شمارش معکوس برای یکشنبه سرنوشت‌ساز در ترکیه؛ آیا این بار اردوغان تسلیم می شود؟

هرچه به موعد انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه نزدیک‌تر می‌شویم، رقابت‌های سیاسی داغ‌تر، حساس‌تر، پیچده‌تر و حتی خشن‌تر می‌شود. این خشونت، هم در سطح کلامی بین نامزدها دیده می‌شود و هم طرفداران هر نامزد دست به اقدامات خشونت‌آمیزی علیه ستادهای دیگر رقبا می‌زنند که نشان از اوج‌گیری فضای دو یا چندقطبی در ترکیه مشابه با انتخابات سال ۲۰۲۰ امریکا است. اما خشونت‌ها فقط به توهین‌های کلامی ختم نمی‌شود و شکل عملی هم به خود گرفته که حتی به زخمی‌شدن طرفداران نامزدها هم کشیده شده است.

علاوه بر رقابت‌های جدی بین چهار نامزد برای کسب کرسی ریاست جمهوری ترکیه، این کشور صحنه رقابت سیاسی برای انتخابات پارلمانی نیز هست که بر شدت خشونت‌ها افزوده است. در این باره عبدالله گونگن، رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) شاخه شرناخ، از فشار و خشونت بر مردم و تهدید آن‌ها توسط فرماندار و برخی مقامات برای پیوستن روستاییان به حزب عدالت و توسعه (AKP) و دادن رأی به آن خبر داد.

رجب طیب اردوغان طی سخنرانی در بزرگترین گردهمایی کمپین انتخاباتی خود در آستانه انتخابات ۱۴ مه، کمال قلیچدار اوغلو، رهبر مخالفان و رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق را مست و الکلی توصیف کرد.

اردوغان خطاب به صدها هزار نفر از هواداران خود در استانبول گفت که قلیچدار اوغلو می‌تواند هر چقدر که می‌خواهد بنوشد ولی مردم، کشور را به دست یک الکلی رها نخواهند کرد. پیشتر هم اردوغان در سخنرانی خود به مناسبت عید فطر در مسجد سلطان احمد خطاب به جمعیت گفته بود که رأی دهندگان، قلیچدار اوغلو را به یک «جسد سیاسی متعفن» تبدیل خواهند کرد.

اما خشونت‌ها فقط به توهین‌های کلامی ختم نمی‌شود و شکل عملی هم به خود گرفته که حتی به زخمی‌شدن طرفداران نامزدها هم کشیده شده است. اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول از حزب اصلی اپوزیسیون جمهوری‌خواه خلق (CHP)، عصر یکشنبه گفت که بر اثر پرتاب سنگ هنگام سخنرانی از بالای سقف اتوبوس تبلیغاتی‌اش، تعدادی از مردم زخمی شدند. امام اوغلو در ویدیویی که در توئیتر منتشر کرد، گفت که حداقل ۹ نفر از جمعیت زخمی شدند. CHP تصاویری از افراد آسیب‌دیده از ناحیه سر را منتشر کرد.

امام اوغلو نیروهای امنیتی را به خودداری عمدی از اقدام درباره این حادثه متهم کرد و این حادثه را یک اقدام تحریک‌آمیز توصیف کرد. وی با اشاره به شهر محل وقوع حمله تأکید کرد که این حادثه ربطی به ساکنان ارزروم ندارد. قلیچدار اوغلو در توئیتر این حمله را محکوم کرد و از هوادارانش خواست آرامش خود را حفظ کنند. وی دولت را به همکاری با مافیا و شبه‌نظامیان متهم کرد و گفت: «هدف آن‌ها ایجاد رعب و وحشت در مردم و دور نگه داشتن‌شان از انتخابات است.»

همچنین یک گروه از طرفداران حزب حرکت ملی (MHP)، وابسته به دولت باغچلی و از طرفداران جدی اردوغان به خودروی تبلیغاتی حزب چپ سبز در شهرستان «تارسوس» استان «مرسین» حمله کردند و بر اثر این حمله پنج نفر از فعالان حزب چپ سبز زخمی شدند.

خشونت‌ها در ترکیه تا بدان جا گسترده و عمیق شده که به وقوع یک ترور هم انجامید. یکشنبه شب، «تامر تمل»، یکی از اعضای حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP) در شرناخ، هنگام پیاده‌شدن از خودروی شخصی‌اش در این منطقه (شرناخ)، در مقابل خانه خود هدف حمله مسلحانه قرار گرفت. او از خانواده‌ای است که همه اعضای آن عضو HDP و معروف به خانواده HDPای‌ها هستند. تامر تمل عموی فرهاد تمل رئیس مشترک HDP شاخه الکه (بیت الشباب) است. جسد تمل که در اثر ترور جان خود را از دست داده بود، به بیمارستان دولتی بیت‌الشباب منتقل شد.

آنچه که از آن به عنوان تشدید خشونت‌ها در آستانه انتخابات ۱۴ مه مطرح شد در مقابل یک سناریوی احتمالی تقریباً «هیچ» به حساب می‌آید. این سناریو، سناریوی تقلب در انتخابات است که نگرانی بابت وقوع آن از هر دو طرف دولت و مخالفان آن مطرح می‌شود و ناظران هشدار داده‌اند، پیروزی هر کدام از دو طرف می‌تواند از سوی دیگری تبدیل به اتهام تقلب انتخاباتی شود.

به زعم ناظران، اگر رجب طیب اردوغان بعد از دو دهه شکست بخورد و حاضر به انتقال دموکراتیک قدرت نباشد، امکان شکل‌گیری خشونت‌های افسارگیخته و تعمیم آن به کل ترکیه و رسیدن به یک دوقطبی بی‌بازگشت وجود دارد. همان‌طور که شکست او نیز می‌تواند از سوی مخالفانش تقلب انتخاباتی تعبیرشده و منجر به راه‌افتادن اعتراض‌های خشونت‌آمیز شود و به عبارتی صحنه اجتماعی ترکیه مشابه صحنه اجتماعی آمریکا پس از انتخابات ۲۰۲۰ شود.

به این ترتیب از حالا می‌توان پیش‌بینی کرد که شرایط سیاسی در ترکیه آبستن بی‌ثباتی‌ها و درگیری‌هایی است که ممکن است به تضعیف بیش از پیش اقتصاد این کشور منتهی شود.