عزت نفس سالم چیست؟ | عزت نفس کاذب کدام است؟

عزت نفس سالم چیست؟
زندگی صاحبی دارد و صاحب آن عزت نفس است. - محمود جولایی
خوشحالم فرصت دیگری پیش آمده تا با یکی از مهم‌ترین، پیچیده‌ترین و دشوارترین دغدغه‌های زندگی بشر در عصر حاضر، یعنی "شناخت و افزایش عزت نفس" در خدمت شما باشم.

از "برتراند راسل" پرسیدند: چرا یک فرد می‌ترسد نسبت به باورهایش شک کند و راهش را اصلاح کند؟ آقای راسل پاسخ می‌دهد:، چون همیشه با خودش فکر می‌کند، چطور می‌توانم به تاول‌های کف پایم بگویم تمام مسیری را که آمده‌ام اشتباه بوده است؟! "ترس از تغییر" یک مصیبت بزرگ است که ما آدم‌های امروزی گرفتارش هستیم.
احتمالاً این پرسش و پاسخ‌ها بار‌ها در ذهن شما نیز رفت و آمد کرده است! توجه کنید:
پرسش: چرا باید کیفیت عزت نفس خودم را تغییر دهم؟
پاسخ:، چون چیزی که الآن هستم (با عزت نفس ضعیف) را دوست ندارم!

عزت نفس یا اعتماد به نفس؟
سایت راز موفقیت در روند مطالعاتی اخیر خود به این نتیجه رسیده که دوره‌های آموزشی مرتبط با مشکلات روان شناختی از جمله "کمبود عزت نفس" معمولاً به یکی از دو سمت تئوری شدن و اطلاع رسانی محض و یا تجاری شدن و هدف فروش به هر طریق سوق پیدا می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید شعار سایت ما: «مردم از محصولات آموزشی بی‌کیفیت و تکراری خسته شده‌اند…» است و این شعار ما را به سمت هدف بزرگ مان سوق می‌دهد که علاوه بر اطلاعات به روز راهکار‌های عملی، کاربردی، آزمایش شده را به همراهان خود ارائه کنیم. شما این نگرش و باور را در جای‌جای فضای سایت و شبکه‌های اجتماعی "راز موفقیت" حس و لمس خواهید کرد که ما در کنار شما هستیم و برای شما مرهم زخم‌های کهنه جان و روان را به ارمغان آورده‌ایم.

عزت نفس یا حرمت نفس و اعتماد به نفس واژه‌هایی آشنا هستند که این روز‌ها مثل نقل و نبات در هر محفل و هر ویزیت مشاور و روان شناس و در هر کتاب و مجله و کانال تلویزیونی که کمی مرتبط با مسائل مربوط به حس و حال و روان آدمی است مطرح می‌شوند. اما به‌راستی مفهوم واقعی آن‌ها چیست و آیا درستاست که بسیاری دانسته یا نادانسته آن‌ها را به‌جای هم بکار می‌برند؟ در ادامه به تعریف و تفاوت مفهومی هر کدام و بعد به توضیح کامل حرمت نفس یا عزت نفس می‌پردازیم.. پس عزت نفس سالم چیست؟
شاید بهتر بود عنوان را این‌طور انتخاب می‌کردم: دقیق‌ترین تعریف عزت‌نفس سالم چیست؟ بهترین تعریفی که در حال حاضر از عزت نفس سالم وجود دارد و در سایت ویکی‌پدیا نیز آمده است که بخشی از کتاب بنده «کتاب راز‌ها و نیاز‌های موفقیت ایرانی» است.

عزت نفس آنچه دیگران درمورد شما فکر میکننند نیست بلکه همان است که شما در مورد خود می‌اندیشید
آیا میدانیدد کدام نوع عزت نفس بر زندگی شمت حاکم است؟ عزت نفس سالم، پایین یا کاذب؟
قبلا در مقاله‌ای به علائم و نشانه‌ای عزت نفس پایین اشاره کرده ایم. در اینجا مخاطب ما کسی است که ادعا میکند از عزت نفس برخوردار است. اما ایا این عزت نفس سالم است یا کاذب، سوالی است که در این مقاله سعی کرده ایم پاسخ دهیم.

تعریف عزت نفس سالم
افراد با اعتماد به نفس سالم خود را پذیرفته اند و از زندگی احساس رضایت میکنند و از خجولی رنج نمیبرند. آن‌ها به این سمت که از دیگران برتر هستند، سوق داده نمیشوند.
افراد با عزت نفس سالم به دنبال اثبات خود و ارزهایشان با مقایسه کردن خود با دیگران نیستند.
شادی برای آن‌ها در اینکه از شخص دیگری برتر باشند تعریف نمیشود.

عزت نفس سالم یا حرمت نفس (Self-esteem)، اصطلاحی در روانشناسی است که بازتاب ارزیابی یا برآورد یک فرد از ارزش خود است.
عزت نفس سالم، باور و اعتقادی است که فرد، درباره ارزش و اهمیت خود دارد.

حرمت نفس را می‌توان با عوامل مختلف توضیح داد از جمله فردی که حرمت نفس دارد، معتقد است که انسان مقدّس است، کرامت دارد و به دلیل این مقدّس بودن نمی‌توان او را قربانی اعتقادات و ارزش‌های دیگران کرد، عامل بعدی همه انسان‌ها باهم متفاوت‌اند یعنی بین افراد مختلف با نژاد‌ها و اقوام مختلف هیچ فرقی وجود ندارد و همین‌طور انسان‌ها باهم برابرند، عامل دیگر خود دوستی و احساس خوب داشتن از آنچه هستم و هرچه که دارم و همین‌طور از شرم و خجالت نداشتن از وجود خود می‌باشد.
خوب حالا ببینیم که عزت نفس سالم توسط چند صاحب نظر یا مؤلف و مترجم چگونه تعریف شده است:
«عزت نفس سالم» عبارت است از ارزیابی مداومی که شخص نسبت به ارزشمندی خویشتن خود دارد. «عزت نفس سالم» نوعی قضاوت شخص نسبت به ارزشمندی وجودی چیزی می‌باشد. «شاملو»
«عزت نفس سالم» عبارتست از یک قضاوت شخصی، در مورد باارزش بودن یا بی ارزش بودن، قبولی یا عدم قبولی خود که در نگرش او متظاهر می‌شود، در حقیقت شخص ممکن است خود را آن طور که مردم می‌بینند، ببیند. «کوپر اسمیت»
«عزت نفس سالم» به عنوان یک نیاز شامل احساساتی است که انسان به داشتن آن در یک سیستم متقابل اجتماعی محتاج است. بدین معنی که ما نیاز داریم تا مشترکات احساسی خود را با دیگران ردوبدل نماییم و در درون خود احساس کنیم که با ارزشیم، همچنین احساس کنیم که دیگران ما را با ارزش می‌پندارند و معتقد باشیم که آنان هم با ارزشند. «پرهیزکار»
«عزت نفس سالم» به توجه ارزشیابانه از خویشتن یا به قضاوت فرد درباره ارزشمندی خود گفته می‌شود. «پروین کدیور»
«عزت نفس سالم» یعنی اطمینان یافتن به احساس ارزشمندی و شایستگی محق در حمایت از نیاز‌ها و خواسته‌ها و همچنین اطمینان به توانایی‌های خود در اندیشیدن و چیره شدن بر هماوردجویی‌های اصلی زندگی. «ناتانیل براندن»
«عزت نفس سالم» عبارت است از عقیده‌ای که فرد درباره مجموعه توانایی ها، شایستگی‌ها و ویژگی‌های خود دارد. «گنجی»
«عزت نفس سالم» چیزی به مراتب بیش از احساس ارزشمندی است و چنانکه به طور کامل تحقق پیدا کند تجربه‌ای است که به واسطه آن خود را مناسب زندگی و لازمه‌های آن بدانیم. «ناتانیل براندن»
«عزت نفس سالم» اعتماد به توانایی خود در اندیشیدن و کنار آمدن با چالش‌های اولیه زندگی است و همچنین اعتماد به حق خود برای موفق و شاد بودن، احساس ارزشمندی و شایسته بودن، حق ابراز نیاز‌ها و خواسته‌ها و برخوردار شدن از ثمرات و تلاش‌های خویشتن. «ناتانیل براندن»
«عزت نفس سالم» به معنای احساس اطمینان در برخورد با چالش‌های زندگی و همچنین احساس داشتن صلاحیت برای خوشبخت شدن می‌باشد. «ناتانیل براندن»
«عزت نفس سالم» ارزیابی فرد از خویشتن است که عادتاً آن را از طریق توجه به خویش به دست می‌آورد و نشانگر نگرشی است از تایید یا عدم تایید و حدی که شخص اعتقاد به توانایی، اهمیت، موفقیت و ارزش خویش دارد. «کوپر اسمیت»
«عزت نفس سالم» قضاوت شخصی از ارزش است که در نگرش‌های فردی او نسبت به خود بیان می‌شود. «کوپر اسمیت»
«عزت نفس سالم» انعکاسی است از چگونگی نگرش و ارج نهادن فرد بر خود خویشتن در بنیادی‌ترین سطوح تجربه روانی … اصولا عزت نفس سالم حس پایدار و عاطفی ارزش شخصی بر اساس ادراک خویشتن است. «ریچارد ال - بدنار - ام گوین ولز - اسکات آرپترسون»
«عزت نفس سالم» به معنای ارج نهادن به ارزش و اهمیت خویش، مسئول خود بودن و در برابر دیگران مسئولانه رفتار کردن می‌باشد. «گزارش نهایی گروه کار کالیفرنیا»
پیشنهاد ویژه ما برای شما: تقویت عزت نفس تضمینی (فایل صوتی هیپنوتیزم)

اصولاً می‌توان حرمت نفس را در امور مختلف زندگی شرح داد و افرادی که دارای حرمت نفس پایین هستند در جوانب مختلف زندگی خود با مشکلات فراوان روبرو می‌شوند.

به باور کارل راجرز تمامی انسان‌ها به حرمت نفس و عزت نفس سالم نیازمند می‌باشند و در درجه نخست، عزت نفس سالم نشان دهنده احترامی می‌باشد که دیگران برای ما قائل هستند.
هنگامی که پدر و مادر به فرزندان خود، توجه مثبت غیرشرطی نشان می‌دهند و آن‌ها را جدا از رفتار‌هایی که دارند به‌عنوان انسان‌هایی که از شایستگی‌های درونی برخوردارند می‌پذیرند، در اصل به رشد عزت نفس سالم آن‌ها کمک می‌کنند.
و، اما هنگامی که والدین به کودکان توجه مثبت شرطی نشان می‌دهند، و در واقع هنگامی آن‌ها را می‌پذیرند که به شیوه مورد نظر و مطلوب آن‌ها رفتار می‌کنند، کودکان در شرایط ارزشی قرار می‌گیرند و گمان می‌کنند که فقط هنگامی شایستگی دارند که مطابق با خواست والدین رفتار کنند.
ازآنجاکه هر شخص توان بالقوه منحصر به فردی دارد، کودکانی که به شرایط ارزشی دچار می‌گردند، تا اندازه‌ای در درون خویش احساس ناامیدی می‌کنند. آن‌ها نمی‌توانند کاملاً مطابق با خواست دیگران عمل کنند، و با خود نیز روراست باشند. اما، این به این معنا نیست که ابراز خود ناگزیر به تعارض منجر می‌گردد.
به باور کارل راجرز هنگامی که در تلاش برای رسیدن به توان بالقوه خویش، دچار ناکامی می‌گردیم، به دیگران آسیب می‌زنیم یا به شیوه‌های ضد اجتماعی رفتار می‌نماییم.

اگر پدر و مادر و دیگران تفاوت‌هایمان را دوست بدارند و آن‌ها را تحمل نمایند ما نیز آن تفاوت‌ها را دوست خواهیم داشت. والدین (اصلی‌ترین نقش را در شکل گیری عزت نفس سالم فرد دارند.) حتی اگر ترجیحات، توانایی‌ها و ارزش‌هایمان با یکدیگر متفاوت باشد. اما در بعضی از خانواده‌ها کودکان می‌آموزند که داشتن برخی باور‌ها به‌ویژه در مورد موضوعات جنسی، سیاسی و مذهبی زشت و نامناسب است. از این رو هنگامی که می‌فهمند مورد تأیید والدین و بزرگ‌تر‌ها نیستند، خود را شخصی نافرمان و اشتباه کار و حتی گناهکار می‌بینند؛ و به احساس‌هایی، چون حماقت، ناکارآمد و شیطنت دچار می‌شوند؛ بنابراین اگر بخواهند خود پنداره و عزت نفس سالم سازگاری داشته باشند باید احساس‌های خویش را انکار و بخشی از وجود خود را پنهان نمایند. بدین ترتیب خود پنداره آن‌ها تحریف می‌گردد. (ضربه شدید به سلامت عزت نفس)

بنا به گفته راجرز آگاهی از وجود احساس‌ها و تمایلات ناسازگار با خود پنداره تحریف شده موجب اضطراب با شدت درجات متفاوت می‌گردد و، چون اضطراب ناخوشایند می‌باشد شخص تلاش می‌کند تا وجود احساس‌ها و تمایلات واقعی و اصیل خویش را انکار کند. مسیر خود شکوفایی به روراست بودن با احساس‌های واقعی، پذیرفتن و عمل نمودن به آن‌ها نیاز دارد و این هدف اصلی «روش روان درمانی عزت نفس دکتر راجرز» یعنی درمان "مراجع محور" عزت نفس است که امروزه در تمام دنیا نیز طرفدارانی پیدا کرده است. او معتقد بود که ما درباره اینکه چه کسی می‌توانیم باشیم، تصورات ذهنی داریم. این تصورات که "خود آرمانی" نام دارد ما را بر می‌انگیزد تا تفاوت بین "خود پنداره" و "خود آرمانی" را کاهش دهیم.

نشانه‌های عزت نفس سالم و عزت نفس کاذب

عزت نفس یک وسیلۀ جامعه‌سنجی است که فرد به وسیلۀ آن میزان ارزش خود را در رابطه با فرد دیگری مورد نظارت قرار می‌دهد. عزت نفس سالم به‌طور خاص، به تحسین ارزش‌های شخص اشاره دارد. عزت نفس سالم یک قضاوت ارزشی در مورد نفس ارائه می‌دهد. عزت نفس سالم یک خودارزیابی مغرضانه است. خودارزیابی نیز یک تخمین از رفتار یا ویژگی‌ها به همراه ابعاد ارزیابی است. برخی خودارزیابی‌ها منصفانه هستند، درحالی‌که برخی دیگر مغرضانه هستند. عزت نفس سالم عمدتاً بر تفاوت‌های انواع خصوصیات فردی تمرکز می‌کند.

عزت نفس کاذب چیست؟
اگر فردی هستید که دیگران و توانایی هایشان را همیشه دست کم میگیرید، چون فکر میکنید از آن‌ها برتر هستید، متاسفانه عزت نفس کاذب شماست که باعث چنین طرز فکری در شما شده است. عزت نفس کاذب شما را از برقراری روابط محبت آمیز و سالم باز میدارد.
افراد با عزت نفس کاذب از آنجا که همیشه میخواهند در صدر قرار بگیرند افرادی بسیار رقابت جو هستند. برای این افراد خوشبختی در دستیابی به موفقیت و برتری نسبت به سایرین تعریف میشود، اما واقعیت این است که این تفکر خوشبختی نمی‌آفریند.
افراد با اعتماد به نفس کاذب توانایی گوش کردن به حرف‌ها و انتقادات دیگران از خودشان را ندارند و در نتیجه قادر به اصلاح خطا‌های خود نیستند؛ این درحالی است که دائما دیگران رابه خاطر اشتباهات و نقص هایشان مورد سرزنش قرار میدهند.
افراد با اعتماد به نفس کاذب شدیدا تمایل به کم ارزش جلوه دادن دیگران دارند و رفتارشان نسبت به دیگران به نوعی خصمانه است. در واقع آن‌ها تظاهر به داشتن اعتماد به نفس بالا میکنند تا آنچه واقعا هستند را پنهان کنند.
عزت نفس کاذب از کودکی شروع میشود. کودکی که عشق و تحسین کافی از محیط دریافت نکرده باشد، خود را کم ارزش میداند.
در نهایت آن‌ها هم مانند افراد با عزت نفس پایین از عدم موفقیت و پذیرفته نشدن توسط دیگران به شدت می‌هراسند در نتیجه این فرد در هنگام بزرگسالی در هویت خود به شدت اغراق میکنند و به اصطلاح خودشیفته اند.
آن‌ها به این طریق میخواهند از خود در برابر آسیب این سخن که آن‌ها بیهوده یا شکست خورده اند؛ محافظت کنند.

من محمود جولایی در کتاب خود با عنوان «کتاب عزت نفس روی میز شام» موضوع میزان و اندازه عزت نفس را به دیواری که ما در مسیر زندگی روی آن در حرکت هستیم تشبیه کرده ام. یک طرف این دیوار «عزت نفس ضعیف» است و، اما طرف دیگر «عزت نفس کاذب» است. سلامت روان انسان ایجاب می‌کند که راه اعتدال را انتخاب کند. تنها زمانی شما روی خط اعتدال در حرکت باشید به «عزت نفس سالم» دست یافته اید. بله دوستان افرادی که عزت نفس اضافی کسب کنند نیز از حالت سلامت به بیماری «خود برتر بینی و خودبینی غیر واقعگرایانه» می‌رسند که به اندازه کمبود عزت نفس مشکل آفرین است. در کمبود عزت نفس ما از افراد و ارتباط گریزانیم و تنهاییم و در عزت نفس کاذب ما ملتمس ارتباط و توجه هستیم، اما مردم از ما گریزانند و همچنان تنها هستیم.

چرا آن‌هایی که عزت نفس کاذب دارند، مشکلات بیشتری دارند؟
عزت نفس زیاد ازحد و غیر واقعی و کلاً عزت نفس کاذب، مشکلاتی جدی را در فرد ایجاد می‌کند که مهمترین و معروف‌ترین آن‌ها «اختلال نارسیسم» است.

نارسیسم نتیجۀ داشتن عزت نفس کاذب و بیش از حد سلامت است.
تعریف روان‌شناختی نارسیسم: مقدار فراوانی خودخواهی، با دیدگاهی خود بزرگ‌بینانه نسبت به استعداد‌های خویش و ولع برای کسب تحسین دیگران.
عزت نفس کاذب (زیاد) یا اختلال کمبود عزت نفس (کم) می‌تواند آسیب‌رسان باشد، بنابراین لازم است که تعادل ایجاد شود. یک دیدگاه واقع‌گرایانه، اما مثبت، معمولاً ایده‌آل خواهد بود.

اما عزت نفس کاذب یا سالم از کجا می‌آید؟ چه تأثیری بر زندگی ما دارد؟
اغلب به نظر می‌رسد که «کیفیت عزت نفس» یک ویژگی شخصیتی است، بدین معنا که باید باثبات و مداوم باشد. به‌طور کلی عزت نفس سالم از سه مؤلفه اصلی تشکیل شده است:

عزت نفس سالم یکی از نیاز‌های ضروری انسان است و برای بقا و رشد سالم، واجب است.
عزت نفس سالم به شکل خودکار از درون و بر اساس اعتقادات و خودآگاهی فرد شکل می‌گیرد.
عزت نفس سالم در پیوند با افکار، رفتارها، احساسات و اَعمال فرد رخ می‌دهد.
طبق «هرم سلسله مراتب نیاز‌های آبراهام مازلو»، عزت نفس سالم یکی از انگیزه‌های پایه‌ای انسان است.
افراد هم به احترام از سوی دیگران و هم احترام از سوی خود نیاز دارند. این نیاز‌ها باید برطرف شوند تا فرد بتواند رشد کند و شکوفا شود. (مازلو)
در نهایت باید بدانید که همیشه کسی هست که ما را نپذیرد، دوستمان نداشته باشد، یا کسی که فکر نمی‌کند ما جذاب نیستیم و….
هرچه زودتر این واقعیت را در آغوش بگیرید و بپذیرید، زودتر یاد خواهید گرفت که عشق به خود از خودمان شروع می‌شود و نه دیگران.
مهم است که بدانید انسان هستید و حق شکست خوردن و اشتباه کردن را دارید، پس در صورت نیاز از دیگران کمک بخواهید. بدانید که هیچکس با آگاهی کامل به دنیا نیامده است. همه ما اینجاییم تا یاد بگیریم، تمرین کنیم، شکست بخوریم تا در نهایت پیروز شویم.
همیشه کسی هست که بهتر از من و شما باشد. اگر می‌خواهید بهتر باشید، بدون مقایسه خود و بدون بی اعتبار کردن دیگران، برای اهداف خود به روشی سالم عمل کنید. شما یک فرد منحصر به فرد، بی بدیل و با ارزش هستید و نیازی به این ندارید که دیگران هر روز این موضوع را به شما یادآوری کنند. شما در حال حاضر می‌دانید که چه کسی هستید. شروع به دوست داشتن خود کنید و آزاد و رها باشید.

نشانه‌های عزت نفس سالم و عزت نفس کاذب

تا اینجا کلیات بحث حرمت نفس یا عزت نفس یا کرامت نفس و تفاوت آن با اعتماد بنفس مطرح شد؛ اگر این مقاله را دوست داشتید آن را انتشار دهید و همچنین اگر متوجه شده اید که عزت نفس آسیب دیده‌ای دارید و یا عزت نفس ضعیفی دارید، حتما برای افزایش و ترمیم عزت نفس خود اقدام کنید.
ما به شما دوره پرواز را پیشنهاد میکنیم. دوره‌ای که دو بال عزت نفس و اعتماد به نفس را برای موفقیت و شادی هرچه بیشتر شما فراهم آورده؛ تا لذت پرواز در آسمان آرامش را بچشید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و یا ثبت نام کلیک کنید.

منبع : راز موفقیت