.svg)
علائمی که می‌گویند قرار است سنگ کیسه صفرا کار دست تان بدهد
پارسینه: سنگ صفرا رسوبات سخت شده‌ی یکی از مایعات گوارشی است که می‌تواند در کیسه صفرا به وجود آید. کیسه صفرا یک اندام کوچک و گلابی شکل است که در سمت راست شکم، درست زیر کبد واقع شده. کیسه صفرا یک مایع گوارشی به نام صفرا را در خود نگه می‌دارد که به درون روده کوچک می‌ریزد.
سنگ‌های صفرا اندازه‌های مختلفی دارند و می‌توانند به کوچکی یک دانه یا به بزرگی یک توپ گلف باشند. برخی افراد فقط یک سنگ صفرا دارند، اما بعضی هم هستند که در کیسه صفرای آن‌ها در آن واحد چند سنگ وجود دارد.
سنگ صفرا می‌تواند نشانه‌هایی داشته باشد و کسانی که این عوارض را تجربه می‌کنند معمولاً کیسه صفرای آن‌ها باید با عمل جراحی برداشته شود. اما اگر سنگ صفرا نشانه و عوارضی نداشته باشد معمولاً نیازی به جراحی نیست.
در ادامه با علائم سنگ صفرا، علل و نحوه پیشگیری از آن آشنا خواهیم شد.
علائم سنگ صفرا
سنگ صفرا ممکن است هیچ نشانه یا عوارضی نداشته باشد. سنگ صفرا اگر در مجرایی گیر کند و باعث انسداد شود، این مسأله نشانه‌ها و عوارضی خواهد داشت که ممکن است به شرح زیر باشد:
احساس دردی ناگهانی در قسمت بالا سمت راست شکم که به سرعت تشدید می‌شود
احساس دردی ناگهانی در مرکز شکم درست زیر استخوان جناغ سینه که به سرعت تشدید می‌شود
احساس پشت درد بین استخوان‌های کتف
احساس درد در کتف راست
حالت تهوع یا استفراغ
درد سنگ صفرا ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت به طول انجامد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن هر گونه نشانه یا عوارضی که باعث نگرانی تان شده به پزشک مراجعه کنید.
اگر نشانه‌ها و عوارض یک مشکل سنگ صفرای جدی را دارید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. این نشانه‌ها و عوارض عبارتند از:
شکم دردی چنان شدید که نتوانید بی حرکت یا راحت بنشینید
زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها (یرقان یا زردی)
تب بالا به همراه لرز
علل سنگ صفرا
علت تشکیل سنگ صفرا هنوز دقیقاً روشن نیست. اما پزشکان علت احتمالی آن را موارد زیر می‌دانند:
بالا بودن میزان کلسترول در مایع صفرا: صفرا یا زرداب معمولاً حاوی مقادیر کافی‌ای از مواد شیمیایی‌ای است که کلسترول تولیدی کبد را در خود حل می‌کنند و از بین می‌برند. اما اگر کلسترول تولید کبدی بیشتر از آن باشد که مایع صفرا قادر به حل آن است، این کلسترول اضافی ممکن است به شکل کریستال‌هایی درآید و در نهایت تبدیل به سنگ شود.
بالا بودن میزان بیلی روبین در مایع صفرا: بیلی روبین یک ماده‌ی شیمیایی است که زمانی تولید می‌شود که بدن گلبول‌های قرمز خون را تجزیه می‌کند. برخی مشکلات جسمی باعث می‌شوند کبد بیلی روبین زیادی تولید کند، از جمله سیروز کبدی، عفونت مجاری صفراوی (زرداب راه ها) و برخی اختلالات خونی. بالا بودن میزان بیلی روبین در ایجاد سنگ صفرا نقش دارد.
تخلیه‌ی نامناسب کیسه صفرا: اگر کیسه صفرا به طور کامل یا در اغلب مواقع به اندازه‌ی کافی تخلیه نشود، ممکن است غلظت مایع صفرا افزایش پیدا کند که این مسأله در ایجاد سنگ صفرا نقش دارد.
انواع سنگ صفرا
انواع مختلفی از سنگ صفرا می‌تواند در کیسه صفرا به وجود آید:
سنگ صفرای کلسترولی: شایع‌ترین نوع سنگ صفرا که به آن سنگ صفرای کلسترولی گفته می‌شود اغلب زرد رنگ است. این سنگ‌ها بیشتر از کلسترول حل نشده تشکیل می‌شوند، اما ممکن است حاوی ترکیبات دیگری هم باشند.
سنگ صفرای پیگمانته: این سنگ‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه هستند و زمانی به وجود می‌آیند که بیلی روبین زیادی در مایع صفرا وجود داشته باشد.
ریسک فاکتور‌ها
عواملی که ممکن است باعث افزایش ریسک ایجاد سنگ صفرا شوند عبارتند از:
زن بودن
داشتن سن ۴۰ سال یا بیشتر
اضافه وزن یا چاقی
عدم تحرک و نشستن طولانی مدت
بارداری
رژیم غذایی پر چرب
رژیم غذایی کلسترول بالا
سابقه‌ی ابتلا به سنگ صفرا در خانواده
دیابت
برخی اختلالات خونی از جمله کم خونی داسی شکل یا سرطان خون
کاهش وزن سریع
مصرف دارو‌های حاوی استروژن، مثل قرص‌های ضد بارداری یا دارو‌های هورمون درمانی
بیماری‌های کبدی
عوارض جانبی سنگ صفرا
عوارض جانبی سنگ صفرا ممکن است به شرح زیر باشد:
التهاب کیسه صفرا: اگر سنگ صفرایی در دهانه کیسه صفرا گیر کند، این مسأله می‌تواند باعث التهاب کیسه صفرا (کله سیستیت) شود. کله سیستیت یا همان التهاب کیسه صفرا می‌تواند باعث درد شدید یا تب شود.
انسداد مجرای مشترک صفراوی: سنگ‌های صفرا می‌توانند باعث انسداد مجرا‌هایی شوند که مایع صفرا از طریق آن‌ها از کیسه صفرا با کبد به درون روده کوچک می‌ریزد. این مسأله می‌تواند به درد شدید، یرقان یا زردی و عفونت مجرای صفراوی بیانجامد.
انسداد مجرای لوزالمعده: مجرای لوزالمعده یک لوله است که از لوزالمعده آغاز و قبل از آنکه وارد روده اثنی عشر شود به مجرای مشترک صفراوی وصل می‌شود. ترشحات لوزالمعده که به گوارش کمک می‌کنند، از طریق مجرای لوزالمعده خارج می‌شوند. سنگ کیسه صفرا می‌تواند باعث انسداد مجرای لوزالمعده شود که این مسأله می‌تواند به التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) بیانجامد. پانکراتیت یا همان التهاب لوزالمعده می‌تواند موجب یک درد شکمی شدید و دائمی شود و معمولاً به بستری شدن فرد می‌انجامد.
سرطان کیسه صفرا: کسانی که سابقه‌ی ابتلا به سنگ صفرا را دارند، ریسک بروز سرطان کیسه صفرا در آن‌ها بالاتر است. اما سرطان کیسه صفرا بسیار نادر است و بنابراین با وجود بالا رفتن ریسک این سرطان، احتمال ابتلا به آن بسیار پایین است.
پیشگیری از سنگ صفرا
با رعایت چند نکته می‌توانید ریسک ایجاد سنگ صفرا را کاهش دهید:
وعده‌های غذایی تان را از قلم نیندازید: سعی کنید همیشه حدود یک زمان مشخص غذا بخورید. نخوردن وعده‌های غذایی یا روزه گرفتن می‌تواند ریسک ایجاد سنگ صفرا را افزایش دهد.
سنگ صفرا می‌تواند نشانه‌هایی داشته باشد و کسانی که این عوارض را تجربه می‌کنند معمولاً کیسه صفرای آن‌ها باید با عمل جراحی برداشته شود. اما اگر سنگ صفرا نشانه و عوارضی نداشته باشد معمولاً نیازی به جراحی نیست.
در ادامه با علائم سنگ صفرا، علل و نحوه پیشگیری از آن آشنا خواهیم شد.
علائم سنگ صفرا
سنگ صفرا ممکن است هیچ نشانه یا عوارضی نداشته باشد. سنگ صفرا اگر در مجرایی گیر کند و باعث انسداد شود، این مسأله نشانه‌ها و عوارضی خواهد داشت که ممکن است به شرح زیر باشد:
احساس دردی ناگهانی در قسمت بالا سمت راست شکم که به سرعت تشدید می‌شود
احساس دردی ناگهانی در مرکز شکم درست زیر استخوان جناغ سینه که به سرعت تشدید می‌شود
احساس پشت درد بین استخوان‌های کتف
احساس درد در کتف راست
حالت تهوع یا استفراغ
درد سنگ صفرا ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت به طول انجامد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن هر گونه نشانه یا عوارضی که باعث نگرانی تان شده به پزشک مراجعه کنید.
اگر نشانه‌ها و عوارض یک مشکل سنگ صفرای جدی را دارید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. این نشانه‌ها و عوارض عبارتند از:
شکم دردی چنان شدید که نتوانید بی حرکت یا راحت بنشینید
زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها (یرقان یا زردی)
تب بالا به همراه لرز
علل سنگ صفرا
علت تشکیل سنگ صفرا هنوز دقیقاً روشن نیست. اما پزشکان علت احتمالی آن را موارد زیر می‌دانند:
بالا بودن میزان کلسترول در مایع صفرا: صفرا یا زرداب معمولاً حاوی مقادیر کافی‌ای از مواد شیمیایی‌ای است که کلسترول تولیدی کبد را در خود حل می‌کنند و از بین می‌برند. اما اگر کلسترول تولید کبدی بیشتر از آن باشد که مایع صفرا قادر به حل آن است، این کلسترول اضافی ممکن است به شکل کریستال‌هایی درآید و در نهایت تبدیل به سنگ شود.
بالا بودن میزان بیلی روبین در مایع صفرا: بیلی روبین یک ماده‌ی شیمیایی است که زمانی تولید می‌شود که بدن گلبول‌های قرمز خون را تجزیه می‌کند. برخی مشکلات جسمی باعث می‌شوند کبد بیلی روبین زیادی تولید کند، از جمله سیروز کبدی، عفونت مجاری صفراوی (زرداب راه ها) و برخی اختلالات خونی. بالا بودن میزان بیلی روبین در ایجاد سنگ صفرا نقش دارد.
تخلیه‌ی نامناسب کیسه صفرا: اگر کیسه صفرا به طور کامل یا در اغلب مواقع به اندازه‌ی کافی تخلیه نشود، ممکن است غلظت مایع صفرا افزایش پیدا کند که این مسأله در ایجاد سنگ صفرا نقش دارد.
انواع سنگ صفرا
انواع مختلفی از سنگ صفرا می‌تواند در کیسه صفرا به وجود آید:
سنگ صفرای کلسترولی: شایع‌ترین نوع سنگ صفرا که به آن سنگ صفرای کلسترولی گفته می‌شود اغلب زرد رنگ است. این سنگ‌ها بیشتر از کلسترول حل نشده تشکیل می‌شوند، اما ممکن است حاوی ترکیبات دیگری هم باشند.
سنگ صفرای پیگمانته: این سنگ‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه هستند و زمانی به وجود می‌آیند که بیلی روبین زیادی در مایع صفرا وجود داشته باشد.
ریسک فاکتور‌ها
عواملی که ممکن است باعث افزایش ریسک ایجاد سنگ صفرا شوند عبارتند از:
زن بودن
داشتن سن ۴۰ سال یا بیشتر
اضافه وزن یا چاقی
عدم تحرک و نشستن طولانی مدت
بارداری
رژیم غذایی پر چرب
رژیم غذایی کلسترول بالا
سابقه‌ی ابتلا به سنگ صفرا در خانواده
دیابت
برخی اختلالات خونی از جمله کم خونی داسی شکل یا سرطان خون
کاهش وزن سریع
مصرف دارو‌های حاوی استروژن، مثل قرص‌های ضد بارداری یا دارو‌های هورمون درمانی
بیماری‌های کبدی
عوارض جانبی سنگ صفرا
عوارض جانبی سنگ صفرا ممکن است به شرح زیر باشد:
التهاب کیسه صفرا: اگر سنگ صفرایی در دهانه کیسه صفرا گیر کند، این مسأله می‌تواند باعث التهاب کیسه صفرا (کله سیستیت) شود. کله سیستیت یا همان التهاب کیسه صفرا می‌تواند باعث درد شدید یا تب شود.
انسداد مجرای مشترک صفراوی: سنگ‌های صفرا می‌توانند باعث انسداد مجرا‌هایی شوند که مایع صفرا از طریق آن‌ها از کیسه صفرا با کبد به درون روده کوچک می‌ریزد. این مسأله می‌تواند به درد شدید، یرقان یا زردی و عفونت مجرای صفراوی بیانجامد.
انسداد مجرای لوزالمعده: مجرای لوزالمعده یک لوله است که از لوزالمعده آغاز و قبل از آنکه وارد روده اثنی عشر شود به مجرای مشترک صفراوی وصل می‌شود. ترشحات لوزالمعده که به گوارش کمک می‌کنند، از طریق مجرای لوزالمعده خارج می‌شوند. سنگ کیسه صفرا می‌تواند باعث انسداد مجرای لوزالمعده شود که این مسأله می‌تواند به التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) بیانجامد. پانکراتیت یا همان التهاب لوزالمعده می‌تواند موجب یک درد شکمی شدید و دائمی شود و معمولاً به بستری شدن فرد می‌انجامد.
سرطان کیسه صفرا: کسانی که سابقه‌ی ابتلا به سنگ صفرا را دارند، ریسک بروز سرطان کیسه صفرا در آن‌ها بالاتر است. اما سرطان کیسه صفرا بسیار نادر است و بنابراین با وجود بالا رفتن ریسک این سرطان، احتمال ابتلا به آن بسیار پایین است.
پیشگیری از سنگ صفرا
با رعایت چند نکته می‌توانید ریسک ایجاد سنگ صفرا را کاهش دهید:
وعده‌های غذایی تان را از قلم نیندازید: سعی کنید همیشه حدود یک زمان مشخص غذا بخورید. نخوردن وعده‌های غذایی یا روزه گرفتن می‌تواند ریسک ایجاد سنگ صفرا را افزایش دهد.
به تدریج وزن کم کنید: اگر لازم است وزن خود را کاهش دهید، این کار را تدریجی انجام ندهید. کاهش وزن سریع می‌تواند ریسک ایجاد سنگ صفرا را افزایش دهد. هفته‌ای بیشتر از نیم تا یک کیلوگرم وزن کم نکنید.
مواد غذایی فیبردار بیشتر بخورید: مواد غذایی فیبردار بیشتری در رژیم غذایی خود بگنجانید، مثل میوه ها، سبزیجات و غلات کامل.
وزن خود را مناسب نگه دارید: چاقی و اضافه وزن ریسک ایجاد سنگ صفرا را افزایش می‌دهد. با کاهش کالری‌های دریافتی و افزایش فعالیت بدنی، سعی کنید وزن خود را به یک میزان مناسب برسانید. وقتی موفق شدید به وزن مناسب تان برسید، تلاش کنید با پی گرفتن رژیم غذایی سالم تان و ادامه‌ی ورزش، وزن خود را مناسب نگه دارید.
منبع: روزیاتو
ارسال نظر