.svg)
آیت الله مکارم شیرازی: انتقاد وسیله تسویه حساب جناحی نیست
پارسینه: یکی از مراجع تقلید شیعیان با بیان اینکه انتقاد ابزار اصلاح است و اگر نباشد اصلاحات واقعی در جامعه ایجاد نمی‌شود، گفت: انتقاد نباید همراه با تخریب و دروغ و تهمت و انتقام‌جویی باشد یا با هدف کوبیدن جناح مقابل و تسویه حساب شخصی و جناحی باشد.
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی قبل از ظهر چهارشنبه در درس خارج فقه که در مسجد اعظم قم برگزار شد با اشاره به احادیثی از امام حسن عسکری(ع) یکی از نشانه‌های نادانی را خنده بیجا دانست و گفت: اسلام برنامه‌ای جامع برای همه زندگی است و برای خنده گریه، تبسم، خواب و بیداری و برای همه چیز برنامه دارد و اسلام دینی جامع است و جامعیت یکی از نشانه‌های ابدیت و شمول عمومیت آن همین جامعیت دین اسلام است.
وی با بیان اینکه روایات متعدد درباره خنده و آداب آن داریم بیان کرد: در برخی از روایات داریم تبسم در صورت برادر مومن حسنه است معنی این روایات این است که مسلمان نباید اخمو و قیافه در هم داشته باشد و نباید وقتی برادر مسلمان خود را می‌بیند با قیافه تند و اخمو با او روبه رو شوید و مسلمان باید اخلاقش جاذبه داشته باشد.
خنده باید ملایم و توأم با ادب باشد
استاد برجسته حوزه ادامه داد: درعین حال نگاه می‌کنیم که برای این امر حد و مرزی قرار داده شده اول اینکه در روایات خنده پیغمبر به صورت تبسم بود یعنی ابهت خود را حفظ و خنده قهقه نداشتند و در روایات دیگر است که قهقه و صدای بلند و ناموزن در موقع خنده درست نیست و ابهت انسان کم می‌شود و کفاره هم ممکن است داشته باشد.
وی ادامه داد: نبابراین انسان باید ادب و وقار را حفظ کند و ادب و وقار ایجاب می‌کند انسان خنده‌های پر سر و صدا نداشته باشد و ملایم و توام با ادب و وقار باشد.
آیت الله مکارم افزود: از جمله چیزهایی که نهی شده خنده بیجا است که برخی بیجا می‌خندند خنده پر سر و صدا هم نهی شده در عین حال اجازه داده شده و تشویق شده که مسلمانان با رعایت ادب و وقار خنده رو باشند.
وی بیان کرد: با توجه به این موضوع جامعیت اسلام را نباید فراموش کرد که برای همه چیز برنامه دارد حتی مسائل معمولی مانند خمیازه و عطسه و این نشانه‌های جامعیت است که اسلام وقتی درباره چنین مسائل ریزی برنامه دارد قطعا به فکر برنامه‌های اساسی نیز بوده است.
انتقاد مورد افراط و تفریط قرار گرفته است
این مفسر قرآن کریم در ادامه به مسئله انتقاد و درست یا غلط بودن آن اشاره کرد و گفت: این از مسائلی است که مورد افراط و تفریط است برخی می‌گوند نه شرایط اجازه نمی‌دهد انتقاد کرد برخی می‌گویند همه چیز را باید به باد انتقاد گرفت.
انتقاد شاخه‌ای از امر به معروف و نهی از منکر است
وی افزود: واقع مسئله این است که انتقاد در شاخه امر به معروف و نهی از منکر می‌گنجد و روایت یا فصلی درباره انتقاد نداریم بلکه این امر شاخه‌ای از امر به معروف و نهی از منکر و شرایط امر و معروف و نهی ار منکر را دارد.
آیت الله مکارم شیرازی افزود: در امر به معروف و نهی از منکر نباید دروغ و تهمت و تخریب باشد در انتقاد هم اینگونه است نباید دارای تخریب و دروغ و تهمت و انتقام جویی باشد یا قصد کوبیدن جناح مقابل با تسویه حساب شخصی و جناحی باشد بلکه انتقاد ابزار اصلاح است اگر نباشد اصلاحات واقعی در جامعه ایجاد نمی‌شود.
استاد درس خارج فقه حوزه ابراز داشت: ما همه بشریم و بشر جایز الخطا است و از سویی دیگر اسلام دین اجتماعی است که همه در مقابل جامعه مسئولند و ما همه در مقابل همه شرایط جامعه مسئولیت داریم.
وی افزود: دین اسلام دین فردی نیست بنابراین چون همه در جامعه نسبت به مسائل اجتماعی مسئولند حق انتقاد داریم و برخی مواقع انتقاد واجب هم است.
این مرجع تقلید بیان کرد: ما می‌بینیم به مسائل فرهنگی بی‌توجهی شده و فساد اخلاق گسترش می‌یابد باید انتقاد کنیم منتها به قصد اصلاح نه تخریب و انتقاد سازنده و مفید و دوستانه نه مخرب و موذیانه و انتقام جویانه که این این همان شرایط امر به معروف و نهی از منکر است اگر ما از این مرز تجاوز نکنیم خوب است.
سکوت کار نادرستی است
وی با اشاره به اینکه سکوت کار نادرستی است و با این توجیه که چون مسئله تحریم و انرژی اتمی مطرح است چیزی راجب حجاب یا مواد مخدر و مفاسد اخلاقی نگویید این توجیه درستی نیست.
آیت الله مکارم شیرازی ادامه داد: انتقاد باید آن هم از سوی آقایانی که اطلاعات بیشتری دارند و اهل علم و اساتید دانشگاه هستند باعث می‌شود جامعه رو به اصلاح برود.
این مرجع تقلید افزود: نگاه می‌کنیم برخی فیلم‌ها و رسانه و کتاب‌ها شرایط اسلامی ندارد برخی ناسالم است باید تذکر داد تا اصلاح شود و این تذکرات هم به قصد اصلاح است نه تخریب.
وی بیان کرد: اگر در انتقاد این حد و مرز‌ها رعایت شود درست است اما غیر از این باشد اسلام اجازه نمی‌دهد باید راست بگوییم، حق را بگیم و کسی حق ندارد جلوی این انتقاد را که در آن شرایط رعایت شده بگیرد و بگوید در چنین شرایطی انتقاد نکنید.
وی با بیان اینکه روایات متعدد درباره خنده و آداب آن داریم بیان کرد: در برخی از روایات داریم تبسم در صورت برادر مومن حسنه است معنی این روایات این است که مسلمان نباید اخمو و قیافه در هم داشته باشد و نباید وقتی برادر مسلمان خود را می‌بیند با قیافه تند و اخمو با او روبه رو شوید و مسلمان باید اخلاقش جاذبه داشته باشد.
خنده باید ملایم و توأم با ادب باشد
استاد برجسته حوزه ادامه داد: درعین حال نگاه می‌کنیم که برای این امر حد و مرزی قرار داده شده اول اینکه در روایات خنده پیغمبر به صورت تبسم بود یعنی ابهت خود را حفظ و خنده قهقه نداشتند و در روایات دیگر است که قهقه و صدای بلند و ناموزن در موقع خنده درست نیست و ابهت انسان کم می‌شود و کفاره هم ممکن است داشته باشد.
وی ادامه داد: نبابراین انسان باید ادب و وقار را حفظ کند و ادب و وقار ایجاب می‌کند انسان خنده‌های پر سر و صدا نداشته باشد و ملایم و توام با ادب و وقار باشد.
آیت الله مکارم افزود: از جمله چیزهایی که نهی شده خنده بیجا است که برخی بیجا می‌خندند خنده پر سر و صدا هم نهی شده در عین حال اجازه داده شده و تشویق شده که مسلمانان با رعایت ادب و وقار خنده رو باشند.
وی بیان کرد: با توجه به این موضوع جامعیت اسلام را نباید فراموش کرد که برای همه چیز برنامه دارد حتی مسائل معمولی مانند خمیازه و عطسه و این نشانه‌های جامعیت است که اسلام وقتی درباره چنین مسائل ریزی برنامه دارد قطعا به فکر برنامه‌های اساسی نیز بوده است.
انتقاد مورد افراط و تفریط قرار گرفته است
این مفسر قرآن کریم در ادامه به مسئله انتقاد و درست یا غلط بودن آن اشاره کرد و گفت: این از مسائلی است که مورد افراط و تفریط است برخی می‌گوند نه شرایط اجازه نمی‌دهد انتقاد کرد برخی می‌گویند همه چیز را باید به باد انتقاد گرفت.
انتقاد شاخه‌ای از امر به معروف و نهی از منکر است
وی افزود: واقع مسئله این است که انتقاد در شاخه امر به معروف و نهی از منکر می‌گنجد و روایت یا فصلی درباره انتقاد نداریم بلکه این امر شاخه‌ای از امر به معروف و نهی از منکر و شرایط امر و معروف و نهی ار منکر را دارد.
آیت الله مکارم شیرازی افزود: در امر به معروف و نهی از منکر نباید دروغ و تهمت و تخریب باشد در انتقاد هم اینگونه است نباید دارای تخریب و دروغ و تهمت و انتقام جویی باشد یا قصد کوبیدن جناح مقابل با تسویه حساب شخصی و جناحی باشد بلکه انتقاد ابزار اصلاح است اگر نباشد اصلاحات واقعی در جامعه ایجاد نمی‌شود.
استاد درس خارج فقه حوزه ابراز داشت: ما همه بشریم و بشر جایز الخطا است و از سویی دیگر اسلام دین اجتماعی است که همه در مقابل جامعه مسئولند و ما همه در مقابل همه شرایط جامعه مسئولیت داریم.
وی افزود: دین اسلام دین فردی نیست بنابراین چون همه در جامعه نسبت به مسائل اجتماعی مسئولند حق انتقاد داریم و برخی مواقع انتقاد واجب هم است.
این مرجع تقلید بیان کرد: ما می‌بینیم به مسائل فرهنگی بی‌توجهی شده و فساد اخلاق گسترش می‌یابد باید انتقاد کنیم منتها به قصد اصلاح نه تخریب و انتقاد سازنده و مفید و دوستانه نه مخرب و موذیانه و انتقام جویانه که این این همان شرایط امر به معروف و نهی از منکر است اگر ما از این مرز تجاوز نکنیم خوب است.
سکوت کار نادرستی است
وی با اشاره به اینکه سکوت کار نادرستی است و با این توجیه که چون مسئله تحریم و انرژی اتمی مطرح است چیزی راجب حجاب یا مواد مخدر و مفاسد اخلاقی نگویید این توجیه درستی نیست.
آیت الله مکارم شیرازی ادامه داد: انتقاد باید آن هم از سوی آقایانی که اطلاعات بیشتری دارند و اهل علم و اساتید دانشگاه هستند باعث می‌شود جامعه رو به اصلاح برود.
این مرجع تقلید افزود: نگاه می‌کنیم برخی فیلم‌ها و رسانه و کتاب‌ها شرایط اسلامی ندارد برخی ناسالم است باید تذکر داد تا اصلاح شود و این تذکرات هم به قصد اصلاح است نه تخریب.
وی بیان کرد: اگر در انتقاد این حد و مرز‌ها رعایت شود درست است اما غیر از این باشد اسلام اجازه نمی‌دهد باید راست بگوییم، حق را بگیم و کسی حق ندارد جلوی این انتقاد را که در آن شرایط رعایت شده بگیرد و بگوید در چنین شرایطی انتقاد نکنید.
منبع:
خبرگزاری ایسنا
اینچنین است.