بالاترین مقامی که موتلفه در جریان انقلاب به دست آوردند عضویت در ستاد استقبال از امام خمینی بود

هر دو گروه با مولفه های هویتی انگیزه های ضد چپ تشکیل شدند . چرا که هم مذهب و هم ناسیونالیسم در ان دوران در برابر گفتمان های انترناسیونال و یا دین ستیزی کمونیستی قرار می گرفت.

پایگاه تشکیلاتی و اجتماعی این دو گروه نیز نهادهای راست مانند بازار و بورژوازی بود،
در این میان نهضت آزادی ایران رویکردی مدرن داشت و به عنوان یک حزب در سال 1340 تاسیس شد و در مقابل موتلفه اسلامی تا سالها همچنان خود را هیات می نامید.

بنیانگذاران نهضت همدیگر را از دانشگاه می شناختند و بسیاری از ایشان شاگردان و اساتید معترض و مسلمان دانشگاه ها بودند و به همین دلیل نیز واژه "آزادی" را به پسوند حزب افزودند و در مقابل موتلفه که مولود ترکیب سه هیات مذهبی بود در نام نیز از پسوند"اسلامی" استفاده کرد.

این دو گروه از ابتدای تاسیس آنگونه که از روایات بزرگان موتلفه همچون بادامچیان استخراج می شود علیرغم نقاط اشتراک بسیار هیچگاه رابطه خوبی با یکدیگر نداشتند.

شاید سنتگرایی افراطی اعضای موتلفه و تقید آنها به تقلید و فرمانبری از مراجع تقلید در مقابل روشنفکرانی مسلمانی که فعالیتهای مذهبی شان بیشتر خرد پایه بود تا تقلید محور یکی از مهمترین دلایل این اختلافات باشد.

همچنین سیاستهای معتدل بازرگان و همراهانش در مقابل تندروی ها و افراط کاری های موتلفه نظیر ترور منصوبین نظام شاهنشاهی از دیگر وجوه این اختلاف بود.

رقابتی که در دوران پیش از انقلاب در حاشیه مبارزات علیه نظام شاهنشاهی در جریان بود و بیشتر شامل غر زدنهای گهگاه موتلفه ای ها علیه بزرگان نهضت بود با پیروزی انقلاب وارد مرحله عیانتری شد.

بالاترین مقامی که اعضای موتلفه در جریان انقلاب به دست آوردند عضویت در ستاد استقبال از امام خمینی بود حال آنکه نهضت آزادی دولت و نیمی از شورای انقلاب را بر عهده گرفته بود.
اما این بی توجهی آیت الله خمینی باعث دلسردی موتلفه از تلاش برای بالا کشیدن خود در ساختار قدرت جمهوری اسلامی نشد.

موتلفه اینبار سعی کرد تا در کنار روحانیت به آرامی حذف رقیب قدرتمند را به نظاره بنشیند و آنگاه که بازرگان در برابر تندروی چپ های اسلامی و غیر اسلامی و موج کور رادیکالیسم موضع می گرفت موتلفه علیرغم گرایشات راستگرایانه اش در حمله گروه های چپ به دولت بازرگان با آنها همدلی و همراهی نشان داد.

این همراهی اشتباه شاید منجر به حذف زودهنگام نهضت ازادی از مدیریت نظام جمهوری اسلامی شد اما برای موتلفه نیز بد شگون بود،

پیرمردان موتلفه که ده ها سال سابقه همراهی با روحانیت را داشتند اینبار در مقابل رقبای جوان چپ مذهبی و غیر مذهبی قرار گرفتند که بعضاً به جای انتقاد از روحانیت نیز حملات خود را متوجه موتلفه می کردند.

در سالهای اولیه بعد از انقلاب نهضت آزادی تصمیم گرفت تا به قالب منتقد مصلح حاشیه حکومت فرو رود ولی موتلفه همچنان با سیاست فرار به جلو برخی از اعضای خود را به مدیریت مهمترین بخشهای امنیتی و قضایی حکومت فرستاد و تلاش نمود تا با استفاده از روابط قدیمی خود جایگاهش در نظام تازه تاسیس را تثبیت کند.

این جایگاه که تقریباً در دهه اول انقلاب در سطح یک گروه شناسنامه دار راستگرا به رسمیت شناخته می شد به مرور با اشتباهات تاکتیکی و استراتژیک کمرنگ تر شد.

در بسیاری از انتخابات مهم کشوری نامزدهای موتلفه یا نامزدهای مورد حمایت موتلفه شکست خوردند و یا در مواردی مانند انتخابات سال 84 آقای احمدی نژاد پس از پیروزی نشان داد که به عنوان یک نیروی چپ هیچگونه علاقه ای به همکاری و استفاده از اعضای هیات موتلفه راستگرا و بازاری در دولت خود ندارد.

در مقابل از سالهای بعد از دوم خرداد 76 نهضت آزادی که مدتها در سکوت و بایکوت خبری بود مجدداً به عرصه های عمومی بازگشت.

اتفاقی که موجب خشم برخی اعضای موتلفه نظیر اسدالله بادامچیان قرار گرفت و وی تا مدتی ماموریت یافته بود در هر مصاحبه و سخنرانی به نهضت ازادی حمله کند.

در سالهای بعد از 76 و تغییر سپهر سیاسی کشور گفتمانهای جدیدی در کشور پدید آمد، این گفتمانها نیز روابط متفاوتی را با احزاب السابقون تعریف کردند. گروه های اصلاح طلب تلاش ویژه ای کردند تا با تقدیر از نقش نهضت آزادی و بنیانگذاران آن نظیر مهندس بازرگان ، حرکت خود را در تداوم راه اعتدالی و اصلاح طلبانه آنان تعریف کنند، اما در جبهه مقابل اصولگرایان نوظهور گویا علاقه چندانی به حضور در سایه موتلفه و تقدیر از سوابق غیر منسجم این حزب ندارند و ترجیح می دهند با ابراز ارادتی مختصر نسبت به پیرمردان موتلفه راه خود را در مسیری دیگر در پیش گیرند.

پیروزی جریان اعتدال گرا در دوسال گذشته و تغییرات در دولت و شوراها آخرین شکست حزب موتلفه اسلامی بود، دکتر علی اکبر ولایتی نامزد مورد حمایت این حزب نتوانست در انتخابات پیروز شود و همچنین دولتی بر روی کار آمده که تکنوکراتهای مسلمان در آن دولت تلاش می کنند راه حلهای بورژوازی ملی برای اقتصاد و تنش زدایی در سیاست بین المللی و دموکراسی برای سیاست داخلی عرضه کنند. روایتی از راست که به هیچ وجه مورد علاقه موتلفه نیست در حالی که بسیاری از اندیشمندان تلاشهای دولت روحانی را در همان مسیر دولت موقت ارزیابی می کنند.

هفته نامه صدا/علی اکرمی