بلوغ زودرس در کودکان (علت و راهکارها)

آیا می‌دانستید استفاده مداوم از میوه‌هایی که دارای باقیمانده سموم کشاورزی هستند باعث بلوغ زودرس میشود. به گزارش ایران ناز زمان طبیعی شروع بلوغ در دختر‌ها از حدود ۹ تا حدود ۱۳.۵ سالگی است

بلوغ زودرس یکی از مشکلات رو به رشد دنیای مدرن امروز است که عوارض فراوانی به دنبال دارد. متخصصان، عوامل زیادی را در بروز آن دخیل می‌دانند که یکی از آن‌ها داشتن الگو‌های غذایی نامناسب است. دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه در این باره گفت:
«ما نمی‌توانیم ادعا کنیم که دقیقا مصرف گروهی از خوراکی‌های خاص باعث بروز بلوغ زودرس در کودکان می‌شود، اما برخی از عادت‌ها و الگو‌های غذایی می‌توانند باعث بلوغ زودرس شوند که کاهش رشد قدی پس از رسیدن به سن بلوغ، مخصوصا در دختربچه‌ها از عوارض آن است.» این متخصص تغذیه تاکید کرد که عادت به مصرف خوراکی‌هایی که تراکم کالری بالا، اما ارزش تغذیه‌ای پایینی دارند، می‌تواند باعث ابتلای بچه‌ها به اضافه وزن و چاقی شود و همین افزایش وزن، زمینه بروز بلوغ زودرس را در آن‌ها فراهم می‌کند.

دکتر مهاجر، فوق تخصص غدد و متابولیسم هم در این زمینه گفت: «زمانی که فرایند بلوغ اتفاق می‌افتد، کودک یا نوجوان با رشد سریع قدی مواجه می‌شود. در بسیاری از موارد، ممکن است قد کودک یا نوجوان در زمان بلوغ، کاملا طبیعی یا حتی مقداری بلندتر از افراد همسن و سال خود هم باشد، اما وارد شدن زودرس به مرحله بلوغ، باعث افزایش ترشح هورمون استروژن و بسته شدن زودتر از موعد صفحات رشد خواهد شد.»

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران هم چنین یادآور شد: «بلوغ زودرس، با کوتاهی قد در دروان بزرگسالی، رابطه مستقیمی دارد.»

جلوی چاقی بچه‌ها را بگیرید

ابتلا به اضافه وزن و چاقی، یکی از عوامل بروز بلوغ زودرس در کودکان است. دکتر وفا به والدین پیشنهاد می‌کند که برای پیشگیری از ابتلا به اضافه وزن، بلوغ زودرس و عوارض فراوان ناشی از آن، الگو‌ها و عادت‌های غذایی فرزندان خود را اصلاح کنند: «متاسفانه زندگی ماشینی امروز، بچه‌ها را بسیار کم تحرک کرده است. اگر والدین هم حواسشان به خورد و خوراک بچه‌ها نباشد، زمینه بروز بسیاری از بیماری‌ها در آن‌ها فراهم خواهد شد.» دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌افزاید: «الگو‌های غذایی نامناسب و ذائقه سازی نادرست می‌تواند بچه‌ها را با بلوغ زودرس مواجه کند.

مثلا اگر والدین باید مصرف غذا‌ها و میان وعده‌های چرب و شیرین را در برنامه غذایی کودکان خود محدود کنند و ذائقه آن‌ها را از زمان آغاز غذای کمکی (۶ ماهگی)، به خوردن خوراکی‌های چرب، شور و شیرین عادت ندهند. نباید فرزندان خود را به مصرف لبنیات پرچرب یا دسر‌های شیرین و غذا‌های سرخ کرده که عامل افزایش وزن و ابتلا به بلوغ زودرس بچه‌ها هستند، عادت دهند.»

وقتی از دکتر وفا درباره خوراکی‌هایی مانند شکلات یا جین سینگ که ادعا می‌شود می‌توانند باعث بلوغ زودرس شوند سوال کردیم، پاسخ داد: «این ادعا‌ها نه کاملا قابل تایید هستند و نه قابل رد. برخی از خوراکی‌ها مانند شکلات ها، تراکم کالری بالایی دارند و می‌توانند با افزایش وزن، عامل بتلا به بلوغ زودرس شوند. از طرف دیگر، شاید ترکیب‌های ادعا شده دیگری مانند جین سینگ و کافئین، به خودی خود باعث ابتلا به بلوغ زدرس نشوند، اما وجود هیچ کدام از این ترکیب‌ها در برنامه غذایی کودکان ضرورتی ندارد و بدن بچه‌ها برای رشد مناسب، اصلا به این خوراکی‌ها نیازمند نیست؛ بنابراین حذف آن‌ها از برنامه غذایی بچه‌ها مشکلی برایشان ایجاد نمی‌کند».

به گفته این متخصص تغذیه، تغذیه علم تعادل است و اگر تمام مواد غذایی در حجم متعادل و متناسبی در برنامه غذایی بچه‌ها گنجانده شود و بتوانند تحرک کافی در طول روز داشته باشند، نیازی به حذف و اضافه‌های بی جهت در رژیم غذایی شان نخواهد بود.

منظور از بلوغ زودرس چیست؟

زمان طبیعی شروع بلوغ در دختر‌ها از حدود ۹ تا حدود ۱۳.۵ سالگی و در پسر‌ها از حدود ۹ تا ۱۴ سالگی است. اگر دختری در سن کمتر از ۸ و پسری در سن کمتر از ۹ سال با علائم اولیه بلوغ مواجه شود، معمولا می‌گویند که دچار بلوغ زودرس شده است. اگر دختری بعد از ۱۳.۵ و پسری بعد از ۱۴ سالگی علائم بلوغ را در خود ببیند نیز معمولا می‌گویند که دچار بلوغ دیررس شده است.

اگرچه هنوز شواهد قطعی درباره تاثیر مستقیم مواد غذایی بر ابتلا به بلوغ زودرس وجود ندارد، اما بلوغ زودرس می‌تواند علاوه بر ایجاد اختلال در رشد قدی، مشکلات روانی هم برای بچه‌ها در پی داشته باشد. زمانی که هنوز کودکان ما به بلوغ روانی نرسیده باشند و از نظر قدرت تفکر، تعقل و تصمیم گیری، رشد کافی نکرده باشند و علائم بلوغ زودرس در آن‌ها ظاهر شود، با معضلات روانی و مشکلات خلقی فراوانی مواجه خواهندشد. از این رو، اگر علائم اولیه بلوغ زودرس را در فرزندتان دیدی، حتما باید او را نزد پزشک ببرید تا بتواند دلیل این بیماری را تشخیص دهد و با راه‌های علمی، جلوی ابتلا به بلوغ زودرس را بگیرد. این علائم در دختران به صورت تغییرات خلقی و جوانه زدن پستان‌ها و در پسران با ضخیم شدن مو‌های صورت و بدن، دورگه شدن صدا و ایجاد حالت‌های تهاجمی در آن‌ها خود را نشان می‌دهد.

تاثیر عوامل محیطی بر بلوغ زودرس

احتمال ابتلا به بلوغ زودرس در دختر‌ها ۱۰ برابر بیشتر از پسرهاست. متخصصان آمریکایی بر این باورند که علاوه بر سابقه خانوادگی، عوامل محیطی هم می‌توانند بر بروز بلوغ زودرس به خصوص در دختربچه‌ها تاثیرگذار باشند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این عوامل اشاره می‌کنیم:

آفت کش ها: متاسفانه یکی از چالش‌های دنیای امروز در زمینه کشاورزی، استفاده بی رویه و نامناسب از انواع سموم، کود‌ها و آفت کش‌های شیمیایی در مزارع و باغ هاست. کشاورزان و باغداران باید دوز مصرفی استانداردی برای استفاده از این محصولات در نظر بگیرند و دوره کارنس محصولات کشاوری را هم رعایت کنند. زیرا استفاده مداوم از میوه ها، سبزی‌ها و صیفی‌هایی که دارای باقیمانده آفت کش‌ها و سموم کشاورزی هستند، می‌تواند به روند بلوغ در کودکان، سرعت بیشتری بدهد.

ظرف‌های پلاستیکی: بیسفنول A، نوعی ترکیب شیمیایی است که می‌توان آن را در ظرف‌های پلاستیکی پیدا کرد. استفاده مداوم از این ظرف‌های پلاستیکی برای نگهداری یا مصرف غذا‌های داغ، گرم و چرب در بچه ها، باعث ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی هورمون‌های بدن آن‌ها و احتمال ابتلایشان به بلوغ زودرس می‌شود. بهتر است والدین از ظرف‌های شیشه‌ای برای سرو غذای فرزندان خود استفاده کنند و غذای مهد و مدرسه آن‌ها را در ظرف‌های پلاستیکی نریزند.

زندگی کنار دریا: احتمال بلوغ زودرس دختربچه‌هایی که نزدیکی دریا زندگی می‌کنند، ۱۰ تا ۲۰ برابر سایر دختربچه هاست. محققان می‌گویند که شاید استفاده مستمر از غذا‌های دریا‌های آزاد، علت این مساله باشد.

منبع: ایران ناز