تک فرزندی، معضلی جدی در میان خانواده‌های ایرانی

در زندگی هر فردی ازدواج کردن و نتیجه و ثمره ی این زندگی فرزند است، اگرچه هریک از این تصمیمات بستگی به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد اما پافشاری خود فرد در تصمیم گیریش همیشه حرف اول را میزند.

البته ناگفته هم نماند که در کنار فرزند آوردن تصمیم گیری در خصوص تعداد فرزندان نيز اين روزها به پرسشی جدی تبدیل شده است. گرچه تأثير شعاری مثل «فرزند کمتر٬ زندگی بهتر» را نمیتوان ناديده گرفت٬ شعاری که چندین ساله مثل نقل و نبات بین محافل اجتماعی٬ سياسی و اقتصادی ما است و اکنون کمی کم رنگتر شده٬ اما همچنان اثرش پا برجاست.

اگر کمی توجه کنید، مشهود است که پیرامونمان پر شده از خانواده های تک فرزند و دو فرزند و دیگر کسی طعم خاله ،عمو شدن و.... را نمی چشد.

امان قرایی مقدم استاد جامعه شناس در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت:ضریب افزایش جمعیت در ایران حدود 5/1 تا 6/1 است که خوشبختانه زیاد تهدید نمی کند اما این موضوع می تواند شروع خاموشی فاجعه ای در جامعه باشد .

وی ادامه داد: با توجه به فرمولی که اگر دو فرزند داشته باشند رشد جمعیت صفر است و اگر یک فرزند داشته باشند، رشد 1- می شود.در واقع جمعیت به تدریج کاهش می یابد و ما نیروی انسانی جوان نداریم بنابراین از لحاظ اقتصادی،فرهنگی، نیروی نظامی و نیروی اداری با مشکل روبه رو می شویم.پس جامعه به سمت پیری سیر صعودی دارد.

استاد جامعه شناس بیان کرد: متاسفانه در حال حاضر 19 درصد خانواده ها در جامعه یک بچه دارند که معمولا به دلیل تنها بودن، وابستگی ،غم ،خودخواه شدن،خودگرا،لوس بودن، خودشیفتگی و....معمولا نمی توانند نقش خود را در جامعه ایفا کنند.

بچه دار نشدنتان را گردن این عوامل نیندازید
وی تصریح کرد:بیکاری، فقر و گرسنگی از شرایطی است که سبب بچه دار شدن می شود البته ثروتمندان هم به علت مشکلات اقتصادی و اجتماعی بچه دار نمی شوند یا تنها یک فرزند می آورند. بنابراین افزایش جمعیت از طریق آموزش و پرورش و ایجاد چشم انداز درستی از جامعه از جمله شادی، کاهش طلاق وکار برای مردم جامعه بی تاثیر نمی باشد.

وی با اشاره به آمارهای گفته شده بیان کرد:درحال حاضر حدود 11 میلیون مرد و زن مجرد داریم که 54 درصد از این مجردین کسانی هستند که یک بار ازدواج کردند و 5 میلیون آنها بیکار هستند.

چرا زوج ها تک فرزندی را دوست دارند؟
فاطمه منفرد پویا در خصوص میل خانواده ها به تک فرزندی،تصریح کرد:امروزه دختران و زنان سال های بیشتری را در مدرسه و دانشگاه سپری می کنند که این موضوع سبب تاخیر شرایطی از جمله ازدواج و بچه دار شدن و حتی معاشرت بین خانواده ها و ...می شود.البته ناگفته هم نماند که آرزوی داشتن کاری در خارج از منزل و داشتن تحصیلات هم سبب شده کمتر دختران و زنان به سمت ازدواج و یا بچه دار شدن بروند.

همه مصائب تک فرزند بودن
اکثریت خانواده ها بر این باور هستند که به علت مشکلات فرهنگی و یا اقتصادی و کمبود زمان برای فرزندشان بهتر است، یک فرزند داشته باشند تا بتوانند به بهترین نحو فرزند خود را آموزش دهند و در کنار آن با خود می گویند که دوستان و بستگان هستند اما اگر قدری بیشتر توجه کنند متوجه ی این موضوع می شوند که هیچ یک از آنها نمی تواند جای خواهر یا برادر را در زندگی آنها پر کنند.

نسرین امیری فوق تخصص کودک و نوجوان، در راستای این موضوع افزود:داشتن چند فرزند سبب تقسیم هیجانات در بین فرزندان می شود به طوری که وابستگی والدین، حساسیت در مورد رفتارشان، مراقبت های بیش از حد والدین که تاثیر منفی داشته است از جمله خودشیفتگی ، لوس شدن، نداشتن استقلال و داشتن اضطراب کاهش می یابد در واقع دیگر خانواده های دید مالکیت به تنها یک فرزند ندارند بلکه این احساس بین فرزندانشان تقسیم می شود.

کودکانتان را ناز نازی بار نیاورید
منفرد پویا با اشاره به عوارض روانشناسی که در تک فرزندی بروز می کند، گفت:در خانواده های تک فرزند بیش از اندازه به خواسته های غیر منطقی ای که فراتر از توان مالی و حتی خارج از مرزها وقوانین است گوش می دهند.

وی افزود:این توجه بیش از حد والدین سبب می شود تا فرزندان با واژه ی « نه» واژه ای بیگانه باشد تا جایی که با شنیدن «نه»در اجتماع به تدریج دچار اندوه، غم، احساس تنهایی،وابستگی های کاذب، زود رنج،پرتوقع و کم صبری شود.

فرزند چندم خانواده هستید؟
تا به حال به این باور رسیدید که حضور شما در چندمین فرزند خانواده بر خصوصیات شما بی تاثیر نیست؟بسیاری از شما دارای خصوصیات منفی و بسیاری از شما هم دارای خصوصیات مثبت هستید.

مثلا در افراد تک فرزند، یکسری خصوصیات مثبت و یک سری خصوصیات منفی است، خصوصیات مثبت آنها مرتب،منظم،با وجدان و وظیفه شناس،بسیار قابل اطمینان،عاشق واقیعت و از قبول مسئولیت های مختلف ترسی ندارند و اما خصوصیات منفی آنها کمی کینه ای و پرتوقع،خشونت شدید، سرسخت،انتقال پذیر نیستند، بسیار حساس و احساساتشان خیلی زود جریحه دار می شود.

فرزند اول موش آزمایشگاهی خانواده
حال بیاییم و حرفی از فرزند اول بزنیم این افراد فکر می کنند در هر کاری حق با آنهاست. در واقع به دو دسته تقسیم میشوند پرورش دهنده های مطیع یا متحول کنندگان سلطه جو که معمولا ایراد گیر، دقیق، عاشق توجه به جزئیات ،وقت شناس، منظم و به مسائل غافل گیر کننده به هیچ وجه علاقه ای ندارند.

نقاط منفی آنها معمولا بد اخلاق، گاهی زودرنج، رغبت آور چون فکر می کنند که همیشه حق با آنها است وایراد گیرهستند.

بچه هم همبازی می خواهد
این روانشناس اظهار کرد:فرزندان در مدت زمانی نیاز به والدین و یک بازده ی زمانی نیاز به همنشینی و تقسیم هیجانات خود با همسالان خود دارد.

وی تصریح کرد:حضور خواهر یا برادر می تواند در مهارت های لازم اجتماعی نقش بسزایی داشته باشد، حال اگر کودک شما تک فرزند باشد در کنار افرادی که سنشان بیشتر است، رشد می کند.بنابراین او طعم بازی های کودکی را نمی چشد.

وی در خصوص بازی کردن والدین با فرزند خود بیان کرد: بازی کردن با پدر و مادر به دلیل اینکه یکی باید اطاعت کند و دیگری دستور دهد(رابطه ی غالب و مغلوب) زیاد مناسب نیست.

در واقع هنگامی که کودک نقش مغلوب را بازی کند به مرور احساس کمبود می کند و اگر نقش غالب را بازی کند یک حس قدرت کاذب برایش پیش می آید، پس بهتر است که کودکان با همسالان خود بازی کنند.

وی با اشاره به بازی های گروهی گفت:کودکان تا سن سه سالگی بازی های خیالی به منظور تصور کردن اشیاء به جای اسب و بازی های موازی یعنی در جمع همسالان هستند ولی خود با اسباب بازی های خویش سرگرم بازی می کند اما حتما از سن سه سالگی حتما باید تعامل بین کودکان صورت پذیرد.

فرزند منش یک خانواده
جعفر بای محقیق و آسیب شناس اجتماعی در این راستا بیان کرد:فرزند آوری در جامعه ی ما یک مشکل فرهنگی است به این منظور که ما قادر نیستیم بر مبناء امتیازات اختصاصی که خانواده ها برای تربیت فرزند خود انتخاب می کنند آموزش دهیم .

وی ادامه داد:والدین خواهان جاودانگی در جهان هستند.در واقع حضور فرزندانشان را جانشینی در جهان از خود می دانند. حال با وجود مزاحمت هایی که در تربیت والدین در جامعه صورت می گیرد والدین تمایلشان از فرزند آوردن کاهش می یابد.بنابراین در جامعه شرایطی ایجاد شود تا خانواده ها نگران مشکلات تربیتی فرزندشان نشوند.

منفرد پویا با اشاره به نحوه ی تربیت والدین تک فرزند خاطرنشان کرد:این خانواده ها حتما باید کودکشان را در جامعه قرار دهند، گاهی اوقات در صورت غیر معقول بودن در خواست آنها واژه ی نه را بر زبان بیاورند، حتی زمانی که فرزندشان از لحاظ عاطفی نیاز به آنها دارد از این محبت دریغ نکند.تا فرزندشان به صورت مناسبی تربیت شوند.

باشگاه خبرنگاران