشنگی در شب
کاهش نوشیدن مایعات در ساعات پایانی روز و در صورت امکان حذف مایعات از دو ساعت پیش از خواب
اجتناب از مصرف خوراکی‌های کافئین دار (مانند شکلات) و نوشیدنی‌های گازدار
اجتناب از خوردن مرکبات
ادرار کردن پیش از خواب
استفاده از تلقین مثبت (در ترکیب با درمان‌های دیگر)

زنگ هشدار شب ادراری، با نرخ موفقیت ۶۸ ٪

زنگ هشدار شب ادراری یک درمان موثر است. هنگامی که کودک شروع به ادرار کردن می‌کند، دستگاه زنگ می‌زند و کودک را بیدار می‌کند. دستگاه هشدار دهنده به سر شانه لباس خواب کودک متصل می‌شود. سنسوری در لباس کودک قرار دارد تا اولین قطره رطوبت (ادرار) را احساس کند. با احساس اولین قطره ادرار، دستگاه زنگ می‌زند و کودک را بیدار می‌کند. معمولا ۱۲ هفته طول می‌کشد تا کودک با استفاده از زنگ هشدار، شب را خشک بخوابد. زنگ هشدار دهنده به عنوان بهترین درمان طولانی مدت برای آموزش مغز کودک جهت آگاهی از پر بودن مثانه، شناخته شده است. میزان موفقیت این روش ۶۸ ٪ است.

دارو‌های تاثیر گذار
دارو‌های برای درمان شب ادراری کودکان وجود دارد. البته پس از پایان دوره درمان و قطع مصرف دارو‌ها و حتی پس از آموزش موفق با زنگ هشدار، ممکن است شب ادراری کودک دوباره عود کند، اما درمان می‌تواند دوباره شروع شود. میزان عود پس از اجرای طیف کامل درمان (شامل زنگ هشدار دهنده، تنظیم مایعات و درمان انگیزشی) پس از یک سال حدود ۱۶ ٪ است.

در عین حال، اگر فرزند شما می‌خواهد به اردو برود و یا شب را در خانه یکی از اقوام یا دوستان بگذراند، راه حل‌های کوتاه مدتی وجود دارد. دارویی به نام دسموپرسین (ddavp) برای این موارد تجویز می‌شود.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت بروز موارد زیر، بایستی به یک متخصص اورولوژی مراجعه کنید.

کودک در سن ۶ یا ۷ سالگی هنوز هم شب ادراری دارد.
کودک از شب ادراری خود احساس نگرانی، غم و اندوه و سرخوردگی دارد.
پس از خشک بودن به مدت شش ماه یا بیشتر، مجدد دچار شب ادراری می‌شود.
به درمان‌های شب ادراری پاسخ نمی‌دهد.
همراه با شب ادراری نشانه‌های دیگری مانند ادرار دردناک، خیس کردن در ساعات روز و عفونت مجاری ادراری دارد.


سخن آخر اینکه
به عنوان پدر و مادر، شما فرصتی برای کمک به درمان شب ادراری کودک خود دارید. بهتر است با پذیرفتن این مشکل به کودک توضیح دهید که بسیاری از کودکان هم سنشان مشکلات مشابهی دارند و با پیروی از برنامه درمان این مشکل برطرف می‌شود.

منبع: مجله ستاره