نتایج تحقیق درباره سومین سرطان شایع دنیا

سرطان پستان سومین سرطان شایع در جهان و شایع‌ترین سرطان در زنان است. این بیماری حدود یک سوم کل سرطان‌های زنان را شامل شده و یکی از علل اساسی مرگ در زنان بین سن ۳۵ تا ۴۵ سال است. سرطان پستان ممکن است بر اثر عوامل متعددی چون سن، جنس، نژاد، بیماری خوش‌خیم قبلی در سینه، سابقه سرطان قبلی در فرد، سن قاعدگی و منارک زودرس، یلئسگی دیررس و بارداری در سنین بالا به وجود آید.

ابتلا به سرطان پستان چالش‌های زیادی را در زندگی زنان به وجود می‌آورد. فرآیند تشخیص، درمان، پیامدها و اثرات جانبی آن‌ها و همچنین عود بیماری موجب می‌شود که بیمار دچار واکنش‌های روانی استرس، اضطراب و افسردگی شود. علاوه بر این؛ هزینه‌ی سنگین درمان، افزایش فشار روانی، کاهش عملکرد جسمی، عاطفی و اجتماعی بر کیفیت زندگی فرد و خانواده‌ی او تاثیر دارد.

خودکارآمدی یکی از جنبه‌هایی است که در توانمندسازی افراد و کیفیت زندگی آن‌ها اثر می‌گذارد. خودکارآمدی باور یک فرد به مهارت‌ها و توانایی‌های خودش برای انجام موفقیت‌آمیز کارهاست. این باور بر میزان تلاش و عملکرد فرد تاثیر می‌گذارد و عاملی درونی و مهم برای کنترل طولانی مدت بیماری است. اعتقاد داشتن به توانایی‌ها می‌تواند مانع از بروز واکنش‌های روانی مثل استرس و افسردگی گردد.

گروه‌درمانی از موثرترین اشکال مداخله در درمان سرطان است. در گروه‌درمانی ارتباط بیشتر افراد به اصطلاح «هم‌درد» و بیان تجربیات‌شان با یکدیگر سبب تسهیل تخلیه‌ی هیجانی و افزایش اعتماد به نفس می‌شود.

به همین دلیل؛ فردین مرادی منش و خدیجه باباخانی پژوهشگران گروه روان‌شناسی دانشگاه‌ آزاد اسلامی دزفول و کرج در یک تحقیق تاثیر گروه‌درمانی را بر خودکارآمدی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان را بررسی کردند.

در این مطالعه از بین کلیه‌ی زنان مبتلا به سرطان پستان درجه‌ی ۲ که در سال ۹۵ برای درمان به بیمارستان امام خمینی شهر تهران مراجعه کرده بودند، ۳۲ نفر انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. با احتساب افرادی که به دلایل مختلف از پژوهش خارج شدند، ۱۳ نفر در هر یک از دو گروه قرار گرفتند.

معیارهای ورود به مطالعه: تشخیص سرطان پستان توسط پزشک متخصص، اتمام فرآیند درمان جسمی، داشتن تحصیلات حداقل دیپلم، توانایی شرکت در جلسات گروه‌درمانی و ین بین ۲۰ تا ۴۵ سال بود. برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد وضعیت روانی بیماران قبل و پس از انجام گروه‌درمانی از ابزارهای روان‌شناختی «مصاحبه‌ی بالینی ساختار یافته» برای تشخیص و غربال‌گری اختلالات موثر بر فرآیند درمان و آگاهی از وضعیت روانی فرد، «پرسش‌نامه‌ی بررسی کیفیت زندگی» و «پرسش‌نامه‌ی خودکارآمدی» استفاده شد.

برای افراد گروه آزمایش ۸ جلسه‌ی ۲ ساعته گروه‌درمانی روانی-شناختی برگزار شد. در این جلسات مطالبی همچون شناخت استرس و نحوه‌ی مدیریت آن، واکنش‌های بدنی به استرس، شناسایی افکار خودآیند (خودگویی‌ها)، آموزش نحوه‌ی جایگزین کردن افکار مثبت، شناسایی منابع سودمند و زیان‌آور حمایت اجتماعی و گسترش شبکه‌های حمایتی، شناسایی عوامل برانگیزاننده‌ی خشم، الگوها و نحوه‌ی مدیریت آن به افراد آموزش داده شد.

نتایج تحقیق مرادی منش و همکارش نشان داد که این گروه‌درمانی بر خودکارآمدی زنان مبتلا به سرطان پستان موثر است و باعث افزایش کیفیت زندگی آنان می‌شود. این جلسات افراد را با تجربه‌های موفقیت‌آمیز همتایان مواجه می‌کند و آن‌ها را قانع می‌کند که باور کنند توانایی عمل موفقیت‌آمیز را دارند.

این پژوهشگران پیشنهاد کردند که در مراکز درمان سرطان، بخشی به ارائه‌ی خدمات روان‌شناختی و به ویژه گروه‌درمانی روانی-شناختی اختصاص یابد.

نتایج این پژوهش در فصل‌نامه‌ی علمی-پژوهشی «بیماری‌های پستان» وابسته به پژوهشکده معتمد (مرکز تحقیقات سرطان پستان جهاد دانشگاهی) منتشر شده است.