مراسم پرحاشیه رونمایی معراج با پیام خاتمی

در این مراسم حسین الهی قمشه‌ای، حجت‌الاسلام محمود دعایی - مدیر مسوول روزنامه‌ی اطلاعات‌ -، اسماعیل آذر‌ - شاعر‌ - و جمعی از معاونان محمدعلی نجفی در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری حضور داشتند.

پیش از آغاز مراسم، نجفی دیداری خصوصی و بدون حضور خبرنگاران داشت که این موضوع سبب اعتراض نمایندگان رسانه‌های تصویری و خبرنگاران شد.

محمود فرشچیان پیش از رونمایی از اثرش در توضیح‌هایی درباره‌ی این تابلو که همزمان با روز میلاد امام رضا (ع) رونمایی شد، در جمع خبرنگاران گفت: من تا کنون 15 تابلو در این سطح داشته‌ام که به استان قدس رضوی اهدا کرده‌ام. تابلوی «معراج» نیز بعد از یک سال به‌نمایش درآمدن در موزه‌ی فرشچیان، به آستان قدس اهدا خواهد شد.

این هنرمند ادامه داد: تا کنون چند تابلوی «معراج» دیگر در دنیا کشیده شده که یکی از آن‌ها توسط «سلطان محمد» بزرگ‌ترین نقاش مکتب هرات کشیده شده که در همه‌ی آن‌ها، به احترام رسول اکرم (ص)، صورت پیامبر (ص) پوشانده شده است؛ ولی در این اثر، من حضرت را از پشت و رو به درگاه الوهیت کشیده‌ام و اطراف ایشان، فرشته‌هایی در حال دعا کردن هستند.

وی اظهار کرد: حدود یک سال و دو سه ماه برای آماده‌سازی این تابلو وقت گذاشته‌ام. اندازه‌ی این تابلو 101 در 5 / 81 سانتی‌متر است و عروج حضرت محمد (ص) را که براساس مطالعاتم، روز 17 ماه رمضان است، به تصویر کشیدم.

فرشچیان در ادامه‌ی سخنانش در پاسخ به این پرسش که آیا تابلوی «معراج» آخرین اثر شما است؟ گفت: منظورتان از این سوال این است که دیگر کاری انجام نمی‌دهم؟ چرا؛ من خودم را جوان 40،‌ 45 ساله‌ای می‌دانم که نصف شب و اول صبح، آثارم را خلق می‌کنم.

وی با اشاره به عشقش به امام رضا (ع) بیان کرد: من همه‌ی ائمه (ع) را دوست دارم و به امام رضا (ع) عشق می‌ورزم. دستم از ایشان شفا گرفته است و خادم حضرت هستم.

این هنرمند سپس به طرحش برای سرداب مقدس امام رضا (ع) اشاره و اظهار کرد: این طرح و کاشی‌کاری سرداب که زیر روضه رضوان حرم امام رضا (ع) است، آماده شده و شبیه بهشت است. این طرح رونمایی نمی‌شود، چون مربوط به قسمت خاصی از حرم امام رضا (ع) است.

او در پایان سخنانش، در حالی که به لنز دوربین‌ها نگاه می‌کرد، به مردم ایران از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب و همچنین خلیج فارس سلام کرد.

در مراسم رونمایی از این اثر، سهیل محمودی - شاعر - به‌عنوان مجری برنامه با اشاره به آثار فرشچیان از جمله «عصر روز عاشورا»، «ضامن آهو»، «غدیر» و «معراج» گفت: تا به حال 15 اثر استاد به آستان قدس امام رضا (ع) تقدیم شده است.

او همچنین متنی را که حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی به تاریخ امروز (26 شهریورماه) برای محمود فرشچیان نوشته بود، خواند و از مسوولان موزه‌ی فرشچیان درخواست کرد تا دست‌خط خاتمی که نشانه‌ی علاقه‌اش به این استاد است، در موزه به‌نمایش گذاشته شود.

محمد خاتمی خطاب به فرشچیان نوشته است: «عمر پربرکت استاد ارجمند جناب آقای فرشچیان دراز باد که خداوند رحمان و جمیل،‌ فیض و زیبایی خود را از جمله در آثاری که برآمده از جان زیبای استاد و خیال متعالی ایشان است، بر خلایق جاری می‌گرداند. استاد را گرامی می‌داریم و از خداوند منان توفیق بهره‌گیری از فیض وجود ارزشمندشان را طلب می‌کنیم.»

در ادامه‌ی مراسم، حسین الهی قمشه‌ای سخنانی را درباره‌ی زیبایی و عشق بیان کرد و گفت: زیبایی آن‌قدر نقش اساسی دارد که باید کنگره‌های زیادی را برای آن گذاشت تا اخلاق‌مان خوب و جرم کم شود.

او در بخش دیگری از سخنانش، به توصیه‌ی گوته، شاعر و فیلسوف آلمانی، درباره‌ی استفاده از هنر در زندگی اشاره و اظهار کرد: گوته می‌گوید هر روز به یک قطعه موسیقی خوب گوش کنید و هر روز یک قطعه نقاشی خوب ببینید. آن زمان، گوته نمی‌توانست از این آثار بهره‌مند شود، ولی اکنون دنیا در اختیار ما است و باید از آن استفاده کنیم تا دچار روزمرگی که همه‌ی ما را مثل طوفان نوح فرا گرفته است، نشویم.

الهی قمشه‌ای همچنین توصیه کرد: هر روز هفته را به یکی از هفت هنر دنیا اختصاص دهید.

در ادامه، ساعد باقری‌ - شاعر - قطعه‌ای از سروده‌های خود را درباره‌ی معراج پیامبر (ص) و همچنین فاطمه سالاروند، شعر دیگری را در این زمینه خواند.

محمدعلی نجفی - رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - نیز با بیان این‌که از برگزاری این مراسم در موزه‌ی فرشچیان بسیار خوشحال است، گفت: اصولا تجربه‌ی تأسیس موزه‌های شخصی، اگرچه جدید نیست، ولی می‌تواند حرکت جدیدی را در ارتباط با مردم به‌وجود آورد. متأسفانه بنا به دلایل مختلف، این موزه‌ها در کشور کمتر وجود دارند، در حالی که اگر بتوانیم از این نوع موزه‌ها داشته باشیم، راه برای توسعه‌ی فرهنگ باز می‌شود.

وی ادامه داد: صلاح نمی‌بینم توصیفی از کار و شخصیت ایشان داشته باشم. هنر و شخصیت استاد فرشچیان الگویی برای هنرمندان ایرانی است و هنر استاد، یک هنر میراثی و هویتی است. همچنان که هنرهای سنتی اگر به‌درستی تعبیر شوند، این‌چنین خواهند بود.

او متذکر شد: ممکن است بعضی کارشناسان از واژه‌ی هنرهای سنتی خرسند نباشند و هنر اسلامی را مناسب بدانند. هنرهای سنتی در تقابل هنر مدرن تعریف نمی‌شود، بلکه بیانی برای درک بهتر و فهم عمیق‌تر این هویت است.

نجفی به بیان ویژگی‌های اخلاقی و هنری این استاد که آوازه‌ی جهان دارد، پرداخت و افزود: استاد فرشچیان ویژگی‌هایی دارد که او را حکیم هنرهای اسلامی در دنیا معاصر می‌توان دانست.

حاشیه‌ها

در حالی که فرشچیان هنوز برای سخنرانی پشت تریبون نرفته بود و مسوولان و مهمانان در محوطه نشسته بودند، عکاس‌ها و فیلم‌بردارها برای رونمایی از تابلوی «معراج» به داخل سالن موزه رفتند و این کار در روند برنامه اختلال ایجاد کرد. فرشچیان در ادامه، توضیحاتی درباره‌ی اثر «معراج» و مراحل آماده‌سازی آن داد.

ورود برخی مهمانان و همچنین فیلم‌بردارها و عکاس‌ها، پیش از آغاز رونمایی در محل موزه سبب شد تا محافظان کنترل سخت‌گیرانه‌تری برای ورود خبرنگاران داشته باشند. همچنین ورود برخی مسوولان به سالن موزه به‌سختی انجام شد. سخت‌گیری و کنترل محافظان و گارد حراست مجموعه‌ی سعدآباد به اندازه‌ای بود که بی‌برنامگی زیادی در بیرون از موزه به‌وجود آمد.

یکی از محافظان پیش از آن‌که تابلو در سالن موزه رونمایی شود، خطاب به حاضران در بیرون از موزه‌ی فرشچیان که خبرنگاران نیز جزو آن‌ها بودند، گفت: برنامه تمام شده است. سهیل محمودی نسبت به این سخنان تذکر داد و این رفتار را بی‌حرمتی دانست و خودش وارد عمل شد تا برخی مهمانان را پس از معرفی، از میان محافظان به داخل سالن هدایت کند.

ازدحام جمعیت و کنترل شدید محفاظان سبب شد، در نهایت، برخی مهمانان نتوانند در مراسم رونمایی حضور داشته باشند و تابلوی «معراج» را ببینند. همچنین محافظان برای پوشش مراسم توسط خبرنگاران، عکاسان و فیلم‌برداران مانع ایجاد کردند.