مراحل زندگی دنیوی دنیاپرستان

پارسینه-گروه فرهنگی: «اِعلَموا اَنَّما الحیوة الدنیا لَعِبٌ و لَهوٌ و زینةٌ و تفاخرٌ بینکم و تکاثر فی الاموال و الاولاد کمثل غیث اعجب الکفار نباتهو ثم یهیج فتراه مصفرا ثم یکون حطاما و فی الأخرة عذاب شدید و مغفرة من الله و رضوان و ما الحیوة الدنیا الا متاع الغرور؛ بدانید که زندگی این جهان بازیچه است و بیهودگی و آرایش و فخرفروشی و افزون جویی در اموال و اولاد. همانند بارانی به وقت است که روییدنیهایش کشاورزان را به شگفت افکند. سپس پژمرده می شود و بینی که زرد گشته است و خاشاک شده است؛ و در آخرت نصیب گروهی عذاب سخت است و نصیب گروهی آمرزش خدا و خشنودی او؛ و زندگی دنیا جز متاعی فریبنده نیست.»۱

«لَعِب» کارهای پشت سرهمی است که با نظامی معین انجام می شود، ولی در عین حال بیهوده و بی فایده است، همانند بازی بچه ها.

«لَهو» یعنی هر چیز و هر کار بیهوده ای که انسان را از کار مهم و مفیدش باز بدارد و به خود مشغول کند.

«تَفاخُر» از مادّه «فخر» به معنی بالیدن به مال و جاه است و تفاخر با یکدیگر چنین کردن است.

«تَکاثُر» از مادّه «کثر» و «کثرة» به معنای زیادت است و تکاثر معارضه و رقابت در کثرت مال و عزت است.

در این آیه کریمه، خداوند غفلت و سرگرمی و تجمل پرستی و تفاخر و تکاثر را شیوه های تعامل انسان با دنیا خوانده است:

کودکی انسان به بازی و بی خبری سپری می شود؛ در مرحله نوجوانی؛ سرگرمی جای بازی را می گیرد؛ جوانی نقطه اوج تجمل پرستی و زیبایی خواهی است؛ پس از آن مرحله شور کسب مقام و فخر است؛ و سرانجام انسان به فکر افزایش مال و نفر و جمع ثروت می افتد.

البته برخی انسان ها دچار توقف و رکود شخصیت در یک مرحله می شوند؛ اما به طور طبیعی انسان این دورانهای پنج گانه را طی می کند. آن گاه با یک تمثیل (تولد و رشد گیاهان و نابودی آنها) حقیقت پیچیده حیات انسانی و ماجرای تاریخ عمر او را، که گاه تا صد سال طول می کشد و درک آن برای غالب افراد ممکن نیست، قابل مطالعه و فهم کرده است؛ و با تجسم و تصویر پردازی از حادثه ای طبیعی، که در معرض دید همه افراد است، فناپذیری و کوتاهی و تغییر و تحول و نیز فرصتها و تهدیدهای دنیا را بیان کرده است. آیات ۴۵ سوره کهف و ۲۴ سوره یونس و ۲۱ سوره زمر نیز بیان مشابهی دارند.

مَثَل دنیا در حدیثی از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم :

رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم به ضحاک بن سفیان فرمودند: «ای ضحاک خوراکت چیست؟»

عرض کرد: گوشت و شیر.

فرمودند: «وقتی خوردی به چه چیز تبدیل می شوند؟»

عرض کرد: به چیزی که خود می دانید.

فرمودند: «خداوند آنچه را از انسان دفع می شود مَثَلی برای دنیا قرار داده است.»۲

منبع:

۱. سوره حدید، آیه ۲۰.

۲. میزان الحکمه، ح۱۸۵۳۱.

۳. آیه های زندگی، ص۲۷-۲۸.

افکارنیوز