برخی فقط دغدغه بن گوشت و مرغ دارند

28 كشور بزرگ صاحب سینما در دنیا عضو فیاپ‌اند كه از آسیا فقط كشورهای ایران و هند عضو این اجلاس هستند. فیاپ فدراسیونی متشکل از 28 کشور از 5 قاره جهان است. این اتحادیه تنها سازمان سینمایی و تلویزیونی است که شبکه‌ جهانی را نمایندگی می‌کند. این سازمان مسئولیت رعایت حقوق تجاری و معنوی آثار سینمایی و تلویزیونی را عهده‌دار است. فیاپف در سال 1933 تشکیل و مجمع عمومی آن بالاترین نهاد آن است که رئیس و چهار نایب رئیس آن برای مدت 2 سال توسط مجمع عمومی برگزیده می‌شوند.

در این گفتگو با محمدمهدی عسگرپور درباره برگزاری مجمع عمومی فیاپف در حاشیه جشنواره فیلم کن در چند روز گذشته، دستاوردهای نماینده سینمای ایران در فدراسیون، فعالیت‌های فیاپف، کاربرد موارد مطرح شده در این فدراسیون در داخل ایران، مسایل حاشیه‌ای پیرامون بازگشایی خانه سینما و ... صحبت شده است.

* برگزاری مجمع عمومی فیاپف در حاشیه جشنواره کن را چگونه دیدید؟

- این جلسه در اصل مجمع عمومی فیاپف (فدراسیون اتحادیه تهیه‌کنندگان فیلم) بود. این فدراسیون دو مجمع عمومی در سال برگزار می‌کند که این مجامع در حاشیه جشنواره کن و برلین برپا می‌شوند؛ مکان‌هایی که تهیه‌کنندگان زیادی در آن حضور می‌یابند. البته هیات رئیسه فدراسیون در طول سال هم جلساتی برگزار می‌کند.

دو سال پیش من نامزد پست نایب رئیسی فیاپف شده و به این سمت نیز منصوب شدم. البته دوره ریاست فدراسیون چهار ساله است. این انتخاباتی هم که چند روز پیش در حاشیه جشنواره کن برگزار شد برای انتخاب نایب رئیس، خزانه‌دار و افراد ناظر بود که باز هم من از قبل اعلام نامزدی کرده بودم که باز هم به عنوان نایب رئیس انتخاب شدم.

* حضور دو سال گذشته شما در این فدراسیون چه دستاوردهایی برای سینمای ایران داشته است؟

- حضور ما به کمی عقب‌تر برمی‌گردد. زمانی که عضویت ما در فیاپف قطعی شد سعی کردیم به عنوان عضو فعال عمل کنیم. یکی از بحث‌هایی که در فیاپف دنبال می‌شود مساله کپی رایت است یعنی سرقت مالکیت یک اثر در حوزه تصویر. یکی از دستاوردها این بود که با بسیاری از سازمان‌های مسئول از جمله سازمان تجارت جهانی و یا حوزه‌های دیگر سمعی و بصری در قاره آسیا و اروپا ارتباط برقرار شد.

روند کار اینگونه بود که در این فدراسیون تدوین مجموعه مقرارتی درباره کپی رایت در مجالس مرتبط به تایید می‌رسد و تبدیل به قانون می‌شود. مثل کاری که در اتحادیه اروپا صورت می‌گیرد.

کپی رایت یک مفهوم کلی است. وقتی ما وارد عرصه‌های جدید تکنولوژی می‌شویم هر روز با یک پدیده جدید روبه‌رو خواهیم شد. با توجه به اینکه قوانینی که وضع می‌شود طول می‌کشد تا اجرایی شود در این مدت، ممکن است با یک پدیده جدید روبه‌رو شویم که با این قانون متفاوت است بنابراین باید مدام به‌روز باشیم و دائم شرایط جدید را مورد بررسی قرار دهیم.

به طور مثال بحث فیلم‌هایی که در اینترنت منتشر و از آنها بهره‌برداری می‌شود به نوعی سرقت محسوب می‌شود و ما این مساله را مورد توجه قرار دادیم. چنین مباحثی نه در تنها در دو سال گذشته بلکه در قبل نیز مطرح بود و سعی کردیم در این مباحث تا جایی که امکان‌پذیر است، مشارکت داشته باشیم.

* ایران که کلا در همه حوزه‌های فرهنگی التزام قانونی برای رعایت کپی رایت ندارد.

- بله ما در ایران عضو کپی رایت نیستیم و به همین دلیل این مسایل را در کشور خودمان جلو نبردیم. در نتیجه این فعالیت‌های فدراسیون فیاپ خیلی کاربردی برای ما نبود. اما در هر حال تلاش کردیم به بخش‌های کاربردی کشور خودمان هم بپردازیم. یکی از بخش هایی که با فیاپف ارتباط مستقیم دارد پدیده ای است به نام "ایسان" (ISAN).

"ایسان" یک سازمان بین‌المللی است که بحث آثار سمعی و بصری را پیگیری و شناسنامه‌دار می‌کند. با کد رهگیری که از این طریق به صاحب اثر داده می‌شود آن فرد یا سازمان می‌تواند تخلفاتی که صورت می‌گیرد به دعاوی بین‌المللی منتقل کند. این روند می‌تواند داخل کشور ما هم به یک جریان قانونی که کاربرد جهانی هم دارد تبدیل شود. ما این مورد را دو سال پیش پیدا کردیم و تا زمانی که عضو کپی رایت نیستیم می‌توانیم بحث مالکیت آثار را از این طریق دنبال کنیم.

* آیا همین مساله کد دار کردن آثار فرهنگی در ایران شدنی است؟

- متاسفانه این موضوع به دلیل اختلافات اخیر به آن شکلی که ما دنبالش بودیم، شکل نگرفت.

* کدام اختلاف‌ها؟

- اتفاقاتی که برای کلیت خانه سینما پیش آمد. ما حتی طبق قراری که با فیاپف و ایسان داشتیم قرار بود سال اول نمایندگی ایسان در کشورمان را داشته باشیم و از سال دوم به بعد نمایندگی خاورمیانه را. به طوری که در این مناطق اگر قرار بود اثری شناسنامه‌دار شود و یا کشوری می‌خواست عضو ایسان شود باید از طریق ما اقدام می‌کرد.

* و دیگر این امکان را از دست دادیم؟

- با توجه به موقعیتی که داریم هنوز این فرصت را نگه داشته‌ایم به این امید که وضعیت بهتر شود. خیلی از آثار سمعی بصری به غیر از سینما، موسیقی و… نیز می توانند برای ثبت و شناسنامه‌دار شدن از این طریق اقدام کنند.

* بحث پیگیری ثبت آثار در "ایسان" تنها باید از طریق خانه سینما صورت بگیرد؟

- این کار باید در ستاد خانه سینما صورت بگیرد. به این مفهوم که اول باید یک نفر آموزش ببیند که چگونه آثار را ثبت و شناسنامه‌دار کند چون این سیستم آن لاین است. این موضوع هم منوط شده، به این که شرایط بهتر شود و خانه سینما برگردد به جایی که باید باشد.

البته ما مجموعه‌ای از قوانین و مقررات را که در این دوره در فیاپف پیگیری می‌شد، دنبال کردیم. این موارد قابل ترجمه شدن است و می‌تواند به کتابچه‌ای تبدیل شود تا روزی که سینما حال بهتری پیدا کند. در آن صورت تهیه‌کنندگان از این مجموعه قوانین و مقرارت که خیلی از آنها برای ما ناشناخته بوده و هنوز هم هست استفاده می‌کنند تا جایگاه خود را در معادلات جهانی بهتر بشناسند.

البته فیاپف کاربرد دیگری هم دارد که درجه‌بندی جشنواره‌های جهانی است. خیلی از جشنواره‌هایی که ما در دنیا می‌شناسیم در فیاپف طی مراحلی ثبت شده‌اند. روند هم اینگونه است که آن رویداد سینمایی اول باید به عنوان یک جشنواره موفق شناخته و ثبت شود و بعد درجه ب می‌گیرد و پس از آن به عنوان جشنواره الف شناخته می‌شود. البته این امر مقررات خاص خود را دارد و باید حق عضویت سالانه برای آن بپردازیم.

امیدواری ما سه سال پیش این بود که بتوانیم برای جشنواره فیلم فجر اول درخواست ثبت کنیم و بعد از ثبت، آن را به جایگاه یک جشنواره بین‌المللی برسانیم نه اینگونه که حالا است. ما تمام مسائلمان در فیاپف را نگه داشتیم تا دولت بعدی چراکه کامل مشخص است در این دولت چنین نگاهی وجود ندارد و امکان چنین فعالیتی نیست.

* پس با تعطیلی خانه سینما فعلا نمی‌توان از چنین دستاوردهایی بهره برد؟

- بله تقریبا اینگونه است. اما چهار سال پیش شورای عالی تهیه‌کنندگان قرار شد نمایندگی خانه سینما را بگیرد چون بیشتر موضوعات هم به آنها مربوط می‌شد اما آن اتفاق در آن زمان نیفتاد و حالا هم که اساسا دیگر نمی‌شود و شورای عالی تهیه‌کنندگان هم این امکان را ندارد.

البته بیرون از این اینجا چیزی به نام اتحادیه شماره 2 وجود دارد که آنها درگیر مسائل دیگر هستند. بن گوشت و مرغ می‌گیرند و به نیابت از دولت توزیع می کنند. ایرادی هم ندارد دولت به آنها می دهد و دیگر صنف‌ها هم از آنها می گیرند. فعلا دغدغه آنها مسایلی چون فیاپف و ثبت جهانی و شناسنامه‌دار کردن آثار سینمایی نیست.

بنابر این باید این کرسی را در سطح بالایی که هم اکنون وجود دارد نگه داریم. با سابقه ای که داریم در دوره بعد می توانیم نامزدی ریاست فیاپف را هم اعلام کنیم و به سطح بالاتر برویم. البته من این موضوع را خیلی به صلاح نمی‌بینم چراکه ما هنوز به کپی رایت نپیوسته‌ایم اما مسئله آن فدراسیون کپی رایت است. اما باید کرسی فعلی را حفظ کنیم. به امید روزهایی که مدیران فهمیده‌تری بیایند.

* طی چند روز اخیر خبرهایی درباره تشکیل هیات بازگشایی خانه سینما و دزدیده شدن مفاد جلسات این هیات، منتشر شد. نظر شما چیست؟

- خوشبخانه من در آن زمان ایران نبودم چون که ممکن بود من را هم به عنوان متهم معرفی کنند. به عنوان فیلمساز می گویم این روزها سوژه‌های نابی برای فیلمسازان به وجود می آید و باید این فرصت را مغتنم بشمارند. اسم آنها را نمی توان حتی سوژه های طنز تلخ گذاشت اما سوژه های خوبی است! خبر سرقت را هم در خارج از کشور در یکی از سایت‌های داخلی خواندم بلافاصله بعد از خواندن سوژه احساس کردم سوژه بسیار خوبی است.

جالب است همین اعضای کمیته بازگشایی نمی‌توانند اسامی خود را اعلام کنند. نباید از این سوژه‌ها برای فیلمسازی گذشت. چون این دوستان به نتیجه نخواهند رسید اما سوژه‌های خوبی را نصیب فیلمسازان می‌کنند. کلی فیلم طنز هم می‌توان ساخت.

* آیا امیدی به بازگشایی خانه سینما در این دولت هست؟

- من یقین دارم که شخص آقای شمقدری نمی‌خواهند خانه سینما باز شود و اگر هم این اتفاق بیفتد این خانه سینما نباید باز شود. این را بچه‌های خانه سینما هم می‌دانند. آقای شمقدری با این نهاد مشکل دارد به همین دلیل نمی‌تواند تصمیم درستی بگیرد. به نظر من آنها شرایط خودشان را بدتر می کنند. با آن کیفیتی که اینها می خواهند حتما خانه سینما باز نمی شود و اگر هم باز شود حتما به اختلافات بزرگتری می انجامد. آن زمانی که هوا روشن بود نتوانستند این کار را بکنند حالا که هوا به شدت تاریک است....اگر هم هر کاری بکنند اشتباه است.

* در دولت بعدی چطور؟

- این را نمی‌دانم. همانطور که آنها سعی کردند با قوای قهریه بیایند و خانه سینما را ببندند، همان طور هم با همین قوا بازش کنند. اصلا بعید نیست این کار را بکنند. آنها می‌خواهند یک خانه سینما دیگری شکل دهند.