جزئیات ۴ روایت جنجالی دولتی‌ها از بیکاری

بی اعتمادی دولت‌ها به آمارهای یکدیگر باعث بروز آشفتگی آماری در وضعیت بیکاری و اشتغال زایی شده تا جایی که دولت سابق اشتغال ایجاد شده را سالیانه 875 هزار، رئیس جمهور سالیانه 14هزار و مرکز آمار سالی 57 هزار می دانند. در این بین وزیر کار انگشت اتهام را به سوی همه آمارها می گیرد و می گوید دستکاری و آمارسازی باعث شده که او حتی نداند کشور چقدر بیکار دارد!

در سال های گذشته یکی از بحث برانگیزترین و جنجالی ترین گزارش های ارائه شده از سوی دولت و مراجع رسمی مربوط به نرخ بیکاری و وضعیت اشتغال در کشور بوده است تا جایی که هربار تحلیل ها و اظهارنظرهای مختلفی از سوی مراکز مختلف و حتی مقامات ارشد کشور صورت می گیرد.

آنچه که دامنه توجه و حواشی گزارش های بیکاری در سال های گذشته را وسیع کرده است، بالا بودن نرخ بیکاری و بحران اشتغال برای کارجویان است. این مسئله به عنوان یک موضوع کار جذاب و ابزار تبلیغاتی از سوی دولت ها نیز مورد استفاده قرار می گرد و همواره به عنوان یکی از بزرگترین وعده های دولت ها در کشور مطرح است.

بیکاری جوانان؛ ابزار تبلیغاتی دولت ها!
دولت های نهم و دهم نیز مانند گذشته موضوع بیکاری و استفاده از طرح های ضربتی با فرمول تزریق اسکناس را مورد توجه قرار داد و در این راه منابع فراوانی برای راه اندازی بنگاه های کوچک زودبازده و مشاغل خانگی صرف شد. مقامات دولت سابق حتی اعلام کرده بودند مصمم هستند بیکاری را تا پایان فعالیت خود (مردادماه 92) در کشور ریشه کن کنند! البته این مسئله مورد انتقاد کارشناسان بازار کار قرار گرفت و آنها عنوان کردند مطرح کردن ایده های بدون کارشناسی در بین مردم صحیح نیست چرا که در هیچ بازار کاری امکان صفر شدن نرخ بیکاری وجود ندارد و اساسا نمی توان جلوی سیال بودن نیروی کار را در کشور گرفت و امکان ایجاد سکون وجود ندارد.

بحرانی ماندن فضای بیکاری در کشور و وجود 3 میلیون بیکار جوان در سال های اخیر باعث ارائه گزارش های عجیب و آمارهای گوناگون در این بخش شده است و نوعی آشفتگی آماری در بازار کار کشور نمایان شده است. همچنین انتقادات فراوانی پیرامون نحوه محاسبه تعداد بیکاران در کشور از سوی مرکز آمار ایران (1 ساعت کار در هفته ملاک شاغل بودن افراد) صورت می گیرد که پاسخ این مرکز به انتقادات، استفاده از استانداردهای بین المللی در آمارگیری و اعلام نرخ بیکاری است.

آشفتگی آماری در مورد وضعیت بیکاری در کشور و تعداد کارجویان در ماه های اخیر همزمان با پایان کار دولت دهم و آغاز به کار دولت تدبیر و امید شتاب بیشتری گرفته تا جایی که مقامات دولت سابق ادعا کردند توانسته اند در مدت فعالیت دو دولت نهم و دهم 7 میلیون شغل در کشور ایجاد کنند که برای هر سال فعالیت این دولت ها تعداد 875 هزار شغل خواهد شد.

گزارش مرکز آمار
با این حال، با استناد گزارش مرکز آمار ایران در سال های فعالیت دولت های نهم و دهم مجموعا تعداد شاغلان کشور از 20 میلیون و 800 هزارنفر به 21 میلیون و 200 هزارنفر افزایش یافت که نشان دهنده افزایش تنها 400 هزار نفر شاغل در 8 سال است.

طبق اعلام مرکز آمار ایران، در فاصله سال های فعالیت دو دولت سابق سالیانه 57 هزار و 142 شغل در کشور ایجاد شده است و تعداد بیکاران کشور نیز در پایان سال 91 به 2 میلیون و 900 هزار نفر رسیده است.

نظر رئیس جمهور
با این حال، دکتر حسن روحانی؛ رئیس جمهوری در گزارشی که به مجلس ارائه کرده بود تعداد کل اشتغال زایی دولت های نهم و دهم در زمان فعالیتش را سالیانه 14 هزار و 200 شغل اعلام کرد و افزود: بیش از 3 میلیون بیکار در کشور داریم.

از سوی دیگر، علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به صورت کلی همه گزارش های ارائه شده را زیر سوال برد و عنوان کرد: به دلیل آمارسازی ها و دستکاری های صورت گرفته در پایه های آماری؛ او به عنوان وزیر کار در حال حاضر اطلاعی از تعداد بیکاران کشور ندارد و گزارش های قبلی ارائه شده در اینباره محل سوال است.

در همین حال، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تحت مدیریت ربیعی در هفته گذشته گزارش داد دولت محمود احمدی نژاد در آخرین سال فعالیت خود توانسته است 1 میلیون و 542 هزار و 443 شغل جدید در کشور ایجاد کند. در عین حال، مرکز آمار ایران اعلام کرده تنها در فاصله سال های 90 تا 91، رشد اقتصادی کشور به میزان 8.6 درصد افت کرده است.

بسیاری از کارشناسان و حتی نمایندگان مجلس در زمان فعالیت دولت های گذشته عنوان کرده اند چگونه می توان در حالی که رشد اقتصادی کشور منفی شده است انتظار ایجاد چند میلیون فرصت شغلی جدید را داشت؟

یک سوال
البته آشفتگی های عجیب آماری در حوزه اشتغال و بازار کار کشور به همین جا نیز ختم نشد و علی طیب نیا؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز اعلام کرد: بزودی 5 میلیون بیکار تحصیل کرده به جمع 3 میلیون و 500 هزار نفری بیکاران فعلی کشور افزوده می شوند و کشور با بحران بزرگ بیکاری مواجه خواهد شد.

در روزهای گذشته، مرکز آمار ایران یکبار دیگر اقدام به انتشار آماری کرد که ارتباط مستقیمی با اشتغال زایی در کشور دارد و می تواند ملاکی برای بررسی دقیق تر آمارهای ارائه شده باشد. طبق اعلام مرکز آمار ایران، نرخ رشد اقتصادی کشور در سال 91 به منفی 5.4 درصد رسید که نسبت به رشد اقتصادی 3.2 درصدی سال 90، به میزان 8.6 درصد افت کرده است.

کارشناسان اقتصادی می گویند هر 1 درصد رشد اقتصادی برابر با 100 هزار فرصت شغلی در کشور است؛ بنابراین با یک حساب ساده می توان گفت در فاصله سال های 90 تا پایان 91، دست کم 860 هزار شغل در کشور از بین رفته است. با این حال، در حالت خوشبیانه نیز می توان گفت در فاصله سال های 90 تا 91 حداقل 500 هزار شغل از بین رفته است.

اما علیرضا حیدری نظر دیگری دارد و عنوان می کند لزوما نسبت اشتغال انتظاری از یک درصد رشد اقتصادی با از دست رفتن مشاغل در منفی شدن رشد، برابر نیست و عوامل دیگری نیز در از بین رفتن مشاغل دخیل هستند.

هر یک درصد رشد اقتصادی برابر با 100 هزار شغل
این کارشناس بازار کار اظهار داشت: ایجاد اشتغال مستلزم انجام سرمایه گذاری در کشور است. با این حال، آشفتگی های آماری باعث بروز برخی مشکلات در برنامه ریزی های کلان کشور می شود و در صورتی که مرکز آمار ایران مرجع رسمی اعلام آمار است، همه باید گزارشات این مرکز را بپذیرند.

حیدری خاطر نشان کرد: در هر صورت هر سال تعدادی از مشاغل موجود کشور از دست می رود و مشاغل جدیدی نیز به وجود می آید، اما اگر دولت بخواهد حتی نرخ رشد اقتصادی را بر روی صفر هم نگه دارد مستلزم پرداخت هزینه استهلاک سرمایه گذاری های قبلی است.

وی افزود: در هر صورت باید به یک آماری استناد کرد و آن را برای بکارگیری در برنامه ریزی های بزرگ کشور مورد استفاده قرار داد.