چگونه از روانمان مراقبت کنيم؟

مفهوم سلامتي را به دو شکل مي‌توان تعريف کرد. طبق تعريف متداول، سلامتي يعني فقدان بيماري و طبق تعريف ديگر، سلامتي يعني رشد و ارتقاي بهداشت که سطوح مختلفي دارد. سلامت روان هم مثل سلامت جسم، امري فراتر از فقدان بيماري رواني است. تعريفي که سازمان بهداشت جهاني نيز بر آن تاکيد دارد، «يک حالت رفاه و راحتي جسمي، رواني و اجتماعي است» که هيچ يک از اين سه شاخص، بر ديگري برتري ندارد. به شکل کلي مفهوم سلامت روان شامل آسايش ذهني، احساس خودتوانمندي، شناخت توانايي هاي خود در محقق ساختن ظرفيت‌هاي عقلي و هيجاني، شادي و آرامش دروني و رفتار متعادل و منعطف با پيرامون است.

بهداشت روان حالتي از رفاه است که در آن فرد توانايي‌هايش را باز مي‌شناسد و قادر است با استرس‌هاي معمول زندگي مدارا کند، از نظر عاطفي آرام باشد، از نظر شغلي خلاق و کارآمد باشد، در اجتماع مفيد و سازنده باشد و در معاشرت با ديگران، فعال و پويا باشد. مراقبت از سلامت روان فقط مخصوص افرادي که از بيماري‌هاي رواني رنج مي‌برند نيست؛ البته که اقشاري مثل افراد بيکار، بي خانمان، مهاجر و پناهنده، کودکاني که قرباني خشونت خانگي شده اند، زناني که به نحوي مورد سوءاستفاده قرار گرفته اند، سالمنداني که مورد غفلت و بي توجهي اند و... بيشتر از ديگران در معرض آسيب هاي رواني هستند اما بهداشت روان به همه ما مربوط است، چرا که هيچ کداممان از بيماري ها و آسيب هاي رواني در امان نيستيم و در صورتِ بي توجهي، آهسته آهسته و به مرور زمان در دام بيماري هاي شايعي مثل افسردگي، وسواس يا شک و ترديد، گرفتار خواهيم شد.

چگونه از روانمان مراقبت کنيم؟

تلاش براي مراقبت از سلامت روان، در دنيا و در کشور ما به دو شکل کلي انجام مي شود؛ «پيشگيري و ارتقا». پيشگيري به معناي کاهشِ زمينه هاي بروزِ اختلالات رواني است و با برنامه هايي مثل تشويقِ مادران به تغذيه نوزاد با شير مادر که هم توانايي و مقاومتِ جسمي کودک را بالا مي برد و هم به نيازهاي رواني و عاطفي کودک پاسخ مي دهد و هم زمينه ساز پيوند و دلبستگي بيشتر فرد و خانواده در آينده است، يا تشويق افراد به ارتباط با يک مشاور متخصص و رازدار و دانا، تلاش مي کند زمينه آسيب هاي رواني را کاهش دهد. ارتقا هم فرآيندي است که مردم را قادر مي کند تا کنترل بيشتري بر سلامت روانشان داشته باشند و آن را از وضعيت کنوني بهتر کنند؛ تغذيه مناسب، خواب کافي، ورزش و تفريح، تلاش براي داشتن کار و درآمد مناسب، مصرف نکردن سيگار، اجتناب از رفتارهاي پرخطر جنسي، انتخاب دوست و معاشرِ مناسب، دوري از موقعيت هاي تنش زا و... از جمله مواردي است که براي ارتقاي سطح بهداشت روان، مورد توجه و تاکيد است.

در عينِ حال يک سري نکاتِ تخصصي و اساسي وجود دارد که براي داشتنِ رواني آرام، بايد بدانيم و به آن ها عمل کنيم. رهايي از تصميم هاي نادرست و خاطرات تلخ گذشته و توجه به زندگيِ حال حاضر و برنامه هاي آينده، رو به رو شدن با واقعيات زندگي و اجتماع و پذيرفتن و کنار آمدن با آن ها، تلاش براي به دست آوردنِ آرامش و امنيت و رضايتمندي در زندگي، برنامه ريزي صحيح براي استفاده مناسب از فرصت هاي روزانه براي رسيدن به رفاه جسمي و روحي و... از مهم ترين نکاتِ مراقبت از سلامت روان است.

منبع: روزنامه خراسان