سندرم تک فرزندی چه تاثیرات و مزایایی دارد؟

تاریخچه سندرم تک فرزندی
در قرن هجدهم میلادی، روشی جدید یعنی طرح پرسش نامه‌ها برای تحقیقات ابداع شده بود و دو روانشناس نیز از آن برای بررسی تاثیرات تک فرزندی استفاده کردند. آن‌ها از حدودا دویست والدین خواستند تا ویژگی‌های کودکان تک فرزند خود را توصیف کنند و پس از آن به این نتیجه رسیدند که این کودکان خودخواه، با صبر کمتری هستند و برخی ویژگی‌های منفی دارد. در ایران نیز بسیاری ویژگی‌های منفی افراد را به تک فرزند بودن ربط داده و آن‌ها را «لوس»، «نونور»، «گستاخ» می‌نامند.

از آن زمان سندرم تک فرزندی بحثی نگران کننده میان پدر مادر‌ها بوده است و محققان بسیاری به مطالعه این موضوع پرداخته اند.

سندرم تک فرزندی چیست؟
سندرم تک فرزندی مجموعه‌ای از مشکلات است که بسیاری معتقدند ریشه در تنها بزرگ شدن کودکان دارد. احتمالا شما نیز شنیده اید این افراد لوس هستند یا تقسیم کردن لذت‌ها برای آن‌ها دشوار است، سخت‌تر با دیگر کودکان ارتباط برقرار کرده و در آینده نیز تنها می‌شوند. این موارد پس از خروجی آن تحقیق بر اساس پرسشنامه نتیجه گیری شدند، اما امروزه محققان آن را فاقد اعتبار علمی می‌دانند؛ چرا که پرسش نامه‌ها به تنهایی مدرک معتبری نیستند و زمان بسیاری از آن زمان گذشته است و شرایط تغییر کرده است.

قرن بیستم به بعد زمان شروع تحقیقات بسیاری در رابطه با سندرم تک فرزندی بود. یک مورد از این تحقیقات در کشور چین که سیاست تک فرزندی را از چندین دهه پیش شروع کرده است انجام شد و طبق آن افراد تک فرزند تفاوت‌هایی با سایر افراد دارند. در ادامه جهت آشنایی کامل با تاثیرات تک فرزندی در کودکان و سندرم تک فرزندی همراه ما باشید.

سندرم تک فرزندی چه تاثیراتی دارد؟
با توجه به نظریه‌های جدید عوامل تاثیرگذار در شخصیت متنوع هستند و از یک موضوع به تنهایی نمی‌توان به عنوان عامل اصلی یاد کرد. البته ممکن است تک فرزندی باعث برخی اشتباه‌های رفتاری تاثیر گذار در شخصیت کودک شود یا فراهم نشدن تمامی نیاز‌های کودک با مشکل مواجه شود، اما شناخت نیاز‌ها و رفتار صحیح می‌تواند تا حد زیادی از بروز این مشکلات جلوگیری کند. البته تحقیقات نشان داده اند تک فرزندی در شکل گیری شخصیت به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار است، اما همه اثرات آن هم منفی نیست.

در حقیقت سه عامل اصلی شامل ژنتیک، محیط و تربیت در شکل گیری شخصیت و خصوصیات هر فرد تاثیر گذار هستند. پس در ابتدا باید این موضوع را قبول کنید که برخی ویژگی‌ها ذاتی هستند و تغییر آن‌ها تقریبا غیر ممکن است.

اما عوامل بعدی قابل تغییر و کنترل هستند. برای مثال در رابطه با تاثیر محیط، پژوهشی که در قرن هجدهم انجام شد زمانی بود که خانواده‌ها اکثرا در حومه شهر‌ها زندگی می‌کردند و محیط‌های اجتماعی کمتر از زمان فعلی بود. در چنین شرایطی وقتی کودکان تنها با افراد بزرگتر ارتباط داشته باشند و به تنهایی بزرگ شوند احتمال بروز مشکلات نیز بیشتر می‌شود.

اما والدین می‌توانند با حضور مهمانی ها، بیرون رفتن و به طور کلی قرار دادن کودکان در محیط جمع به درک اجتماع و یادگیری فعالیت‌های گروهی در کودکان کمک کنند.

همچنین روش تربیتی نیز دیگر عامل تاثیر گذار است که می‌تواند باعث بروز سندرم تک فرزندی شود. والدینی که تنها یک فرزند دارند به اشتباه فکر می‌کنند تربیت صحیح و رسیدگی به کودک تنها وظیفه و کار مهم آنهاست و به همین دلیل با مشکلاتی مواجه می‌شوند. برای مثال ممکن است این والدین چنین رفتار‌هایی داشته باشند:

• بالا بودن سطح توقع و انتظارات از فرزندان

• دخالت بیش از حد در زندگی فرزندان

• توجه و تامین همه نیاز‌های کودک و در نتیجه عدم کسب مهارت‌های مورد نیاز توسط کودکان

بدین ترتیب تک فرزندی در کنار عوامل دیگر می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند موارد زیر شود؛ البته با توجه به این موضوع استفاده از عبارت سندرم تک فرزندی چندان درست به نظر نمی‌رسد چرا که عوامل تاثیر گذار بسیاری در بروز این مشکلات نقش دارند:

• بیش از حد خجالتی بودن

• عدم صحبت با دیگران و اشتراک مشکلات که در نتیجه به تنهایی ختم می‌شود

• عدم تمایل به اشتراک گذاری لذت‌ها با دیگران

• منزوی و تنها شدن

مزایای تک فرزندی
همانطور که گفته شد طبق تحقیقات انجام شده ممکن است تک فرزندی مزایایی نیز داشته باشد، اما این به معنی نیست که در صورت داشتن چند فرزند آن‌ها از این موارد محروم خواهند بود.

کودکانی که به تنهایی بزرگ می‌شوند اغلب اوقات مجبورند خودشان را سرگرم کنند و زمان خود را به نحوی پر کنند. همچنین آن‌ها باید راه حلی برای بسیاری از مشکلات دیگر خود پیدا کنند و این دلایل باعث می‌شود قدرت تخیل و خلاقیت بیشتری داشته باشند.

همچنین کودکان تک فرزند معمولا به اندازه کافی محبت و زمان از خانواده دریافت می‌کنند بدین ترتیب پیشرفت آن‌ها راحت‌تر بوده و از لحاظ احساسی وابستگی کمتری به دیگران دارند و می‌توانند مستقل‌تر ساخته شوند.

همچنین احتمال بیشتری وجود دارد که این افراد اعتماد به نفس بالا تری داشته باشند و رویا‌های بلند پروازانه‌ای را دنبال کنند. در ادامه با برخی از رفتار‌هایی از جانب والدین که موجب آسیب دیدن کودکان تک فرزند در آینده می‌شود آشنا می‌شویم؛ شناخت این رفتار‌ها می‌تواند از بروز مشکل جلوگیری کند.

روش تربیتی درست والدین و کودکان تک فرزندی
۱. بیش از اندازه حمایت نکنید!

ممکن است والدینی به دلیل داشتن تنها یک فرزند بیش از اندازه نگران باشند و در بسیاری از امور مرتبط با کودکشان دخالت کنند؛ برای مثال هنگامی که او شروع به راه رفتن می‌کند مدام دور و بر او چرخیده و مراقبش باشند! یا وقتی کودک وارد بحث یا دعوا با کودکان دیگر شده سریعا دخالت کرده و او را نجات می‌دهند. در چنین شرایطی او نمی‌تواند به خوبی جهان اطراف را کشف و درک کند. پس به کودکتان فضای کافی بدهید و بگذارید جهان را بشناسد

۲. به او اجازه تصمیم گیری بدهید

درست است که در ابتدا کودکان نیاز دارند تا از تصمیمات والدین پیروی کنند و بدون حمایت‌های آن‌ها قادر به ادامه زندگی نخواهند بود. اما با این حال بهتر است از همان دوران کودکی به فرزندان خود اجازه تصمیم گیری بدهید. نیاز نیست در ابتدا کار‌های پیچیده‌ای مانند حل پازل را به او بسپارید یا بخواهید از میان ده‌ها لباس انتخاب کند؛ اما می‌توانید انتخاب‌ها را محدود کرده و این مهارت را به او بی آموزید. برای مثال انتخاب میان دو کتاب قصه می‌تواند گزینه مناسبی باشد!

۳. انتظارات غیر واقعی نداشته باشید

بسیاری از افرادی که تنها یک فرزند دارند آن را تنها موفقیت یا مهم‌ترین موفقیت خود می‌دانند؛ بدین ترتیب آن‌ها تلاش می‌کنند انتظارات بسیار و حتی در مواردی غیر واقعی و دشوار را به کودکان تحمیل کنند. اگرچه ممکن است این روش در برخی موارد نیز موفق عمل کند (برای مثال تایگر وودز، گلف باز مشهور آمریکایی که از ده ماهگی با توپ آشنا شد و پیش از اینکه راه رفتن را کامل بیاموز پدرش آموزش او را شروع کرده بود)، اما ممکن است این سختگیری‌ها تاثیرات مخربی داشته باشد. امروزه محققان دریافته اند یکی از بهترین روش‌ها برای یافتن علایق و شکل گیری شخصیت‌ها روش آزمون و خطا و جمع کردن تجربیات مختلف می‌باشد.

۴. تشویق به شرکت در اجتماع

این مورد نیز باعث یاد گرفتن چگونگی رفتار و تعامل با دیگران، تقسیم کردن وسایل و همکاری و... می‌شود و از منزوی شدن تک فرزند‌ها جلوگیری می‌کند.



منبع: بیتوته