شیوع افسردگی ناشی از ناکامی اقتصادی

خصوصا در میان طبقه متوسط در دو دهه اخیر رقابت سختی برای بهبود وضعیت و سبک زندگی و ارتقای رفاه مادی شکل گرفته است. این پدیده در کشورهای در حال توسعه که رشد اقتصادی آنها بیش از حد متوسط جهانی است بسیار عادی است. فراموش نکنید کشور ما از دهه هفتاد جزو همین دسته است و فقط در دو سه سال اخیر رشد آن متوقف و کند شده است.

کشورهایی مثل ترکیه و برزیل این رشد را با سرعت بالاتری از کشور ما تجربه کرده اند و البته عکس العمل مردم آنها نیز به این رشد انفجاری علاوه بر همه آثار دیگر شورش های وسیع اجتماعی دو سه سال اخیر بوده است. برخی معتقدند اعتراضات سال 88 در ایران نیز را می توان جرو همین دسته محسوب کرد.

یکی دیگر از آثار این رشد اقتصادی فراگیر شدن نوعی افسردگی در میان افراد جامعه است. در رقابت شدیدی که میان اعضای جامعه برای بهبود وضعیت زندگی شکل می گیرد کسانی که احساس کنند یارای رقابت با سایر اطرافیان را ندارند دچار افسردگی ناشی از برآورده نشدن سطح انتظارات خود می شوند. این پدیده خصوصا در کشورهایی مثل کشور ما که اقتصادی رانتی و بی عدالتی نهادینه شده را نیز دارا می باشند با شدت بیشتری روی می دهد.

در چنین شرایطی کسانی که با استفاده از رانت و ارتباطات ناسالم ثروتمند می شوند مورد رشک سایرین قرار می گیرند و باعث افسردگی اطرافیانی خواهند شد که خود را نیز لایق چنین رشدی می دانند. البته حتی در شرایط یک اقتصاد نسبتا سالم نیز وجود چنین افسردگی دور از ذهن نیست. چرا که توسعه اقتصادی ذاتا توسعه بی عدالتی را نیز به همراه خواهد آورد و شکاف طبقاتی حاصل باعث افسردگی جاماندگان از قافله توسعه می شود.

دقت کنید این افسردگی در کشورهای ضعیف اقتصادی کمتر مورد انتظار است. چرا که احساس خوشبختی نسبت مستقیمی با سطح انتظارات افراد دارد و در کشوری که فقر و سطح پایین زندگی امری طبیعی قلمداد می شود افراد کمتر دچار چنین سطحی از نارضایتی از زندگیشان می شوند. و البته تذکر این نکته هم ضروری است که لازم نیست شما وضعیتتان بدتر شود تا دچار احساس ناکامی بشوید بلکه کافی است آنچه در واقع روی می دهد از سطح انتظارات ذهنی شما پایین تر باشد.

پیشنهاد می کنم پیمایش دقیقی در این مورد در کشور ما انجام شود و به نظرم می رسد نتیجه آن شیوع افسردگی ناشی از ناکامی اقتصادی و برآورده نشدن انتظارات اقتصادی را اثبات کند. این پدیده خصوصا در دو سال اخیر که وضعیت رکود اقتصادی را تجربه می کنیم قطعا ملموس تر هم خواهد بود. افسردگی هایی که آن را «افسردگی ناشی از ناکامی اقتصادی» می نامم.

محمد حسنی سعدی