نکات طلایی برای جلوگیری از بروز پرخاشگری کلامی

یکی از مهمترین مشکلاتی که در نحوه برقراری ارتباط صحیح در خانواده‌ها زیاد دیده می‌شود، به ویژه در این شرایط کرونایی که فشار‌های عصبی از سلامتی جسم و روح در جامعه زیاد شده است، جلوگیری از پرخاشگری‌های کلامی است. شاید در رسانه‌ها زیاد شنیده باشید که مردم ما در زمینه ارتباطات اجتماعی هم پرخاشگری شان زیاد است مثلا اگر یک تصادف ساده و کوچک ماشینی اتفاق بیافتد حتمای یکی از طرفین زیادتر از حد عادی عصبانی می‌شود و گاه ممکن است فحاشی هم بکند.

چنین نوع عصبانی شدن‌ها و پرخاشگری کلامی در روابط خانوادگی هم زیاد دیده می‌شودچه اینکه پای درددل برخی بانوان اگر این روز‌ها بنشینیم، زیاد می‌گویند که همسرشان زود از کوره در می‌رود چرا که ممکن است در محل کار دچار فشار کاری باشد یا به دلیل کرونا این روز‌ها شرایط کسب و کارش ضعیف شده است، کمتر می‌تواند روی اعصاب خود کنترل داشته باشد و در خانه نیز روابط خوبی با دیگران برقرار کند.

گاه شاهد هستیم که برخی افراد رفتار‌های نادرست خود را به ارثیه خانوادگی شان ربط می‌دهند مثلا می‌گویند پدر من عصبانی بوده، من هم تند مزاج هستم و این را یاد گرفته ام، بنابراین باید توجه کنیم که خیلی از این رفتار‌ها و نحوه پرخاشگری‌های کلامی با یک مشاهده ساده یاد گرفته می‌شود، بنابراین باید مراقب باشیم که بچه هایمان هم این رفتار‌ها را از ما می‌بینند و یاد می‌گیرند.

در خیلی از خانواده‌ها که فحاشی رواج دارد و به همین شیوه بچه‌ها بزرگ می‌شوند، این افراد در بزرگسالی نیز در خانواده‌هایی که تشکیل می‌دهند چنین رفتار‌های غلط و الگو‌ها را تداوم می‌دهند چرا که پدر یا مادر به خودش مجوز می‌دهد که هر نوعی شده صحبت کند، به بچه‌ها فحاشی کرده یا به همسرش توهین کند. اینطور صحبت کردن‌های نادرست مرز خطر هستند چرا که خیلی از خشونت‌های کلامی به خشونت‌های فیزیکی نیز می‌انجامد.

شاید اگر در اطرافیانمان نگاه کنیم افرادی را بشناسیم که همین الگو‌های نادرست رفتاری و کلامی را در خانواده شان تداوم می‌دهند، مدام جنگ و دعوا دارند، دو مرتبه آشتی می‌کنند و باز همین رابطه در یک چرخه معیوب و نادرست ادامه پیدا می‌کند و بچه‌ها هم در همین شیوه پرورش پیدا می‌کنند.

حال یک مثال می‌زنیم از نحوه پرخاشگری کلامی که به راحتی با یک الگوی صحیح می‌تواند تبدیل به رفتار درست شود. به طور مثال همسر شما دیر به منزل آمده و تلفن هایتان را هم جواب نمی‌دهد و دیر آمدنش را هم اطلاع نداده و شما هم قرار میهمانی داشتید یا مهمان در خانه دارید، خیلی نگران هستید، اما همین که او پایش را به منزل می‌گذارد، ناراحتی و نگرانی شما تبدیل به یک خشم وعصبانی زیاد می‌شود.

*رفتار اشتباه

-به محض دیدن او بدون هیچ کلمه ایی پرخاشگری می‌کنید: «سلام کردنت بخوره تو سر من، یه زنگ نمی‌تونستی بزنی؟»

-استفاده از کلمات همیشه یا هیچ وقت: تو همیشه بی فکر و بی خیالی، هیچ وقت من برات مهم نیستم...

-به جای رفتار اشتباه او، شخصیتش را نشانه بگیرید: یه کم شعور داشتی یه زنگ می‌زدی...

-مشکلات گذشته را بازگو می‌کنید: یادته روز خواستگاری هم دیر اومدی؟ همون موقع باید می‌شناختمت...

-به او نگویید چه کاری نکند یا چه کار او باعث ناراحتی شما می‌شود، مستقیما به او بگویید از او چه انتظاری دارید: نگویید: باز نشستی پای تلویزیون؟ آخه چقدر اخبار می‌بینی؟ بگویید: من نیاز به کمک دارم و حسابی خسته ام، لطفا بیشتر کمکم کن...

*روش درست

لحظه ایی درنگ کنید... نفس عمیق بکشید... جمله خود را با کلمه وقتی که شروع کنید... سپس احساس خود را بیان کنید و در آخر دلیل خود را بگویید...

مثلا: «وقتی تو دیر میایی و جواب تلفنتو نمیدی احساس نگرانی می‌کنم»، چون فکر می‌کنم برات اتفاق بدی افتاده که جواب نمیدی.

وقتی. احساس می‌کنم. چون. یک روش موفق در داشتن رابطه موفق است. به جای آن که انگشت خود را به سمت طرف مقابل بگیرید از احساس خود حرف بزنید:

وقتی غر می‌زنی، حس می‌کنم برات کافی نیستم.
وقتی قهر می‌کنی، حس می‌کنم خیلی ازت دورم.
وقتی داد می‌زنی، حس می‌کنم منو دوست نداری.
وقتی گریه می‌کنی، حس می‌کنم با من خوشبخت نیستی.

مثال مطرح شده یک نمونه روش اشتباه و صحیح هنگام ناراحتی و عصبانیت است. نخست اینکه اگر فرد عصبانی هستید نسبت به آن بینش پیدا کنید تا بتوانید از شر این پرخاشگری راحت شوید خیلی از افراد تا اخر عمرشان هم قبول نمی‌کنند که فرد پرخاشگری هستند و از لحاظ سلامت ارتباطی مشکل دارند درحالیکه همه اطرافیانشان را هم به مرور از دست می‌دهند؛ بنابراین راه‌های گوناگونی براساس شرایط و نیاز فرد برای مقابله با پرخاشگری و عصبانیت وجود دارد هر چند به لحاظ فیزیکی فرد پرخاشگر سیستم عصبی اش به هم می‌ریزد و گاه برخی افراد نیاز به دارو درمانی در این رابطه دارند، اما در حالت کلی باید به جنگ پرخاشگری رفت و راهکار‌های مختلف را برای از بین بردن آن استفاده کرد مثل:

۱. خنک کردن بدن با نوشیدن آب خنک یا دوش گرفتن با آب ولرم

۲. حبس کردن نفس‌ها و رها کردن آن

۳. تغییر مدل رفتاری و سرگرم کردن؛ به طور مثال اگر عصبانی هستید یک تسبیح به دست بگیرید و دانه‌های تسبیح را حرکت دهید و استغفار کنید یا تسبیحات حضرت زهرا بخوانید و کم کم روی این موضوع تمرکز کنید.

۴. تمرین ۴۷۸ را انجام دهید یعنی به این صورت که در چهار ثانیه هوا را به داخل ریه ببرید، هفت ثانیه نگاه دارید و در هشت مرحله هوا را تخلیه کنید.

*بابت اشتباهاتتان عذرخواهی کنید

اگر در یک جایی کنترل از دستتان خارج شد و سر همسر یا بچه هایتان فریاد زدید و پرخاشگری کلامی کردید، حتما از آن‌ها عذرخواهی کنید این ارزش یک پدر خانواده یا مادر کم نمی‌کند بلکه عذرخواهی را به بچه‌ها نیز آموزش می‌دهد. همین یک عذرخواهی ساده باعث می‌شود که خیلی از کینه‌ها و ناراحتی‌ها کمرنگ شود و به مرور می‌توان با تمرینات مطرح شده پرخاشگری‌ها را هم کاهش داد.