پشت پرده واسطهبازيها در خريد تجهيزات نفتي
قانون-ماجراي ساخت دكل در ايران كم كم به داستان جذابي تبديل شده است. ميگويند بايد در ايران دكل حفاري بسازيم . اما آنها كه بايد اين دكلهاي ساخت داخل را بخرند، صراحتا از نبود توان ساخت دكل در ايران سخن ميگويند و اتفاقا دنبال آدرس كارخانه دكل سازي هم ميگردند. يكي از آنها هدايتا... خادمي است كه شركت تحت تصدياش براي خريد 14 دكل از يك شركت ايراني تحت فشار قرار گرفته است. گفتوگوي «قانون» با مدير عامل شركت حفاري شمال در خصوص ماجراي دكلهاي ساخت داخل و پشت پرده حضور دلالان در اين حوزه در پي مي آيد :
آقاي خادمي، اين روزها بحث بر سر توان داخلي براي ساخت دكل بالا گرفته و برخي مدعياند ميتوانند در ايران دكل بسازند. قبل از اينكه وارد اين بحث شويم بفرماييد كه چرا طي سه دهه اخير ايران اقدامي براي خريد دكل نكرده است و تمامي دكلهاي ورودي به كشور اجارهاي بوده و حالا كه شركتها قصد خريد دكل دارند، جنجال بر سر توان داخلي ساخت دكل ايجاد شده است؟
ببينيد، در بخش خشكي 31 سال پيش يك دكل خريداري شد كه به نام شهيد رجايي نامگذاري شد و از آن تاريخ تا كنون ديگر دكل ملكي خريداري نشده است تا حدود يك سال و نيم قبل كه ما دكل سحر يك و متعاقب آن سحر 2 را خريداري كرديم اما اينكه چرا دكل نخريديم؟ فكر ميكنم تصورمان اين بود كه صبر كنيم تا شركتهاي ايراني بتوانند دكل بسازند و ما را تامين كنند.
زيان اين صبر قابل جبران هست؟
بالاخره به دليل اينكه ساخت داخلی دكل اتفاق نيفتاد ما نتوانستيم همپاي شركايمان يا بهتر بگويم رقبايمان از ميادين مشترك برداشت كنيم. در حالي كه ما دكلي در اختيار نداشتيم، امارات و كويت و عربستان و قطر با تمام توان از ميادين مشترك با ما برداشت كردند.
پس يكي از دلايل عقب ماندگي ما در ميادين مشترك نبود دكل كافي در ايران براي بهرهبرداري بود؟
بله، دقيقا. پرهزينه ترين بخش توسعه يك ميدان هيدروكربوري حفاري آن است كه به دكل نياز دارد.كشورهاي همسايه اين موضوع را به خوبي درك كردند و اين بخش را توسعه دادند. توليد عربستان را ببينيد. قطر توانسته است بازار LNG جهان را بگيرد اما ما هنوز نتوانستهايم پارس جنوبي را به توسعه كامل برسانيم. همين عراق قصد دارد تا سال 2020 توليد خود را به 12 ميليون بشكه برساند. اين افزايش توليد طبيعتا در ميادين مشترك با ايران هم رخ خواهد داد. همه اينها ضرورت توجه ما به مسائل زيرساختي و بنياني را آشكار ميكند.
خب، حالا برسيم به مسئلهاي ديگر، ما در اين دوره دكل نخريديم اما آيا توانستيم با اجاره، دكل مورد نيازمان را تامين كنيم ؟
نه به اندازه اي كه بايد. در ضمن من بايد اشاره كنم كه از 29 دستگاه حفاري بخش دريايي در ايران 19 دستگاه از كشورهاي چين و هند و ژاپن براي كارفرمايان نفتي كرايه شدند اما در اين ميان بايد به اين نكته توجه داشت كه اگر دستگاه خريداري شود، پولش ظرف سه تا 3.5 سال برميگردد و دستگاه ميتواند 60 سال بعد از اين هم كار كند و سود برساند اما اين اتفاق نيفتاد و دستگاه كرايه شد.
آقاي خادمي وقتي پول خريد يك دكل حفاري ظرف 3.5 سال برمي گردد چرا بايد آن را براي مدتي بيش از اين زمان كرايه كرد و اقدامي براي خريد انجام نداد؟
خب اين يك تصميمگيري اشتباه بوده كه كسي هم جوابگويش نيست. الان شما ببينيد چه كسي مسئوليت عدم تامين كافي دستگاهها براي ايران را قبول ميكند ؟ در بعضي از ميادين مشترك ما يك دستگاه داريم اما كشور همسايه همزمان با 6 تا 7 دستگاه كار ميكند. خب، طبيعي است كه ما عقب ميافتيم.
حالا كه بيش از 29 سال اين اشتباه رخ داده است. چرا در حال حاضر كه قصد خريد دكل به وجود آمده باز هم ما مخالفتهاي جدي با اين تصميم را ميبينيم؟
خب، حالا كه بعد از سه دهه ما دو دستگاه حفاري سوپرريگ با مشخصات عالي وارد كشور كردهايم دوباره هجمه شروع شده است. ميگويند چرا دستگاه ميخريد. منتظر بمانيد تا در داخل كشور بسازيم.
اين كار شدني است؟
حرفشان اين است كه منتظر بمانيد.
دستگاه حفاري در ايران قابل ساخت هست يا خير؟
شما برويد تحقيق كنيد ببينيد كارخانهاي تحت عنوان دكلسازي در ايران فعال است؟ وقتي نيست ما چه كنيم. منتظر بمانيم رقباي ما ميادين مشترك را ببرند؟ من واقعا درك نميكنم اين فشار از كجا آغاز شده است. در روزنامهها مينويسند و به ما فشار ميآورند. هجمه رسانهاي آغاز كرده اند كه شما طرفدار ساخت داخل نيستيد. دكل كه فقط چهار تا آهن نيست به هم جوش دهيد. تكنولوژي بالايي دارد. بايد ميادين نفتي و گازي را حفاري كند. بعضيها همه چيز را شوخي گرفته اند.
بهتر است كمي بي پرده صحبت كنيم. شما ميفرماييد در ايران دكلساز نيست، از سوي ديگر بعضي هجوم ميآورند كه دكل نخريد، صبر كنيد ما بسازيم. ما اين تناقض را چطور هضم كنيم ماجرا چيست ؟ پاي همان مافياي نفتي و دلالان وسط است؟ ميخواهند توان برداشت ما افزايش نيابد؟
دلال كه روي پيشانياش مارك نخورده است . اقداماتي كه انجام ميدهد موجب شده كه نتيجه بگيريم دلال است. بله اين افراد در اين ماجرا موثرند. كاري ميكنند تا به بازار دسترسي پيدا نكنيم و در نهايت عدم فعاليت ما به نفع كشورهاي رقيب خصوصا عربستان و قطر شود.
يعني اينها از عربستان و قطر پول ميگيرند ؟
خبر دقيق كه ندارم اما به هرحال آنها رقيب ما هستند طبيعي است كه در رقابت شديد هر فعاليتي بكنند. اين دو كشور ميلياردي هزينه ميكنند تا ما نتوانيم صنعت نفتمان را حداقل در حوزههاي مشترك با آنها توسعه دهيم. خب، اين پولها ممكن است از همين جاها سر بر آورد. اينها كه مخالف افزايش ناوگان حفاري ايران هستند خرده پا دارند. خارج نشين دارند. تازه بعضي از اين كساني كه جوسازي ميكنند همين شركتهاي سازنده دكل در خارج كشور هستند.
چرا؟ شركتهاي دكلساز خارجي چطور منتفع ميشوند؟
واقعيت خيلي تلخ است. ما كه دكلساز نداريم اما واسطههايي آمدهاند و ميگويند بدهيد ما دكل بسازيم. بعد چون توان ساخت دكل ندارند ميروند از چين دكل را ميخرند و ميآورند تحويل ما ميدهند. اين وسط پولي هم نصيب آنها ميشود.
يعني به اسم ساخت داخل از چين دكل ميخرند؟
دقيقا. دكل را از چين ميخرند و ميگويند ساخت ايران است. من با سند و مدرك صحبت ميكنم. برويد فهرست را ببينيد ميز دوار، لوله شش پر، قرقره و...، همه را اعلام كرده از چين ميخرد.
يعني مجموعه اي كه مدعي ساخت دكل در داخل ايران است قصد دارد از چين دكل بخرد و به نام ساخت ايران تحويل بدهد؟
بله. من نميدانم واقعا اين مجموعه دكلسازي دارد. برويد فهرستي كه ارائه داده است را ببينيد. همه وسايل و قطعات را قرار است از چين و هند و... بخرند بعد به عنوان ساخت داخل تحويل ما بدهند. فقط ساخت مخازن و كاروان را ميخواهند به شركت داخلي بدهند كه جديد نيست. همين حالا هم اين دو مورد را شركتهای داخلي ميسازند. ماجرا اين است كه من اصلا كيفيتي كه آنها ارائه ميدهند و تكنولوژي آنها را قبول ندارم. وقتي قرار است هزينه شود چرا بايد از شركت ناشناخته چيني دكل خريد؟
قرار است چند دكل با همين شيوه بسازند و تحويل شما بدهند؟
14 دكل. خب، من كه قرار است اين دكل را بخرم اصلا اين حرف را قبول ندارم. من دكلي ميخرم كه تكنولوژياش به روز باشد. مشكل نداشته باشد.
اين مجموعه ايراني روي هر دكل حدودا چقدر سود ميبرد؟
هفت تا هشت ميليون دلار.
يعني آنها در قالب يك واسطه وارد ميدان شدهاند و منافع ملي را هم ناديده گرفته اند؟
من نميگويم آنها دلال هستند يا ميخواهند به منافع ملي ضربه بزنند. شايد ندانسته اين كار را ميكنند.
پس بايد دندان دكل ساز شدن را كند و دور انداخت؟
ببينيد دكلسازي ابزار و امكانات ميخواهد. نه اينكه ايران دكل نمي سازد، در خاورميانه هم كشوري دكلساز نيست. دكل يك قطعه نيست از 200 قلم كالا تشكيل شده. حالا ميگويند با مهندسي معكوس ميسازند، مگر ميشود من صبر كنم تا آنها به نتيجه برسند؟ چرا اصلا در حوزه دكل ميخواهيد خودكفا شويد. ما لوله حفاري در ايران نداريم. تكنولوژياش هم سادهتر است. چرا لوله حفاري نميسازيد؟ آخر حرفهاي عجيبي ميزنند. الان از 75 ميليون جمعيت ايران، حداقل 60 ميليون نفر ساعت مچي دارند. تكنولوژي ساخت ساعت از دكل حفاري هم آسانتر است. چرا ساعتساز نميشويد؟
اصلا ميشود بگوييد كه اين 60 ميليون نفر ساعتشان را دربياورند و استفاده نكنند تا شما ساعت بسازيد و به دستشان ببندند. اين رفتار چه توجيهي دارد؟ كسي حاضر است اين كار را بكند؟ حالا ما در ميادين مشترك معطل بمانيم كه آيا شما دكلساز بشويد آيا نشويد. 29 سال ديگر هم بگذرد، چه ميشود. مگر در اين 29 سال كه گذشت و ما دكل نخريديم كسي توبيخ شد؟ كسي جواب داد چرا؟ حالا اين هم بگذرد.
الان در خليجفارس چند دكل در حال كار هستند؟
از 161 دستگاه 10 دكل گروه اقتصادي، زهرا علياكبري-ماجراي ساخت دكل در ايران كم كم به داستان جذابي تبديل شده است. ميگويند بايد در ايران دكل حفاري بسازيم . اما آنها كه بايد اين دكلهاي ساخت داخل را بخرند، صراحتا از نبود توان ساخت دكل در ايران سخن ميگويند و اتفاقا دنبال آدرس كارخانه دكل سازي هم ميگردند. يكي از آنها هدايتا... خادمي است كه شركت تحت تصدياش براي خريد 14 دكل از يك شركت ايراني تحت فشار قرار گرفته است. گفتوگوي «قانون» با مدير عامل شركت حفاري شمال در خصوص ماجراي دكلهاي ساخت داخل و پشت پرده حضور دلالان در اين حوزه در پي مي آيد :
آقاي خادمي، اين روزها بحث بر سر توان داخلي براي ساخت دكل بالا گرفته و برخي مدعياند ميتوانند در ايران دكل بسازند. قبل از اينكه وارد اين بحث شويم بفرماييد كه چرا طي سه دهه اخير ايران اقدامي براي خريد دكل نكرده است و تمامي دكلهاي ورودي به كشور اجارهاي بوده و حالا كه شركتها قصد خريد دكل دارند، جنجال بر سر توان داخلي ساخت دكل ايجاد شده است؟
ببينيد، در بخش خشكي 31 سال پيش يك دكل خريداري شد كه به نام شهيد رجايي نامگذاري شد و از آن تاريخ تا كنون ديگر دكل ملكي خريداري نشده است تا حدود يك سال و نيم قبل كه ما دكل سحر يك و متعاقب آن سحر 2 را خريداري كرديم اما اينكه چرا دكل نخريديم؟ فكر ميكنم تصورمان اين بود كه صبر كنيم تا شركتهاي ايراني بتوانند دكل بسازند و ما را تامين كنند.
زيان اين صبر قابل جبران هست؟
بالاخره به دليل اينكه ساخت داخلی دكل اتفاق نيفتاد ما نتوانستيم همپاي شركايمان يا بهتر بگويم رقبايمان از ميادين مشترك برداشت كنيم. در حالي كه ما دكلي در اختيار نداشتيم، امارات و كويت و عربستان و قطر با تمام توان از ميادين مشترك با ما برداشت كردند.
پس يكي از دلايل عقب ماندگي ما در ميادين مشترك نبود دكل كافي در ايران براي بهرهبرداري بود؟
بله، دقيقا. پرهزينه ترين بخش توسعه يك ميدان هيدروكربوري حفاري آن است كه به دكل نياز دارد.كشورهاي همسايه اين موضوع را به خوبي درك كردند و اين بخش را توسعه دادند. توليد عربستان را ببينيد. قطر توانسته است بازار LNG جهان را بگيرد اما ما هنوز نتوانستهايم پارس جنوبي را به توسعه كامل برسانيم. همين عراق قصد دارد تا سال 2020 توليد خود را به 12 ميليون بشكه برساند. اين افزايش توليد طبيعتا در ميادين مشترك با ايران هم رخ خواهد داد. همه اينها ضرورت توجه ما به مسائل زيرساختي و بنياني را آشكار ميكند.
خب، حالا برسيم به مسئلهاي ديگر، ما در اين دوره دكل نخريديم اما آيا توانستيم با اجاره، دكل مورد نيازمان را تامين كنيم ؟
نه به اندازه اي كه بايد. در ضمن من بايد اشاره كنم كه از 29 دستگاه حفاري بخش دريايي در ايران 19 دستگاه از كشورهاي چين و هند و ژاپن براي كارفرمايان نفتي كرايه شدند اما در اين ميان بايد به اين نكته توجه داشت كه اگر دستگاه خريداري شود، پولش ظرف سه تا 3.5 سال برميگردد و دستگاه ميتواند 60 سال بعد از اين هم كار كند و سود برساند اما اين اتفاق نيفتاد و دستگاه كرايه شد.
آقاي خادمي وقتي پول خريد يك دكل حفاري ظرف 3.5 سال برمي گردد چرا بايد آن را براي مدتي بيش از اين زمان كرايه كرد و اقدامي براي خريد انجام نداد؟
خب اين يك تصميمگيري اشتباه بوده كه كسي هم جوابگويش نيست. الان شما ببينيد چه كسي مسئوليت عدم تامين كافي دستگاهها براي ايران را قبول ميكند ؟ در بعضي از ميادين مشترك ما يك دستگاه داريم اما كشور همسايه همزمان با 6 تا 7 دستگاه كار ميكند. خب، طبيعي است كه ما عقب ميافتيم.
حالا كه بيش از 29 سال اين اشتباه رخ داده است. چرا در حال حاضر كه قصد خريد دكل به وجود آمده باز هم ما مخالفتهاي جدي با اين تصميم را ميبينيم؟
خب، حالا كه بعد از سه دهه ما دو دستگاه حفاري سوپرريگ با مشخصات عالي وارد كشور كردهايم دوباره هجمه شروع شده است. ميگويند چرا دستگاه ميخريد. منتظر بمانيد تا در داخل كشور بسازيم.
اين كار شدني است؟
حرفشان اين است كه منتظر بمانيد.
دستگاه حفاري در ايران قابل ساخت هست يا خير؟
شما برويد تحقيق كنيد ببينيد كارخانهاي تحت عنوان دكلسازي در ايران فعال است؟ وقتي نيست ما چه كنيم. منتظر بمانيم رقباي ما ميادين مشترك را ببرند؟ من واقعا درك نميكنم اين فشار از كجا آغاز شده است. در روزنامهها مينويسند و به ما فشار ميآورند. هجمه رسانهاي آغاز كرده اند كه شما طرفدار ساخت داخل نيستيد. دكل كه فقط چهار تا آهن نيست به هم جوش دهيد. تكنولوژي بالايي دارد. بايد ميادين نفتي و گازي را حفاري كند. بعضيها همه چيز را شوخي گرفته اند.
بهتر است كمي بي پرده صحبت كنيم. شما ميفرماييد در ايران دكلساز نيست، از سوي ديگر بعضي هجوم ميآورند كه دكل نخريد، صبر كنيد ما بسازيم. ما اين تناقض را چطور هضم كنيم ماجرا چيست ؟ پاي همان مافياي نفتي و دلالان وسط است؟ ميخواهند توان برداشت ما افزايش نيابد؟
دلال كه روي پيشانياش مارك نخورده است . اقداماتي كه انجام ميدهد موجب شده كه نتيجه بگيريم دلال است. بله اين افراد در اين ماجرا موثرند. كاري ميكنند تا به بازار دسترسي پيدا نكنيم و در نهايت عدم فعاليت ما به نفع كشورهاي رقيب خصوصا عربستان و قطر شود.
يعني اينها از عربستان و قطر پول ميگيرند ؟
خبر دقيق كه ندارم اما به هرحال آنها رقيب ما هستند طبيعي است كه در رقابت شديد هر فعاليتي بكنند. اين دو كشور ميلياردي هزينه ميكنند تا ما نتوانيم صنعت نفتمان را حداقل در حوزههاي مشترك با آنها توسعه دهيم. خب، اين پولها ممكن است از همين جاها سر بر آورد. اينها كه مخالف افزايش ناوگان حفاري ايران هستند خرده پا دارند. خارج نشين دارند. تازه بعضي از اين كساني كه جوسازي ميكنند همين شركتهاي سازنده دكل در خارج كشور هستند.
چرا؟ شركتهاي دكلساز خارجي چطور منتفع ميشوند؟
واقعيت خيلي تلخ است. ما كه دكلساز نداريم اما واسطههايي آمدهاند و ميگويند بدهيد ما دكل بسازيم. بعد چون توان ساخت دكل ندارند ميروند از چين دكل را ميخرند و ميآورند تحويل ما ميدهند. اين وسط پولي هم نصيب آنها ميشود.
يعني به اسم ساخت داخل از چين دكل ميخرند؟
دقيقا. دكل را از چين ميخرند و ميگويند ساخت ايران است. من با سند و مدرك صحبت ميكنم. برويد فهرست را ببينيد ميز دوار، لوله شش پر، قرقره و...، همه را اعلام كرده از چين ميخرد.
يعني مجموعه اي كه مدعي ساخت دكل در داخل ايران است قصد دارد از چين دكل بخرد و به نام ساخت ايران تحويل بدهد؟
بله. من نميدانم واقعا اين مجموعه دكلسازي دارد. برويد فهرستي كه ارائه داده است را ببينيد. همه وسايل و قطعات را قرار است از چين و هند و... بخرند بعد به عنوان ساخت داخل تحويل ما بدهند. فقط ساخت مخازن و كاروان را ميخواهند به شركت داخلي بدهند كه جديد نيست. همين حالا هم اين دو مورد را شركتهای داخلي ميسازند. ماجرا اين است كه من اصلا كيفيتي كه آنها ارائه ميدهند و تكنولوژي آنها را قبول ندارم. وقتي قرار است هزينه شود چرا بايد از شركت ناشناخته چيني دكل خريد؟
قرار است چند دكل با همين شيوه بسازند و تحويل شما بدهند؟
14 دكل. خب، من كه قرار است اين دكل را بخرم اصلا اين حرف را قبول ندارم. من دكلي ميخرم كه تكنولوژياش به روز باشد. مشكل نداشته باشد.
اين مجموعه ايراني روي هر دكل حدودا چقدر سود ميبرد؟
هفت تا هشت ميليون دلار.
يعني آنها در قالب يك واسطه وارد ميدان شدهاند و منافع ملي را هم ناديده گرفته اند؟
من نميگويم آنها دلال هستند يا ميخواهند به منافع ملي ضربه بزنند. شايد ندانسته اين كار را ميكنند.
پس بايد دندان دكل ساز شدن را كند و دور انداخت؟
ببينيد دكلسازي ابزار و امكانات ميخواهد. نه اينكه ايران دكل نمي سازد، در خاورميانه هم كشوري دكلساز نيست. دكل يك قطعه نيست از 200 قلم كالا تشكيل شده. حالا ميگويند با مهندسي معكوس ميسازند، مگر ميشود من صبر كنم تا آنها به نتيجه برسند؟ چرا اصلا در حوزه دكل ميخواهيد خودكفا شويد. ما لوله حفاري در ايران نداريم. تكنولوژياش هم سادهتر است. چرا لوله حفاري نميسازيد؟ آخر حرفهاي عجيبي ميزنند. الان از 75 ميليون جمعيت ايران، حداقل 60 ميليون نفر ساعت مچي دارند.
تكنولوژي ساخت ساعت از دكل حفاري هم آسانتر است. چرا ساعتساز نميشويد؟ اصلا ميشود بگوييد كه اين 60 ميليون نفر ساعتشان را دربياورند و استفاده نكنند تا شما ساعت بسازيد و به دستشان ببندند. اين رفتار چه توجيهي دارد؟ كسي حاضر است اين كار را بكند؟ حالا ما در ميادين مشترك معطل بمانيم كه آيا شما دكلساز بشويد آيا نشويد. 29 سال ديگر هم بگذرد، چه ميشود. مگر در اين 29 سال كه گذشت و ما دكل نخريديم كسي توبيخ شد؟ كسي جواب داد چرا؟ حالا اين هم بگذرد.
الان در خليجفارس چند دكل در حال كار هستند؟
از 161 دستگاه 10 دكل ايراني است كه فقط سه تا چهار دكل كارايي دارد وبقيه براي تعميرات مناسب هستند. حالا چه كسي ميخواهد تعداد دكلهاي ما 40 عدد نشود؟
اين واسطهها چه كساني هستند؟ ازبدنه وزارت نفت هستند؟
خير اصلا. مجموعه نفت كه مظلومترين بخش اين كشور است. هر چه بلا هست سر نفت ميآورند. در نفت يك نفر دلال نيست. اينها براي سود بردن از بيرون ميآيند و به نفت فشار ميآورند. من صراحتا مي گويم ما نميتوانيم دكل بسازيم. اصلا اين دلالها بگويند چقدر ميخواهند تا ما به آنها پرداخت كنيم( با خنده) دست از سرمان بردارند و بگذارند كار توسعه ميادين را انجام دهيم. وقتي كاري نميشود چرا بايد براي انجامش جوسازي كرد. اين دردها را به چه كسي بايد گفت؟ايراني است كه فقط سه تا چهار دكل كارايي دارد وبقيه براي تعميرات مناسب هستند. حالا چه كسي ميخواهد تعداد دكلهاي ما 40 عدد نشود؟
قطر و عربستان؟
بله. اينها از طريق بعضي واسطهها و دشمنان نادان دارند جوسازي ميكنند. هر كاري ميكنند تا ما نتوانيم توليدمان را در پارس جنوبي افزايش دهيم.
اين واسطهها چه كساني هستند؟ ازبدنه وزارت نفت هستند؟
خير اصلا. مجموعه نفت كه مظلومترين بخش اين كشور است. هر چه بلا هست سر نفت ميآورند. در نفت يك نفر دلال نيست. اينها براي سود بردن از بيرون ميآيند و به نفت فشار ميآورند. من صراحتا مي گويم ما نميتوانيم دكل بسازيم. اصلا اين دلالها بگويند چقدر ميخواهند تا ما به آنها پرداخت كنيم( با خنده) دست از سرمان بردارند و بگذارند كار توسعه ميادين را انجام دهيم. وقتي كاري نميشود چرا بايد براي انجامش جوسازي كرد. اين دردها را به چه كسي بايد گفت؟
ارسال نظر