درباره فیلم "سنگسار ثریا-میم"

چند وقت پیش بالاخره بعد از یک سالی که از سفارش دادن به یکی از دوستان شفیق گذشته بود، فیلم سنگسار ثریا.میم به دستم رسید. جدا از ضعف های عمده فیلم که می نویسم، چیزی که خیلی درباره فیلم مرا عذاب داد راحت دروغ گفتن غربیی ها درباره اسلام و انقلاب بود. و متاسفانه تصاویر ارائه شده توی فیلم انقدر طبیعی و سکانس چینی ها آن قدر حرفه ا ی ایست که آدم را تحت تاثیر قرار می دهد. تقریبا در تمامی سکانس های مهم در روستا و منازل شما تصاویر مختلفی از امام خمینی را می بینیم. عشوه گری با چادر (مخصوصا شهره آغداشلو -بازیگر زهرا-) یکی از نکات قابل تامل است که به نظر من بیشتر برای تخریب چادر مد نظر بوده است. نکته جالب اسامی بازیگران نقش منفی است که همه حسن و علی و فاطمه است که خود گویای نظر فیلمساز درباره ی این اسامی است... نشان دادن روستا آن هم با میز و صندلی غذاخوری یه کمی خیلی لایتچسبک! و صد البته نشان از عدم شناخت سیروس نورسته و همسرش (نورسته کارگردان و همسرش "بتی" نویسنده ی فیلمنامه هستند) از ایران است. و یا مثلا نشان دادن پاسدارها با آن هیبتِ عینکِ پلیس و چفیه خیلی مسخره به نظر می رسد.(هر چند که می شود آن را به تصور غربی ها و خصوصا آمریکایی ها از پاسدارها مربوط کرد... یک رمبوی شرقی! کمی لاغرتر و البته ریش دار! با کلاشنیکف و... که بگذریم...) و جالب تر از همه این که در کدام روستا در تمام جهان(و نه ایران) "زنی" پیدا میشود که به زبان خارجی آنقدر مسلط است که می تواند آن طور برای خبرنگار خارجی بلبل زبانی کند؟!

موسیقی بسیار تاثیر گذار و البته فوق العاده فیلم و هزینه ی 5 میلیون! دلاری فیلم (منبع: ویکی پدیا) چندی از نکات قابل تامل این فیلم است. جلوه های ویژه ی بسیار قوی و کامل فیلم هم که توسط گروه جلوه های ویژه فیلم مصائب مسیح تهیه شده یکی از نکات جالب است (آن سکانس کنده شدن پهلوی حضرت مسیح با شلاق تیغ دار را که فراموش نکرده اید که؟ حالا بیایید و در قالب سنگسار بریزید تا بفهمید چه کرده این گروه!!!)

اما آنچه که مرا به نوشتن این پست طولانی مجبور کرد فقط به بهانه ی این فیلم بود و میخواهم یک بار برای همیشه پرونده سنگسار را برای همیشه در ذهن برخی ببندم.

اول به سراغ انجیل رفتم، به گستره حکم سنگسار نگاه کنید که حتی "گاو" هم شامل این حکم می شود (من درباره حکم دینی اون ها نظر نمی دم فقط گستره ی حکم رو میگم! بعدا اسلام رو ببینید):

- اگر کسی را پسری سرکش و فتنه‌انگیز باشد که سخن پدر و سخن مادر خود را گوش ندهد و هرچند او را تأدیب نمایند ایشان را نشنود، پدر و مادرش او را گرفته نزد مشایخ شهرش به دروازه محله‌اش بیاورند و به مشایخ شهرش گویند: این پسر ما سرکش و فتنه‌انگیز است سخن ما را نمی‌شنود و مسرف و می‌گسار است. پس جمیع اهل شهرش او را به سنگ سنگسار کنند تا بمیرد. سفر تثنیه - باب ۲۱، آیه: ۱۸، ۱۹، ۲۱، ۲۲

- لیکن تمامی جماعت گفتند که باید ایشان را سنگسار کنند آن‌گاه جلال خداوند در خیمهٔ اجتماع بر تمامی بنی‌اسرائیل ظاهر شد و خداوند به موسی گفت: تا به کی این قوم مرا اهانت نمایند و تا به کی با وجود همهٔ آیاتی که در میان ایشان نمودم به من ایمان نیاورند؟ ایشان را به وبا مبتلا ساخته هلاک می‌کنم و از نو قومی بزرگ و عظیم‌تر از ایشان خواهم ساخت. سفر اعداد - باب ۱۴، آیه: ۱۰، ۱۱، ۱۲

- مرد و زنی که صاحب اجنه یا جادوگر باشد البته کشته شوند، ایشان را به سنگ سنگسار کنید، خون ایشان بر خود ایشان است. سفر لاویان - باب ۲۰، آیه: ۲۷

- و اگر برادرت که پسر مادرت باشد یا پسر یا دختر تو یا زن هم‌آغوش تو، با رفیقت که مثل جان تو باشد تو را در خفا اغوا کند و گوید که برویم و خدایان غیر را که تو و پدران تو نشناختید عبادت نماییم... البته او را به قتل رسان، دست تو اول به قتل او دراز شود و بعد دست تمامی قوم و او را به سنگ سنگسار نما تا بمیرد. سفر تثنیه - باب ۱۳، آیه: ۶، ۹

- و چون بنی‌اسرائیل در صحرا بودند کسی را یافتند که در روز سبت هیزم جمع می‌کرد و کسانی‌که او را یافتند که هیزم جمع می‌کرد او را نزد موسی و هارون و تمامی جماعت آوردند و او را در حبس نگاه داشتند زیرا که اعلام نشده بود که با وی چه باید کرد و خداوند به موسی گفت: «این شخص البته کشته شود تمامی جماعت او را بیرون از لشکرگاه با سنگ‌ها سنگسار کنند!» پس تمامی جماعت او را بیرون از لشکرگاه آورده او را سنگسار کردند و بمرد چنان‌که خداوند به موسی امر کرده بود. سفر اعداد - باب ۱۵، آیه: ۳۲، ۳۳، ۳۴، ۳۵

- هرگاه گاوی به شاخ خود مرد یا زنی را بزند که او بمیرد گاو را البته سنگسار کنند و گوشتش را نخورند و صاحب گاو بی‌گناه باشد ولیکن اگر گاو قبل از آن شاخ‌زن می‌بود و صاحبش آگاه بود و آن را نگاه‌نداشت و او مردی یا زنی را کشت، گاو را سنگسار کنند و صاحبش را نیز به قتل رسانند، اگر گاو غلامی یا کنیزی را بزند سی مثقال نقره به صاحب او داده شود و گاو سنگسار شود. سفر خروج - باب ۲۱، آیه: ۲۸، ۲۹، ۳۲

و اما اسلام:

آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی

- چنانچه اصل زنا شرعاً ثابت شده و احصان ثابت نشده‌است فقط صد تازیانه بر او می‌زنند و سنگسار نمی‌شود.

- بطور کلی اگر مرد یا زن آزادی که بالغ و عاقل است به اختیار خود زنا کند حد او صد تازیانه‌است. و اگر سه مرتبه زنا کند و در هر دفعه،تازیانه‌اش بزنند در مرتبه چهارم حد او کشتن است. ولی مرد محصن، یعنی مردی که زن دائمی دارد و در حالی که بالغ و عاقل و آزاد بوده با او نزدیکی کرده و هر وقت هم بخواهد می‌تواند با او نزدیکی کند، اگر چنین مردی به اختیار خود با زنی که بالغه و عاقله‌است زنا کند پس اگر پیرمرد است او را صد تازیانه می‌زنند و بعد سنگسار می‌کنند، و اگر جوان است او را فقط سنگسار می‌کنند.

- چنانچه زنا با اقرارثابت شود و پس از مقداری سنگسار شدن از حفره فرار کند طبق نصّ و فتوا تعقیب نمی‌شود و او را رها می‌کنند و قدر متیقّن، موردی است که درد عذاب را گرچه به مقدار کم بچشد و پس از آن، فرار کند .

امام صادق‏عليه السلام فرمود :

" زن و مردى كه حدّ رجم (سنگسار) بر آنان جارى مى‏شود، قبل‏از اجراى رجم غسل داده مى‏شوند و حنوط و كفن مى‏گردند و سپس‏رجم مى‏شوند و بر آنان نماز گزارده مى‏شود و كسى كه قصاص‏مى‏گردد، نيز همين حكم را دارد يعنى غسل و حنوط و كفن مى‏شودوسپس قصاص مى‏گردد و بر او نماز خوانده مى‏شود ." (وسايل الشيعه,ص‏703، باب‏17، حديث‏1 . )

حكم هاى گوناگون براى زناكار

عصر خلافت عمر بود، در دادگاه او ثابت شد كه پنج نفر، عمل منافى عفّت (زنا) انجام داده اند، او درباره همه دستور يكنواخت داد . امام على (ع ) در آنجا حاضر بود و قضاوت عمر را مردود شمرد و فرمود: بايد درباره وضع آن مردان زناكار تحقيق شود كه اگر حالات مختلف داشتند، احكام آنها نيز فرق پيدا مى كند . به دستور عمر، حالات آن پنج نفر را رسيدگى نمودند، على (ع ) فرمود: اولى را بايد گردن زد، دوّمى را سنگسار نمود، به سوّمى صد تازيانه زد، به چهارمى پنجاه تازيانه زد و پنجمى بايد ادب گردد . عمر تعجّب كرد و از امام خواست در اين باره توضيح دهد . امام على (ع ) فرمود: اولى كافر ذمّى (يهودى يا مسيحى ) است تا وقتى محترم است كه به احكام ذمّه عمل كند، در غير اين صورت ، سزاى او كشتن است ، پس او را بجرم زنا گردن بزنيد . دوّمى را بايد سنگسار كرد، زيرا او مرتكب زناى محصنه ، شده است ، يعنى با اينكه همسر داشته ، زنا كرده است . سوّمى را بايد صد تازيانه زد، زيرا جوانى بى همسر بوده كه زنا كرده است . چهارمى ، چون غلام است مجازات او نصف مجازات آزاد مى باشد، پس ‍ بايد پنجاه تازيانه (بجرم زناى غير محصنه )بخورد . پنجمى ديوانه است ، كه فقط بايد تنبيه و ادب شود . وقتى كه عمر اين قضاوت كامل را از امام على (ع ) شنيد، خطاب به آنحضرت گفت: " هيچگاه در ميان جمعيّتى زندگى نكنم كه تو اى ابوالحسن ، در ميان آنها نباشى..." ) داستان دوستان جلد 5(داستان شماره 71 (

تفاسیر آیات سوره نساء

واز زنان شما كسانى كه مرتكب زنا شوند، پس چهار نفر از ميان شما (مردان مسلمان ) را بر آنان شاهد بگيريد، پس اگر شهادت دادند، آن زنان را در خانه ها (ى خودشان ) نگاه داريد، تا مرگشان فرا رسد، يا آنكه خداوند، راهى براى آنان قرار دهد (و قانون جديدى بياورد) .

امام صادق عليه السّلام فرمود: مراد از راه ديگر كه خداوند قرار مى دهد، حدود الهى و سنگسار و شلاق است .

تفسيربرهان ، ج 1، ص 353.

و حالا دو سوال اساسی:

آیا سنگسار در قرآن آمده است ؟

1- بسیاری از احکام دینی از سنت پیامبر (ص) استنباط می‌شود نه از قرآن کریم. مثلاً اینکه سگ نجس است حکمی است که همه فقهاء اسلامی قبول دارند ولی در قرآن بدان اشاره‌ای نشده است. حکم رجم هم از همین قبیل است و از سنت پیامبر (ص) استنباط و نقل شده است .

2- حکم سنگسار مخصوص کسانی است که در حالی زنا کنند که: اولاً متأهل و دارای همسر باشد و ثانیاً به همسر خود دسترسی داشته باشد و می‌تواند با او آمیزش جنسی داشته باشد. مثلاً در سفر نباشد و یا دارای عذر دیگر که منافات با مسائل زناشویی باشد نداشته باشد. مانند عادت ماهیانه و یا ناشزه بودن همسر یا عنین بودن مرد و ...

بعد از حصول این شرائط اگر این مرد یا زن متأهل برخوردار از همسر حلال و بی مانع، به گناه زنا آلوده شوند و در فضایی کاملاً آزاد چهار بار به این عمل خود اقرار کنند یا چهار شاهد عادل عیناً این عمل زنا را با خصوصیاتش ملاحظه و مشاهده کرده باشند و در محضر حاکم شرع گواهی دادند .

1- می‌بینیم که این حکم بگونه‌ای طراحی شده است که جزدر موارد نادر قابل عمل و اجرا نیست و بسیار نادر اتفاق می‌افتد که چهار شاهد عادل عملی که معمولاً در خفا واقع می‌شود و کمتر اتفاق می‌افتد که یک انسان گنه‌کار در فضایی کاملاً آزاد و بدون درخواست کسی، خود چهار بار اقرار کند و عواقب عمل را هم بداند و حاکم هر بار او را سفارش کند که اقرار تو ممکن است اشتباه باشد و اگر دیگر اقرار نکنی و به چهار مرحله نرسد از تو دست خواهم کشید ولی در عین حال او خود چهار بار اقرار کرده و خود را برای عقوبت مهیا کند با این توصیف مختصر ، حال سؤال این است که چرا اسلام چنین حکمی را وضع کرده است .

2- برای فهم بعضی از مسائل دین اسلام چاره‌ای جز تصویر مجموعه این دین نیست اگر یک چشم زیبا را از بدن جدا کنیم نفرت‌آور است و اگر یک چشم را در مجموعه بدن ببینم بسیار زیبا و به جا خواهد بود مجموعه تعالیم اسلام مانند یک معما است اگر تأکید اسلام بر عرض و ناموس و حفظ عفت عمومی و امنیت خانوادگی و مسائلی از این قبیل را لحاظ کنیم آنوقت شرائط و مواقف سنگسار را هم ملاحظه کنیم، خواهیم دید که این حکم بسیار حکیمانه و عادلانه است. این قتلی است که به طرز مخصوصی صورت می‌گیرد تا احدی جرأت تعدی به نوامیس مسلمین را نداشته باشد .

هر قدر حفظ کیان خانواده و عفت اجتماع اهمیت دارد، به همان اندازه مجازات تجاوزکنندگان از این حد، شدیدتر خواهد بود. و غرض از جعل مجازاتی به این شدت عدم تکرار چنین عمل کثیفی است که اگر کمی در مقابل آن کوتاه بیاییم جامعه به فساد کشیده می‌شود .

چرا احکام اسلامی درست اجرا نمی شود؟

از باب مقدمه يك حديث شريف از حضرت امام باقر -عليه السلام- در مورد اجراي حدود الهي يادآور مي‏شوم. اگر يك حد از حدود الهي در زمين اجرا شود پاك كننده‏تر و نافع‏تر است از چهل شبانه روز باران(1) در سوره مباركه مائده آيات 47 ، 45 ، 44 كساني را كه بر طبق احكام و آيات الهي حكم نمي‏كنند، به ترتيب عنوان: كافرون، ظالمون، و فاسقون ياد كرده است. يا در آيه دوم سوره مباركه نور مي‏فرمايد: "و هرگز درباره‏ آنان (مرد و زن زناكار) در دين خدا رأفت و ترحم روا نداريد. اگر به خدا و روز قيامت ايمان داريد."(2) يعني اجراي حدود، بخشي از دين است، و ملازمه‏ي ايمان كوتاهي نكردن درباره اجراي آنهاست. اما در اين رابطه چندين نكته را بايد متذكر شويم :

1- دين مقدّس اسلام همان طور كه مجازات سختي براي برخي گناهان تعيين فرموده، اثبات و احراز آن گناهان را نيز خيلي سخت قرار داده است. مثلاً: در اثبات زنا (كه مثال زده‏ايد) فرموده است: "يا با چهار مرتبه اقرار صريح گناهكار،(3) يا با چهار شاهد عادل مرد يا سه مرد و دو زن(4) )همه مؤمن و عادل( ثابت مي‏شود. آن هم به گونه‏اي كه بگويند آن دو نفر را در حال زنا ديده‏اند. مثل ميل در سُرمه‏دان".(5 )

حتي اگر چنانچه سه مرد عادل بگويند ما ديديم كه اين‏ها زنا مي‏كردند و نفر چهارم شاهد نداشته باشند يا بعداً بيايد شهادت بدهد، همه شهود حد قذف )تهمت خلاف عفت( مي‏خورند(6) يعني: به هر كدام از شهود 80 ضربه تازيانه زده مي‏شود.(7) يا مثلاً شخص سه بار بگويد من فلان گناه را كرده‏ام (خلاف عفت) حدّ زده نمي‏شود مگر اين كه دفعه چهارم هم اقرار كند. اقرار با زور هم ارزشي ندارد. يا مثلاً در تحقق سرقت موجب حد 8 شرط(8) معتبر است و در اثبات آن دو شاهد يا دو مرتبه اقرار.(9 )

2- سنگسار فقط مجازات زناي محصنه است،(10) و حد زناي غير محصنه صد مرتبه تازيانه است.(11) و براي اين كه شخصي محصن باشد )چه مرد و چه زن( شِش شرط(12) ذكر فرموده‏اند كه از آن جمله است: زاني همسري داشته باشد كه هر وقت خواست بتواند با او نزديكي كند، و هيچ مانعي از آن نباشد، در غير اين صورت محصن نيست و در صورت ارتكاب زنا حدّش سنگسار نخواهد بود بلكه صد تازيانه مي‏خورد .

3- اگر بعد از اقرار توبه كند، امام و حاكم مي‏تواند او را عفو كند يا حدّ را اجرا كند.(13) اگر قبل از اقرار توبه كند حدّ ساقط مي‏شود. و اگر قبل از شهادت شهود هم توبه كند، حدّ ساقط مي‏شود. ولي بعد از شهادت شهود اگر هم توبه كند بايد حدّ اجرا شود.(14 )

4- حدود با شبهه، برداشته مي‏شوند، مثلاً اگر يكي از دو طرف گناه يا هر دو مدّعي اشتباه باشند، و ادعاي آن امكان صحّت داشته باشد. يا مدعي زن و شوهر بودن باشند، حد برداشته مي‏شود.(15 )

5- شايد مهم‏ترين علت اين سخت‏گيري دين مبين اسلام در اين امور حفظ آبروي افراد(16) و نشكستن قبح گناه به واسطه انتشار خبر آن(17) باشد، لذا ائمه معصومين )عليهم السلام( و شخص نبي مكرم (صلي اللَّه عليه و آله) تأكيد داشتند گناهكار توبه نمايد بين خود و خدايش و آن را بر اجراي حدّ ترجيح مي‏دادند. ولي با اين حال بعد از وجوب، حدّ بايد اجرا شود .

6- پس ممكن است حدود مورد اشاره با اين اوصاف ثابت نمي‏شوند، يا طبق شرع و قانون توبه مي‏كنند و عفو مي‏شوند، يا اجراء مي‏شوند و شما باخبر نمي‏شويد .

7- احتمال هم دارد در برخي موارد بدليل حفظ نظام اسلامي )كه به فرموده امام خميني از واجب واجبات است( و برخي فشارها و خطرات بين‏المللي يا داخلي برخي حدود موقّتاً اجرا نشود .

8- ممكن هم هست در مواردي بدون دليل شرعي احكام اجرا نشود كه قابل توجيه نيست و خلاف مباني اسلام همي مي‏باشد. موفق باشيد .

پي نوشت ها :

1. وسائل الشيعه، ج 18، باب 1 از ابواب مقدمات حدود .

2. ترجمه الهي قمشه‏اي .

3. تحرير الوسيله امام خميني، ج 2، ص 414، مسأله 2 .

4. همان، ص 415، مسئله‏ي 9 .

5. همان، مسأله‏ي 10 .

6. همان، ص 416، مسأله 12 .

7. همان، ص 428، مسأله 2 .

8. همان، ص 435 434 .

9. همان، ص 439، مسأله 1 .

10. تحرير الوسيله، امام خميني، ج 2، ص 463 .

11. همان .

12. همان، ص 457، مسأله 9 .

13. همان، ص 460 .

14. همان، ص 462، مسأله 16 .

15. همان، ص 457، مسأله 7 .

16. سوره نور، آيه 4 .

17.سوره نور، آيه 19.

پ/ن:

1- اولین جمله ای که بعد از دیدن فیلم به ذهنم رسید این بود که: بعد فیلمسازای ما میگن کمبود سوژه دارن و درباره "سقط جنین" فیلم می سازن... (دقیقا منظورم حاتمی کیاست)

2- برای سینمای ایران متاسفام...

م منبع: وبلاگ عصیان(عباس سیاح طاهری)