.svg)
فشار خون در سربالایی مرگ
پارسینه: صحبت از قاتل خاموش است؛ قاتل بي‌نشان كه جان هزاران نفر را در سال مي‌گيرد. بدون اينكه ردپايي از خود بگذارد. زن و مرد و پير و جوان و چاق و لاغر هم نمي‌شناسد. صحبت از فشار خون بالا يا پرفشاري خون است.
همين‌ها باعث شده كه سازمان جهاني بهداشت شعار امسال را «بيماري فشار خون را جدي بگيريم» نام نهاده كه تلنگري به خانواده‌ها باشد تا براي كنترل فشار خون آستين‌ها را بالا بزنند.
درست است كه فشار خون یک بیماری پنهان است كه فرد مبتلا از آغاز بيماري خود اطلاع ندارد و ناگهان زماني متوجه مي‌شود كه آسيب جدي در اعضاي حياتي بدن وي وارد شده است، اما چرا تاكنون در مورد اين موضوع مهم كه با جان شهروندان در ارتباط است آگاهي‌رساني عمومي و فرهنگ سازي نشده است؟ همين ضعف در اطلاع رساني باعث شده كه امروز تخمين زده مي‌شود حدود 200 هزار نفر در قم مبتلا به پرفشاري خون هستند.
اما مسئله مهم‌تر از ابتلاي اين افراد به بيماري فشار خون كه هر لحظه حيات آنها را تهديد مي‌كند، اين است كه هزاران نفر از اين افراد از بيماربودن خود خبر ندارند. يا افراد لاغر و كودكان، ابتلا به اين بيماري را امري محال مي‌دانند، در صورتي كه به تازگي مواردي از ابتلاي كودكان به پرفشاري خون شناسايي شده كه توجه هر چه بيشتر خانواده‌ها را به سلامت كودكان ضروري كرده است.
در معاينه‌اي كه كارشناسان سلامت از دانش آموزان مقطع ابتدايي در مدارس مروج سلامت داشتند تعدادي از دانش آموزان مبتلا به پرفشاري خون شناسايي شدند كه دليل اصلي اين بيماري تغذيه نامناسب و مضر و كم تحركي تشخيص داده شد.
باورهای غلط
علاوه بر اين، ناآگاهي مردم از عوارض پرفشاري خون باعث شده برخی از مردم به اشتباه تصوراتی نادرست از این بیماری داشته باشند كه گاهی می‌تواند برای آنها خطرساز باشد.
به عنوان مثال برخی می‌گویند عصبانیت و عرق كردن از نشانه‌های فشار خون بالاست، اما این طرز فكر كاملا اشتباه است. چون فشار خون بالا اگر عوارض داشت، به آن قاتل خاموش نمي‌گفتند. بعضي از افراد به ظاهر در سلامتي زندگي مي‌كنند و احساس بيماري نمي‌كنند اما ممكن است همين افراد از مشكل پنهان پرفشاري خون رنج ببرند.
نبود فرهنگ سنجش سلامت
شايد هدف سازمان جهاني بهداشت از نامگذاري اين شعار، افزايش سطح آگاهي افراد نسبت به عوامل و عواقب فشار خون بالا و ارائه اطلاعات درباره چگونگي جلوگيري از فشار خون بالا و مشكلات مربوط به آن باشد اما واقعيت آن است كه در كنار اين مهم بايد فرهنگ سنجش سلامت در جامعه ايجاد شود و مهم‌تر از آن دستگاه‌هاي مسئول، كاهش هزينه درمان و ايجاد محيط‌هايي براي رفتارهاي سالم را جدي بگيرند.
در موضوع فرهنگ سازي سنجش سلامت اين مشكل در استان قم لمس مي‌شود كه به دليل وجود خرده‌فرهنگ‌هاي مختلف و پائين بودن سطح فرهنگ بهداشتي و درماني، آگاهي و اقبال لازم در ميان شهروندان براي مراجعه به پزشك به منظور سنجش سلامت وجود ندارد و شهروندان در صورت ابتلا به بيماري به مراكز درماني مراجعه مي‌كنند.
اما در برخي كشورها، افراد صرفا براي سنجش سلامت خود به بيمارستان‌ها مراجعه مي‌كنند كه اين رويكرد مي‌تواند در شناسايي زودهنگام بيماري و پيشگيري از بروز آن موثر باشد.
اين مطلب را دكتر شمس‌الدين حجازي رئيس دانشگاه علوم پزشكي قم تائيد مي‌كند و در ادامه معتقد است كه سيستم حفظ و صحت در كشور وجود ندارد تا فرد به صورت مشخص سلامتي خود را حفظ كند.
فقر آموزش
اگر چه رئيس دانشگاه علوم پزشكي قم معتقد است كه بسترهاي لازم براي برقراري اين سيستم در قم وجود دارد اما نمي‌توان از اين واقعيت چشم پوشي كرد كه نبود آموزش بهداشتي و سلامت اجتماعي تاكنون بيشترين مشكل را براي شهروندان ايجاد كرده و همان گونه كه اشاره شد اگر در توسعه برنامه‌هاي آموزشي اهتمام بيشتري صورت مي‌گرفت اكنون 200 هزار نفر از مردم قم به بيماري فشار خون بالا مبتلا نبودند.
البته بايد به ايجاد 150 مدرسه مروج سلامتي در قم اشاره كرد كه مي‌توان فرهنگ سلامتي را در سنين پائين ترويج كرد اما اين طرح با كمبود مربي سلامت در مدارس مواجه است به گونه‌اي كه اكنون نزديك به يك دهم مدارس تحت پوشش طرح مدارس مروج سلامتي قرار دارند.
علاوه بر اين، گام ديگري كه رئيس دانشگاه علوم پزشكي وعده تحقق آن را تا پايان امسال داده است، راه اندازي بيمارستان مروج سلامتي براي اولين بار در كشور است كه در اين طرح، بيمارستان شهيد بهشتي در وهله اول براي آموزش همگاني و چهره به چهره شهروندان آماده سازي مي‌شود.
معضل اصلي در شهر است
در حال حاضر 159 پايگاه و مركز بهداشتي و درماني و خانه بهداشت در استان قم وجود دارد كه مردم مي‌توانند با مراجعه به آنها، ميزان سلامتي خود را سنجش كنند. آن گونه كه دكتر حجازي مي‌گويد، تعداد خانه‌هاي بهداشت در روستا شرايطي بهتر از حد استاندارد را دارند و كسي كه به اين مراكز مراجعه مي‌كند، فشار خون جزو پايش‌هاي در نظر گرفته شده است.
اما در شهرهاي كوچك، مردم اقبال چنداني به مراكز بهداشتي و درماني نشان نمي‌دهند و بر اساس گزارش ميداني كه در تعدادي از اين شهرها توسط خبرنگار مهر انجام شده، اعضاي شوراي اسلامي شهر و شهروندان نسبت به كمبود امكانات و تجهيزات پزشكي و درماني، عدم ارائه خدمات مناسب به شهروندان و كمبود نيروي انساني گلايه‌مند هستند.
نكته مهم ديگر اينكه، در روستاها و حتي شهرهاي كوچك كه هنوز بافت روستايي دارند، به دليل تحرك بالاي شهروندان در مزارع، باغ‌ها و دامداري‌ها و نيز تغذيه مناسب‌تر، ميزان بروز بيماري پرفشاري خون كمتر از كلان شهر قم است.
اين نكته از آنجا حائز اهميت است كه بيش از 95 درصد جمعيت استان در شهر قم سكونت دارند كه تغيير سبك زندگي، تغذيه نامناسب و كم تحركي، سلامت بهداشتي و اجتماعي آنها را به مخاطره انداخته است.
ضعف بيمه‌ها و بالابودن تعرفه‌ها
اين معضل نگران كننده در حالي است كه به دليل پائين بودن متوسط درآمد در قم و افزايش سرسام آور تورم و قيمت كالا و اجناس مورد نياز، شهروندان نه تنها براي سنجش سلامت خود رغبت ندارند، بلكه تعداد زيادي از خانواده‌ها توان مالي براي تامين هزينه‌هاي درمان را ندارند.
نظام بيمه‌اي هم به گونه‌اي است كه سهم پرداخت مردم از جيب بالاست.
اين در حالي است كه قرار بود در برنامه چهارم توسعه ميزان پرداخت مردم 30 درصد باشد ولي نه تنها اين مسئله تحقق نيافت، بلكه اين ميزان به 60 درصد رسيده و شهروندان با وجود اينكه تحت پوشش نظام بيمه‌اي هستند بايد مقدار زيادي از هزينه‌ها را پرداخت كنند.
اين شرايط زماني مي‌تواند براي ترغيب مردم به سنجش سلامت موثر واقع شود كه علاوه بر تقويت سازمان‌هاي بيمه‌گر براي كاهش پرداخت سهم مردم، تعرفه پزشكي و درماني نيز كاهش يابد چراكه شهروندان از بالابودن ميزان اين تعرفه گلايه دارند.
نبود بسترهاي ورزش همگاني
در اينكه ورزش و تحرك برای حفظ تندرسی و سلامتی جسم و روح انسان است شكي نيست. اما در شرايط فعلي كه هزينه‌هاي زندگي بالاست، نمي‌توان از شهروندان انتظار داشت كه براي انجام ورزش حرفه‌اي هزينه كنند. به اعتقاد كارشناسان، بهترين و كم هزينه‌ترين روش براي حفظ سلامتي و تندرستي توجه به ورزش همگاني است كه اين مهم با ايجاد محيط‌هايي براي رفتارهاي سالم ورزشي تحقق مي‌يابد.
بايد بپذيريم زيرساخت‌هاي ورزش‌هاي همگاني و انفرادي كم هزينه در قم مهيا نيست؛ يا بهتر است بگوئيم نه تنها محيط‌هاي ورزش همگاني ناچيز است، فضاي شهري اجازه چنين تحركي را نمي‌دهد.
به عنوان مثال اگر كسي بخواهد از دوچرخه براي كنترل فشار خون و تناسب اندام خود استفاده كند، مسيري در خيابان براي او و افراد ديگري كه تمايل به اين كار دارند، وجود ندارد و يا اگر كسي خيال دوچرخه سواري از مسير خانه تا محل كار را داشته باشد بايد همواره در بازي مرگ و زندگي ركاب بزند.
البته مديريت شهري در تدارك راه اندازي ايستگاه‌هاي دوچرخه سواري در چندين نقطه شهر است كه اين طرح در صورتي كه اجرا شود بخشي از نيازهاي شهروندان تامين مي‌شود.
تبليغات پرجاذبه خوراكي‌هاي مضر
اما مهم‌ترين كاري كه مي‌توان انجام داد، افزايش سطح آگاهي افراد در خانواده‌ها، محيط كار و جامعه نسبت به بيماري خاموش پرفشاري خون است. در اين ميان رسانه‌هاي جمعي نقش تعيين كننده‌اي در دستيابي به اين هدف دارند.
از ميان رسانه‌هاي جمعي، صداوسيما بيشترين تاثير را در فرهنگ سازي دارد اما به اعتقادي مسئولان و شهروندان، رسانه ملي در حوزه سلامت و پيشگيري نه تنها خوب عمل نكرد بلكه به سلامت شهروندان و جامعه زيان وارد كرده است.
آنجا كه پاي تبليغات پرجاذبه خوراكي‌هاي مضر (چيپس، پفك و...) در شبكه‌هاي تلويزيوني به ميان مي‌آيد، كمتر والديني هستند كه مي‌توانند بر لجبازي و خواسته‌هاي كودكان فائق آيند، ولي تبليغات اين خوراكي‌ها آنقدر زيباست كه مخاطبان دچار سردرگمي مي‌شوند. كار به جايي رسيده است كه امروزه بزرگ‌ترها هم جلوتر از كودكان به مصرف اين خوراكي‌ها تمايل نشان مي‌دهند.
و اين در حالي است كه عدم آگاهي مردم از پيامدهاي معضل پرفشاري خون همچنان نگران كننده است.
در هفته‌اي كه گذشت برنامه‌هاي متنوعي از غربالگري فشار خون تا برگزاري جشنواره غذای سالم و ورزش همگاني توسط دانشگاه علوم پزشكي تدارك ديده شد كه اگر اين برنامه‌ها در طول سال ادامه داشته باشد مي‌توان به كنترل فشار خون در استان اميدوار بود.
فشار خون بالا خطر بروز حمله قلبي، سكته مغزي و نارسايي كليوي را افزايش مي‌دهد و اگر اين بيماري كنترل نشود، حتي ممكن است به كوري، نارسايي قلبي و نامنظم شدن ضربان قلب منجر شود، اما اگر فرد براي كنترل فشار خون به موقع به پزشك مراجعه كند بسياري از عوارض آن قابل پيشگيري است، پس همين امروز آستين‌هايتان را بالا بزنيد.
ارسال نظر