آقای روحانی باید می‌گفت چه چیزی تحویل گرفته

وی تمامی دغدغه‌اش دوری و نزدیکی نظام با تمامی ابعادش به ارزش‌ها و آرمان‌هایی است که امام(ره) برای تحقق آنها مبارزه‌ای خستگی‌ناپذیر را آغاز کرد، رهبری نمود و ادامه راه را به یاران و همراهانش سپرد. گفت‌وگوی آرمان را با ایشان می‌خوانید:

جناب آشتیانی! اخیرا برخی افراد ادعا کرده‌اند که بسیاری از اصلاح‌طلبان از امام خمینی(ره) فاصله گرفته‌اند. این ادعا را چقدر مقرون به واقع می‌دانید؟

به نظرم این، سخنی نسنجیده، ادعایی گزاف و بی‌پایه و اساس است. آنکه چنین ادعایی کرده یا اصلاح‌طلب واقعی نیست یا شناخت و معرفتش از امام(ره) عمیق و واقع‌بینانه نبوده است. اصلاح طلبان واقعی امروز عموما از یاران صدیق و وفادار امام خمینی(ره) و پایبند به ولایت فقیه بوده‌اند. چنین افرادی چگونه ممکن است از امام(ره) و خط امام فاصله بگیرند؟ افرادی که چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند به این نکته توجه ندارند که اصلاح‌طلبی اساسا توسط یاران امام(ره) مطرح شد و سخن آنها این بود که مسیر انقلاب از اصول و ارزش‌هایی که امام(ره) مطرح کرده بود در حال فاصله گرفتن است. اصلاح‌طلبان برای دادن هشدار نسبت به بروز انحراف و به فراموشی سپرده شدن سیره امام(ره) و آرمان‌های انقلاب به میدان آمدند، بنابراین دلیلی ندارد که بخواهند از آنچه هویت فکری و سیاسی آنها را شکل می‌داده و می‌دهد، فاصله بگیرند. به همین دلیل می‌گویم ادعای فاصله گرفتن بسیاری از اصلاح طلبان از امام خمینی(ره)، ادعای گزاف و بی‌مبنایی است.

کسی که چنین ادعایی می‌کند یا اصلاح‌طلبان را نمی‌شناسد یا درک درستی از امام(ره)ندارد. اساسا باید پرسید مگر امام خمینی(ره) کی بود و چه می‌گفت که بخواهید از وی فاصله بگیرید؟به نظرم بارز‌ترین ویژگی امام(ره) مبارزه او با استبداد شاه و نظام سلطنت در داخل و مخالفت او با توسعه‌طلبی‌های استکبار جهانی و در راس آنها آمریکا بود. آیا مدعیان از این ویژگی‌ها و خصوصیت‌های امام(ره) می‌خواهند، فاصله بگیرند؟ امام(ره) البته شخصیتی چند وجهی بود. عالم بود، عارف بود،‌فقیه بود، یک سیاستمدار و مردم شناس بود، رهبری مبارز و انقلابی بود. همین ویژگی‌ها سبب شد تا مردمی‌ترین انقلاب دوران معاصر یعنی انقلاب اسلامی به رهبری ایشان به ثمر بنشیند و مهم‌تر اینکه نظام جمهوری اسلامی تثبیت و ماندگار شود. همه‌ دیدگاه‌ها و مواضع امام(ره) را باید ذیل همین ارزش‌ها و محورها دید و ارزیابی کرد. دغدغه‌های اساسی امام(ره) در عمر بلند و پر برکتش، حاکمیت اسلام و برقراری جمهوریت بود. ویژگی‌های محوری امام(ره) برای همه آزادیخواهان همیشه الهام‌بخش است و فاصله گرفتن از اندیشه ایشان که آرمانش عدالتخواهی و حاکمیت مردم بر سرنوشت خود بود،‌دلیل و توجیهی ندارد.

با این وصف به نظر شما چرا برخی چنین ادعاهایی را مطرح می‌کنند؟ و فکر می‌کنید این نوع سخنان چه پیامدهایی در جامعه دارد؟

این اظهارات نتیجه برخوردهای احساسی با مسائل جامعه و سیاست است. وقتی به رخدادهای اجتماعی نگاه دقیق علمی و واقع‌بینانه نداشته باشی یا دچار هیجان‌زدگی، تندروی و قضاوت نابه‌جا نسبت به همه چیز و زیر سوال بردن گذشته می‌شوی یا دچار انفعال و سرخوردگی. این افراد چون نمی‌خواهند بپذیرند که در نوع قضاوت و مسیری که می‌روند اندک هستند و در اقلیت به سر می‌برند، تصور و برداشت خود را به دیگران هم نسبت می‌دهند و مثلا ادعا می‌کنند که بسیاری از اصلاح‌طلبان این‌گونه می‌اندیشند. اما پیامد این نوع حرف‌ها و اظهارنظرها دامن زدن به اختلافات است. از طرفی بهانه به دست مخالفین خط امام(ره) و برخی نیروهای اصلاح‌طلب می‌دهد تا جوسازی کنند و در بین نیروهای خط امام(ره) هم تفرق و تشتت ایجاد می‌کند، درحالی که جامعه ما نیاز به وحدت دارد. البته هر کسی آزاد است هرطور می‌خواهد فکر کند و در طول زمان هم دیدگاه و موضع خود را تغییر دهد. منتهی باید ببیند ابراز نظراتش چه کمکی به بهبود و پیشرفت اوضاع می‌کند. ضمن اینکه نباید دیدگاه شخصی‌اش را بدون هیچ پشتوانه مستند و مستدلی به دیگران هم نسبت دهد.

به موضوع تشتت و تفرقه در جامعه اشاره کردید. بالاخره جریان‌ها و سلیقه‌های مختلفی در جامعه وجود دارد که در مقاطع انتخابات با حمایت از نامزدهای مختلف خودش را نشان می‌دهد. بنابراین، وحدت مورد نظر شما در قبال چه موضوعی یا چه زمینه‌ای است؟

در وهله اول منظورم وحدت در سطح ملی است. الان کشور در شرایط حساسی است و ما به حمایت همه گروه‌های مردم از سیاست‌های دولت در قبال مسائل و مذاکرات هسته‌ای نیاز داریم. متاسفانه هم این نوع اظهارات و هم بهانه‌جویی برخی رسانه‌ها و بزرگنمایی‌هایی که می‌کنند به نوعی دامن‌زدن به اختلافات است که نمی‌تواند در چارچوب منافع ملی ما قرار بگیرد. از سوی دیگر این نوع ادعاها بخشی از نیروی اصلاح‌طلبان و پیرو خط امام(ره) را صرف پاسخگویی به اتهامات و شبهه افکنی‌ها می‌کند و آنها را از پیگیری جدی مطالبات مردم باز می‌دارد. بنابراین توصیه من به رسانه‌ها و افراد منتسب به جناح‌های مختلف این است که سیره‌ امام(ره) را مورد توجه قرار دهند. وقتی کل نظام و کشور درگیر یک مساله ملی است، شرط موفقیت وجود وحدت و همسویی گروه‌ها و جناح‌های مختلف است. اما متاسفانه در حال حاضر شاهد هستیم بعضی رسانه‌ها با تیتر‌ها و مطالب خود به اختلاف‌ها دامن می‌زنند. پیرو واقعی حضرت امام(ره) اهل تهمت و توهین به دیگران نیست. پیامبر(ص) می‌فرمایند: هر کس به مرد یا زن با ایمانی بهتان بزند یا درباره‎ کسی چیزی بگوید که در او نیست، خداوند در قیامت او را بر تلی از آتش قرار می‌دهد تا از آنچه گفته است خارج شود و از عهده‎‌ گفته‎ خود بیرون آید. در قرآن کریم بیش از چهل آیه درباره‎ تهمت و بهتان به مردم در رابطه با جریانات مختلفی نازل شده است. لذا باید مراقب باشیم توجه نسل جوان و مومنان نسبت به مسائل دینی کمرنگ نشود. حضرت امام(ره) مظهر اخلاق اسلامی بود و پیروان امام(ره) چه در رسانه‌ها یا در منابر و تریبون‌ها باید اصول اخلاقی را بهتر و بیشتر رعایت کنند.

جناب آشتیانی به جز تاکید بر حفظ وحدت در داخل،‌در عرصه دیپلماسی و مناسبات خارجی چه اقداماتی باید دنبال شود تا به توسعه و پیشرفت کشور کمک کند؟

مناسبات خارجی ما در دو سطح مطرح است: یکی سطح منطقه و دیگر، سطح جهانی. در سطح منطقه‌ای، البته با بیشتر کشورهای همسایه مناسبات خوبی داریم.ولی واقعیت این است که تعدادی از کشورها هستند که پنهان و آشکار مواضع خصمانه‌ای اتخاذ می‌کنند. در مقابل این گروه از کشورها ما باید با تدبیر و دوراندیشی پخته‌تری مواجه شویم. در عرصه مناسبات منطقه‌ای نیز ما باید بر ضرورت وحدت تاکید کنیم و از مجموع منابع و سرمایه‌های معنوی خود به خوبی استفاده کنیم.به طور مثال باید به موضوع عربستان اشاره کنم. بالاخره جریان‌هایی وجود دارد که سعی می‌کنند این کشور را به مقابله با جمهوری اسلامی ایران وادارند و با طرح موضوع شیعه‌گری و سنی‌گری اختلاف افکنی می‌کنند. دستگاه دیپلماسی کشور باید اقدامات موثرتری برای کاهش اختلاف‌ها و کدورت انجام دهد. در این رابطه می‌توان از ظرفیت‌های شخصیت‌های موثر بهره ببرد.

چنانچه شاهد بودیم برخی از مراجع عظام نیز به اینکه شخصیت‌های موثر برای بهبود رابطه با عربستان ماموریت ویژه‌ای انجام دهند، توصیه و تاکید داشتند.

در سطح جهانی نیز من فکر می‌کنم وزارت خارجه مسیر مثبت و روشنی را در پیش گرفته و پیشرفت‌های حاصله در پرونده هسته‌ای موید این نظر است. البته عوامل دیگری مانند هدایت و درایت مقام معظم رهبری و توان نظامی و دفاعی کشور نیز در این میان نقش مهمی داشته‌اند، اما هوشمندی و هوشیاری تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای و اعتقاد به این که با تعامل مثبت می‌توان به دستاوردهای بهتری رسید سبب شد تا نسبت به گذشته گام‌های موثرتری برداشته شود وگرنه ما همچنان در چرخه«مذاکره‌برای مذاکره» درجا می‌زدیم و به نتیجه خاصی هم نمی‌رسیدیم. عرصه دیپلماسی، عرصه بده بستان و معامله سیاسی است. ما در تجارت و اقتصاد خریدار و فروشنده داریم که کالایی و پولی بین آنها مبادله می‌شود و طرفین قطعا منفعت می‌برند وگرنه مبادله‌ای صورت نمی‌گرفت. با سیاست نیز باید با همین دیدگاه روبرو شویم. کسانی که «راهبرد برد- برد» را در مذاکرات مطرح می‌کنند با همین منطق وارد میدان می‌شوند. این سخن امروزه مسموع نیست که در میدان سیاست ما باید برنده باشیم و دیگران بازنده ‌این سخن، مغایر منطق گفت‌وگو است. به خصوص اگر پای متغیرهای دیگر درمیان باشد، عدم توازنی وجود دارد که اساسا به نفع ما نیست.

ارزیابی شما از نزدیک به18ماه عملکرد دولت آقای روحانی چیست؟

مشکلات باقی‌مانده از دولت قبل آن‌قدر زیاد و سنگین و گسترده است که به نظرم می‌آید سوال را باید به شکل‌دیگری مطرح کرد. در واقع باید پرسید:آیا دولت آقای‌روحانی توانسته انحراف‌های صورت گرفته از سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه و پیشرفت کشور را که توسط دولت سابق ایجاد شد، به مسیر اصلی بازگرداند؟آیا دولت آقای روحانی توانسته مشکلات در عرصه‌های مختلف اقتصادی،سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را جبران کند؟به نظرم کاری که دولت جدید با روی کارآمدن باید در وهله اول انجام می‌داد- و هنوز هم دیر نیست که انجام دهد- ارائه تصویری دقیق، کمی و کامل از شاخص‌های انسانی و اجتماعی و ارائه گزارش آماری و مستند از اوضاع و احوال اقتصادی کشور بود.

آقای روحانی و وزرایش باید همان ابتدا می‌گفتند که چه چیزی تحویل گرفتند تا هم مردم بدانند که کشور در کجا ایستاده است و هم اقدامات دولت جدید بهتر قابل ارزیابی می‌شد که چقدر توانسته در شاخص‌ها تغییر مثبت ایجاد کند.البته جسته گریخته رئیس جمهوری در بعضی از گزارش‌های تلویزیونی‌اش به این نکات اشاره کرد اما جا دارد که مبسوط‌تر به این موضوع پرداخته شود. مردم هم البته با پوست و گوشت خود اثرات سیاست‌های اقتصادی دولت قبل را حس کرده‌اند.

مثلا تورم30-40 درصدی، بیکاری گسترده، کاهش300درصدی ارزش پول ملی، کاهش سرمایه‌گذاری‌ها، رکود صنایع، فقیرتر شدن اقشاری از مردم، فساد اقتصادی در دستگاه های اجرایی و نظام بانکی و مواردی از این قبیل. ببینید! وقتی ساختارها و مناسبات اصلی در جامعه آسیب می‌بیند، اصلاح و احیای دوباره آنها به راحتی ممکن نیست. فساد که به گفته جناب آقای توکلی نماینده محترم تهران در مجلس سیستماتیک شده است با 10 ماه و 18ماه از بین نمی‌رود. به ویژه که وابستگان آن دولت هنوز به واسطه منافعی که برده‌اند در نظام و جامعه جای پا باز کرده‌اند و رویای بازگشت به قدرت را هم در سر می‌پرورانند. با این همه دولت آقای‌روحانی کارهای مثبت و ارزنده زیادی انجام داده است. هرچند تا تحقق نسبی وعده‌های داده شده راه زیادی در پیش است.

برای نمونه: مهار رشد تورم و کاهش نرخ تورم از نزدیک به40درصد به حدود17درصد در آبان‌ماه امسال، کار بزرگی است. کنترل نسبی نرخ ارز، طرح های وزارت بهداشت برای پرداخت هزینه‌های بیمارستانی، گسترش پوشش بیمه‌ها نشان می‌دهد که دولت به جای شعار دادن و ادعاهای بزرگ مطرح کردن به دنبال ایجاد رفاه و آسایش بیشتر برای شهروندان و به ویژه‌ روستائیان است. این موارد باید اطلاع‌رسانی و به اندازه اهمیت آنها آگاهی و تبلیغ شود. این نکته از این جهت اهمیت دارد که عده‌ای متاسفانه چنین تبلیغ می‌کنند که فکر و ذکر دولت فقط مساله هسته‌ای است و انگار بیکار نشسته است تا موضوع هسته‌ای حل شود و آن‌گاه فعالیت‌ها و طرح‌ها و پروژه‌های دیگر را اجرایی کند. این شیوه‌ها از انصاف و جوانمردی به‌ دور است. البته باید اذعان داشت که حق مجلس، نظارت است و کسی نمی‌تواند مانع نظارت نمایندگان مردم بر عملکرد دولت باشد اما سوال این است که آیا مجلس محترم شورای اسلامی در دولت سابق هم همین‌گونه نسبت به دولت نظارت داشت، اگر پاسخ مثبت باشد، باید گفت که این همه مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی از کجا آمده است! و به نظرم این دولت، مظلوم است. البته نقد سازنده بسیار خوب است اما شرایط فعلی می‌طلبد که قوای دیگر با همکاری و همدلی بیشتر به دولت کمک کنند تا در برنامه ریزی برای حل مشکلات کشور موفق شود.

نگاه جنابعالی به افراطی‌گری که اکنون در منطقه است مثل داعش چیست؟

پس از فروپاشی شوروی، می‌گفتند باید از کمونیسم ترسید. الان در منطقه حساس خاورمیانه داعش را به وجود آورده‌اند و متاسفانه با نام اسلام علیه اسلام کارشکنی می‌کنند باید جهان اسلام در مقابله با این پدیده ناپسند وحدت داشته و مانع گسترش فعالیت‌های آنها شود.

اخیرا برخی با اظهاراتشان تعابیری غلوآمیز به‌کار برده و شأن مردم را نادیده می‌گیرند در این زمینه جنابعالی چه تحلیلی دارید؟

آقای مصباح یزدی چند روز پیش گفت: «یکی از نعمت‌های بسیار بزرگ برای ما امام راحل بود که بسیار بزرگ بود و بعد از رحلت ایشان، وجود نعمت جانشین ایشان، رهبر معظم انقلاب است که خدا را شاهد می‌گیرم جامعه ما لیاقت چنین رهبری را ندارد. ایشان بالاترین مراتب مدیریت را در جامعه دارد. به طور حتم بزرگان،شنیدن کلمات غلوآمیز در مدح خود را نمی‌پسندند.با شناختی که من از ایشان دارم حرف هایی هم قبلا درباره برخی دیدگاه های امام (ره)مطرح کرده بود وحتی بیان کرده بود امام(ره)تقیه کرده و گفته جمهوری اسلامی و نظر ایشان حکومت اسلامی بود. تعجب می کنم ایشان در زمان حیات امام (ره) حتی یک‌بار هم با امام(ره) ملاقات نداشته‌اند وگاه طوری ازامام(ره) نقل قول می کنند که گویی سالیان سال در کنار امام(ره) زندگی کرده است.

به نظرم این حرف‌ها بیشتر خوراک به‌غیر خودی‌هاست. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، رهبرمعظم انقلاب، چهره نورانی از ولایت فقیه ارائه دادند لذا ما در گفتار و رفتار خود باید طوری عمل کنیم تا مردم و به ویژه نسل جوان جذب آرمان‌های امام(ره) و رهبری شوند. 10 سال که در خدمت امام(ره) بودم توصیه‌اش همیشه وحدت بود اگر ما در خط امام (ره)هستیم باید آن ندای پیرفرزانه را در عمل لبیک بگوییم. اگر خدایی نکرده به جای وحدت، تفرقه‌ ایجاد کنیم، در واقع خلاف خط امام(ره) حرکت کرده‌ایم. مردم ازدیدگاه امام(ره) همه‌کاره نظام و انقلاب هستند.