همه چیز درباره «بیماری انسداد مزمن ریوی»

بیماری انسداد مزمن ریوی ترکیبی است از دو اختلال تنفسی شایع به نام برونشیت مزمن یا التهاب نایژک‌های ریه و آمفیزم یا التهاب کیسه‌های هوایی ریه. این دو اختلال، بیماری‌های طولانی مدت و مزمنی هستند که عملکرد دستگاه تنفس را با مشکل مواجه می‌کنند. هر کدام از این دو اختلال ممکن است به تنهایی روی دهند، اما بسیاری از افراد با هر دو اختلال درگیر می‌شوند و به این علت آن‌ها را افراد مبتلا به بیماری انسداد مزمن ریوی می‌دانیم.

کدام عوامل در ایجاد بیماری انسداد مزمن ریوی موثر است؟

برونشیت مزمن و آمفیزم بیش از همه در افرادی مشاهده می‌شود که دخانیات مصرف می‌کنند یا قبلا مصرف می‌کردند. خطر ابتلا به این بیماری با هر نخ سیگار افزایش می‌یابد و افرادی که هر روز بیش از یک پاکت سیگار مصرف می‌کنند، اغلب به بیماری آمفیزم مبتلا هستند. عامل مهم دیگری که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد استنشاق مواد آلاینده صنعتی به ویژه در محیط‌های شهری است. البته نقش ژنتیک را هم نباید در ایجاد این بیماری نادیده گرفت؛ چرا که درصد کمی از مبتلایان به آن دارای نوعی نقص ژنتیکی هستند.

در اختلال آمفیزم چه روی می‌دهد؟

در این اختلال کیسه‌های هوای ریه به تدریج تخریب می‌شوند؛ به گونه‌ای که عمل دم و بازدم در فرد مبتلا به این اختلال با مشکل همراه می‌شود. این اختلال باعث می‌شود تا نایژه‌ها و نایژک‌ها به تدریج انعطاف‌پذیری و حالت طبیعی خود را از دست داده و فرآیند انتقال هوا به درون ریه‌ها با سختی بیشتری انجام شود.

اختلال برونشیت مزمن

در این اختلال نوعی ماده مخاطی در مجاری تنفسی تولید می‌شود که وظیفه آن مرطوب نگه داشتن این مجاری است. در اختلال برونشیت مزمن این مخاط بیش از حد تولید می‌شود که نتیجه آن سرفه‌های مداوم و ترشح مقدار زیادی خلط سینه است. همچنین ممکن است با نازک‌تر شدن نایژه‌ها و از بین رفتن انعطاف‌پذیری آن‌ها، ورود و خروج هوا به درون ریه‌ها مشکل شده و تنفس با مانع مواجه شود؛ به گونه‌ای که فرد مبتلا به حالت نفس نفس زدن دچار شود. البته بیشتر افراد عادی دوره‌های گذرا و کوتاه‌مدتی از برونشیت را در زندگی‌شان تجربه می‌کنند که ممکن است حداکثر یک یا دو هفته طول بکشد، اما در برونشیت مزمن این وضعیت برای ماه‌ها و سال‌ها پابرجا مانده و فرد مبتلا برای مدتی طولانی با مشکل سختی تنفس، ایجاد خلط سینه و سرفه‌های مداوم درگیر می‌شود.

ابتلا به بیماری انسداد مزمن ریوی چه احساسی در فرد به وجود می‌آورد؟

فرد مبتلا در هنگام بالا رفتن از پله یا مکان‌های بلند دچار تنگی نفس می‌شود، اما در شکل شدید آن حتی در زمان راه رفتن معمولی و آهسته نیز تنگی نفس شدید در فرد به وجود می‌آید. به گونه‌ای که فعالیت‌های روزانه و عادی نیز دچار اختلال شده و با پیشرفت بیماری شدت اختلال در فعالیت‌های روزانه بیشتر می‌شود. تعجب‌آور نیست که افراد مبتلا به برونشیت مزمن ممکن است، ناامید، مضطرب، افسرده و یا درمانده شوند که این نیز به نوبه خود زندگی آن‌ها را با اختلال بیشتری روبه‌رو می‌کند. افرادی که روحیه بهتری داشته باشند، بهتر می‌توانند با این بیماری سازگاری پیدا کنند. در واقع سازگاری با محدودیت‌هایی که این بیماری بر روش زندگی افراد تحمیل می‌کند، به علاوه حمایت خانواده و دوستان می‌تواند اضطراب و افسردگی ناشی از این بیماری را کاهش دهد.

آیا بیماری انسداد مزمن ریوی با مشکلات دیگری نیز همراه است؟

افراد مبتلا به برونشیت مزمن و آمفیزم آمادگی بیشتری برای ابتلا به عفونت‌های ریوی و پنومونی دارند و برخی مواقع لازم است که برای دریافت درمان‌های فوری در بیمارستان بستری شوند. در این مدت ممکن است سطح اکسیژن خون آن‌ها پایین آمده و به علت نارسایی فرآیند گردش خون، پا یا قوزک پای آن‌ها متورم شود.

با بیماری انسداد مزمن ریوی چه باید کرد؟

بنابر اعلام جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران، متاسفانه بسیاری از افراد سیگاری تصور می‌کنند که مصرف سیگار زیان‌های دائمی به ریه آن‌ها وارد می‌کند و هیچ راهی برای مقابله با آن وجود ندارد. اگرچه درست است که تخریب بافت‌های ریه چندان قابل برگشت یا درمان نیست، اما ترک دخانیات در هر سن و در هر مرحله‌ای از پیشرفت بیماری می‌تواند کیفیت زندگی و طول عمر افراد را افزایش دهد. با ترک دخانیات احتمال ابتلای شما به بیماری انسداد مزمن ریوی به تدریج کاسته خواهد شد. در مورد افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، قطع مصرف دخانیات می‌تواند تنگی نفس و سایر علائم بیماری را تا حدی تسکین داده و میزان پیشرفت بیماری را کندتر کند.