.svg)
۳ میلیون تومان بگیرید، فرزند بیاورید!
پارسینه: مرکز پژوهش‌های مجلس پیشنهاد داده حداقل سه میلیون برای تولد فرزند پرداخت یا وام داده شود. هر چند هر حمایتی خوب است، اما این گفتار ۲۰ دلیل درباره فرزند نیاوری یا کم فرزندی آورده است...
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با تأکید بر ضرورت افزایش مبلغ وام ازدواج، پیشنهاد داده حداقل ۳ میلیون تومان برای تولد فرزند پرداخت شود.
هر طرح حمایتی البته خوب است و هزینۀ خانوار طبعاً با تولد فرزند بالا می‌رود و سرپرست خانواده نیاز به حمایت بیشتر دارد. اما خطاست اگر تصور کنند به صرف وام ۳ میلیون تومانی یا حتی ۱۰ میلیون تومانی خانواده‌ها تشویق می‌شوند فرزندان بیشتری بیاورند.
فرزند نیاوردن یا کاهش فرزندآوری در خانواده‌ها - خصوصا طبقه متوسط-، اما دلایل دیگری دارد و به صرف وام نمی‌توان فرزند آوری را تشویق کرد.
نویسندۀ این سطور پیش‌تر و در قالب کاری پژوهشی به ۲۰ دلیل برای کاهش فرزندآوری در خانواده‌های ایرانی رسیده است.
این ۲۰ دلیل را برمی شمرم تا گواهی بر گزارۀ پیش گفته باشد و بدانیم هر چند پرداخت وام برای تولد فرزند خوب است و می‌توان به یکی از زخم‌های زندگی زد، اما خطاست اگر گمان کنیم آنان که فرزند نمی‌آورند به این خاطر است که سه میلیون تومان یا ۱۵ میلیون تومان ندارند!
آن ۲۰ دلیل که برای کاهش فرزندآوری در خانوار‌های ایرانی یا بخشی از خانواده‌ها یا دست‌کم طبقه متوسط و حقوق‌بگیر می‌توان برشمرد از این قرار است:
۱. سطح دانش عمومی و آگاهی مردم نسبت به حقوق اولیۀ انسانی که با ارادۀ آن‌ها به دنیا می‌آید بالا رفته و بیم دارند این حقوق را می‌توان تأمین کنند یا نه.
۲. مسایل اقتصادی مردم را در فرزندآوری میانه‌رو کرده و این مسایل اقتصادی با وام به هر میزان حل نمی‌شود.
۳. درنگاه بخشی از مردم مزایای یک امر تبلیغاتی به یک امر عینی تبدیل شده و این دسته از مردم مشکلات اقتصادی چند فزندی را چشیده‌اند. از این رو تنها انگیزه‌ای که می‌تواند آنان را به فرزندآوری تشویق و در واقع تشجیع کند این است که آنچه را که مزیت می‌پندارند مزیت ندانند.
۴. یکی از انگیزه‌های فرزندآوری در همۀ ادوار «جانشینی پدر و مادر» بوده است. بهبود چشم‌گیر وضعیت بهداشت در دهه‌های اخیر و کاهش نرخ مرگ و میر کودکان به پدر و مادر‌ها این اطمینان را بخشیده است که یک و نهایتا دو فرزند برای جانشینی کافی است.
۵. فرزند دیگر نیروی کار به حساب نمی‌آید. در زندگی کشاورزی تعداد بیشتر فرزندان احساس اقتدار بیشتری می‌داد که چه بسا در زندگی‌های امروزین چنین نباشد.
۶. هر نسل نسبت به نسل قبل وسایل جلوگیری از فرزند آوری بیشتری در اختیار دارد و از این رو اصطلاح «فرزند ناخواسته» را کمتر می‌شنویم و گاه در واقع یکی از دو طرف می‌خواسته، اما تظاهر به ناخواسته بودن می‌کند.
۷. اگر در گذشته شخصی فرزندان متعدد و پرشمار داشت به این خاطر بود که از چند همسر بود. تک همسری به کاهش فرزند آوری هم می‌انجامد. چند همسری در جامعه مردسالار تحقق می‌یابد و وقتی جامعه از این فرهنگ فاصله می‌گیرد در شمار فرزندان هم اثر می‌گذارد.
۸. یکی از دلایل کاهش فرزندآوری این است که در دنیای مدرن جایگاه خانواده فروکاسته است. این می‌تواند از تبعات نفوذ فرهنگ غربی و حتی توطئه باشد. با این کاری ندارم، اما یکی از انگیزه‌های فرزند بیشتر تقویت نهاد خانواده بود و وقتی نمی‌خواهند بیشتر تقویت کنند طبعاً کمتر فرزند می‌آورند.
۹. تعریف «دارایی» نسبت به گذشته تغییر کرده است. فرزند در گذشته بخشی از دارایی بود. مثلا شخص می‌گفت: «سه پسر دارم» و فرزندان بیشتر می‌آورد تا دارایی او بیشتر جلوه کند. دوران ما، اما به خاطر فضای مجازی عصر «نمود»ها ست و جلوه کردن‌ها نه داشته‌هایی این گونه. دیگران نمی‌پرسند چند فرزند داری؟ می‌خواهند ببینند چه نمودی داری.
۱۰. فرزند پسر برای خانواده فرزند و برای حکومت سرباز است. هر قدر از اعتماد فی مابین مردم و ساختار سیاسی کاسته شود از علاقه به تأمین نیروی همان ساختار هم کاسته می‌شود. این گزاره البته عمومی و قطعی نیست و به نوع نگاه و باور‌ها بستگی دارد. با این حال انکار نمی‌توان کرد تشویق به افزایش جمعیت در دوران جنگ از تریبون‌های رسمی از این نگاه هم ناشی می‌شد.
۱۱. وقتی دختری در ۱۵ سالگی ازدواج می‌کند تا ۳۵ سالگی و در این ۲۰ سال ۵ فرزند می‌آورد، ولی وقتی در ۳۵ سالگی ازدواج می‌کند از ۳۵ سالگی تا ۴۵ سالگی تنها ۵ سال زمان دارد و بعید است بتواند بیش از دو فرزند بیاورد.
۱۲. یک بار رییس مجلس شورای اسلامی در همایشی گفت: «سالانه ۲۰۰ هزار سقط جنین در ایران اتفاق می‌افتد.» قبلا اگر جنینی شکل می‌گرفت قانونی و غیر قانونی کمتر می‌توانستند موضوع را منتفی کنند، اما جدای بحث شرعی به هر حال سقط جنین را نمی‌توان انکار کرد و اتفاق می‌افتد.
۱۳. سبک زندگی و سازه‌های مدرن بر پایه فرزندان بسیار طراحی و اجرا نشده است. در آپارتمان ۵۰ یا ۶۰ متری که نمی‌توان سه یا چهار فرزند را پرورش داد. نمی‌توان از یک طرف واحد‌های کوچک ساخت و عرضه کرد و از سوی دیگر الگو‌های جدید را نادرست دانست.
۱۴. در دنیای قدیم هر قدر تعداد اعضای خانواده بیشتر می‌شد و به ایل و طایفه می‌رسید قدرت آن خاندان رو به فزونی می‌گذاشت، اما در دنیای امروز فرد با عنوان «شهروند» تعریف می‌شود و نسبت شهروند با جامعه بر نسبت عضو خانواده با خانواده می‌چربد یا این گونه تصور می‌کنند.
۱۵. «هر آن کس که دندان دهد، نان دهد» باور عمومی ماست. واقعا نیز انسان حیران می‌ماند که زندگی چگونه می‌گذرد و دستی بالاتر را احساس می‌کنیم. نکته، اما این است که نان، کافی به نظر نمی‌رسد و امکانات بیشتر مطالبه می‌شود. یا تعریف نان تغییر کرده است.
۱۶. در فیلم‌ها و سریال‌های خارجی فرزند زیاد تبلیغ نمی‌شود. تنها در سریال‌های ترکیه‌ای فرزند آوری تشویق می‌شود.
۱۷. یکی از دغدغه‌های خانواده‌ها نهاد‌های ضعیف آموزشی و اجتماعی است. فرزند را باید در ۶ سالگی به نظام آموزشی فرسوده بسپاری و سال‌ها طولانیی درگیر این نظام آموزشی فرسوده شوی. هر بچه که به مدرسه می‌رود انگار خودت هم دوباره به مدرسه می‌روی و خاطرات آن تازه می‌شود!
از دوستان بسیاری که در ایران امکانات خوبی داشته، ولی مهاجرت کرده اند شنیده ام که انگیزۀ اصلی آنان تحصیل فرزندان در مدارس بهتر بوده است. در یاران هر قدر هم امکانات داشته باشی گرفتار این سیستم آموزشی استعداد کُش و فرسوده می‌شوی و چرا باید به جای یک یا دو نفر به خاطر سه یا چهار نفر درگیر شوی؟
۱۸. قبح طلاق ریخته است و این یک واقعیت است. برخی زنان یا مردان احساس می‌کنند هر قدر فرزند بیشتری داشته باشند هزینه جدایی بیشتر و امکان طلاق هم کمتر می‌شود. بنا بر این تصمیم می‌گیرند فرزند کمتری داشته باشند.
۱۹. در گذشته هویت زن به این بود که فرزند آقای «الف» و همسر آقای «ب» یا مادر آقای «ج» است. در دنیای مدرن، اما امکان کسب هویت مستقل وجود دارد. این ارزش اگرچه غربی است، اما در جامعه ما هم نفوذ کرده است.
۲۰. در نهایت این که تبلیغات فمینیستی هم در کاهش فرزند آوری مؤثر بوده است. سیمون دوبوآر می‌گفت: دو نهاد مادری و ازدواج زن را از زن بودن خارج می‌کند.
این انگاره البته با حضور زنانی که این دو را با هم جمع کرده اند قطعا خدشه دیده و چه بسا به عکس، زنانی با مادر شدن بیشتر احساس زن بودن می‌کنند. با این همه نقش این تبلیغات و تفکرات را نمی‌توان در کاهش فرزندآوری انکار کرد.
اشتباه نشود! این گفتار درصدد تأیید و تکذیب هیچ‌یک از موارد ۲۰ گانۀ بالا نیست و تنها می‌خواهد بگوید صِرف سه میلیون تومان نمی‌تواند انگیزه فرزند آوری باشد! و البته: گاه همین که حس می‌کنی در قبال زمانی که به تندی از کف می‌رود انسانی در برابر شما قد می‌کشد و رشد می‌کند کافی است و حتی مهم‌ترین انگیزه زندگی می‌شود و اتفاقا برای آن که به همان‌ها بیشتر برسی از افزایش صرف نظر می‌کنی...
ارسال نظر