بازخوانی تاریخ/ دالس: آمريکا نمي گذارد ايران به دست کمونيستها افتد

John Foster Dulles

سوم ژوئن 1953 (13 خرداد 1332 و دو ماه و نيم پيش از براندازي 28 امُرداد 1332) جان فاستر دالس John Foster Dulles وزير امور خارجه وقت آمريکا [از 26 ژانويه 1953 تا 22 اپریل 1959] پس از يک ديدار طولاني با «لوي هندرسون» سفير اين کشور در تهران اعلام کرده بود که دولت آمريکا نمي گذارد ايران به دست کمونيستها افتد و یا در دست مخالفان آمريكا باشد. وي که در واشنگتن سخن مي گفت اظهارکرده بود که با افتادن ايران به دامان مسكو، خاور ميانه استراتژيک و نفتدار از دست خواهد رفت و چراغ پیشرفت اقتصاد اروپا و ژاپن خاموش خواهد شد. وي دولت هری ترومن [رئیس جمهور قبلی آمریکا] را متهم كرده بود كه سياست روشن و درستي در قبال تحولات وقت ايران نداشت. دالس گفته بود: براي ما، ايران غير کمونيست و متحد غرب به مراتب مهمتر از نفت است. دولت ايران، صرف نظر از چه کسي نخست وزير آن باشد، بايد در كنار ما، دوست و متحد اطمينان بخش ما باشد.

روزنامه هاي تهران عموما، از اين اظهارات دالس ابراز تعجب کرده بودند و روزنامه اطلاعات در شماره 16 خرداد خود سئوال کرده بود: مقصود آمريکا چيست؟.

به نوشته مورخان معاصر، دالس در تنظیم و نظارت بر عملیات براندازی دولت مصدق معروف به عملیات آژاکس [Operation Ajax 1953] نقش داشت. به باور برخی از این مورخان، براندازی مصدق سرآغاز عملیاتی بود که اواخر دهه 1980 به انحلال پیمان ورشو و دو سال بعد فروپاشی شوروی انجامید زیرا اگر ایران متحد مسکو شده بود، شوروی طبق نقشه تزارها که دولت لندن در زمان خود با انواع بازی و دسیسه مانع از تحقق آن شد بر خاورمیانه و آسیای جنوبی دست می یافت که فروپاشی قدرت غرب را به دنبال داشت و ....