هر آنچه که درمورد بینی باید بدانیم

بخش‌های مختلف بینی

بینی هر انسانی دو تا سوراخ دارد که از طریق یک دیواره به اسم سِپتوم (بگو: سِپ+تُم) از هم جدا شده‌اند که از نوک بینی شروع شده و تا کف جمجمه امتداد دارد . در اعماق بینی و نزدیک جمجمه، سپتوم از تکه‌های خیلی ریز استخوان ساخته شده است. اما در نزدیکی نوک بینی، سپتوم از غضروف ساخته شده که از استخوان‌ نرم‌تر و قابل انعطاف‌تر بوده و از پوست و گوشت سخت‌تر و محکم‌تر است. همین الان برای امتحان جنس سپتوم، نوک بینی‌ات را با انگشت فشار بده. چیزی که در زیر انگشتانت فرو می‌رود(البته از زیر پوست)، غضروف است .

در پشت بینی و در قسمت وسط صورت، یک فضای خالی وجود دارد که اسمش حفره‌ی بینی است و به پشت گلو وصل می‌شود. حفره‌ی بینی توسط سقف دهان (کام) از قسمت داخل دهان جدا شده است.

دریافت هوا از طریق بینی

وقتی که تو هوا را از طریق سوراخ‌های بینی به داخل می‌کشی، هوا وارد مسیر بینی شده و به داخل حفره‌ی‌ بینی سفر می‌کند. سپس هوا به سمت پایین و پشت حلق - جایی که نای قرار دارد- رفته و از آن‌جا وارد ریه‌ها می‌شود. بینی تو در واقع یک خیابان دو طرفه است.

یعنی همان‌طور که هوا از طریق آن وارد ریه‌ها می‌شود، هوای قدیمی داخل ریه‌ها هم از مسیر بینی به بیرون از بدن هدایت می‌شود. اما آیا بینی فقط بزرگراهی برای ورود و خروج هواست؟ نه. بینی کارهای دیگری هم بلد است، مثلاً هوایی که از داخل آن عبور می‌کند را گرم و مرطوب کرده و مثل یک صافی یا فیلتر، گرد و غبار آن را می‌گیرد.

قسمت داخلی بینی از یک لایه بافت نازک و مرطوب پوشیده شده که اسمش غِشای مُخاطی است. این غشا کار گرم و مرطوب کردن هوا را انجام می‌دهد. غشای مخاطی همچنین مخاط می‌سازد.

مخاط یک ماده غلیظ و چسبناک است که وقتی هر روز بینی‌ات را تمیز می‌کنی، آن را روی دستمال کاغذی می‌بینی. مخاطی که توسط غشای مخاطی ساخته می‌شود گرد و غبار، میکروب‌ها و ذرات ریز دیگری را که نباید وارد ریه‌ها شوند، به دام می‌اندازد.

اگر به داخل بینی‌ات نگاهی بیندازی، می‌توانی موهای ریزی را ببینی که کارشان به دام انداختن ذرات بزرگ‌تر مثل خاک یا گَرده‌ گُل است. اگر چیزی لابه‌لای موهای بینی به دام بیفتد، حدس بزن چه اتفاقی می‌افتد؟ بله، تو عطسه می‌کنی. عطسه کردن باعث می‌شود که ذرات ناخواسته با سرعت خیلی زیادی از بینی‌ات به بیرون پرتاب شوند.
در قسمت عقب‌تر بینی موهای خیلی ریزتری وجود دارند که اسمشان مُژَک است و فقط با میکروسکوپ دیده می‌شوند. مژک‌ها به عقب‌وجلو حرکت می‌کنند تا مخاط را به بیرون از حفره‌های سینوسی هدایت کنند. در مسیر بینی هم می‌توان این مژک‌ها را پیدا کرد که با حرکت خود مخاط را به بیرون از ریه‌ها می‌فرستند.

گیرنده های بو

بینی انسان یکی از آن‌ اندام‌هایی است که در شناخت جهان اطراف به ما کمک می‌کند. همان‌طور که چشمان تو با نگاه کردن به دور و برش اطلاعاتی به تو می‌دهد، گوش‌هایت با شنیدن صداها تو را آگاه می‌کنند و بینی هم با بو کشیدن به تو می‌گوید که در دنیای اطرافت چه اتفاقاتی دارد می‌افتد. بینی این کار را به کمک حفره‌های عمیق بینی و سر (حفره‌های سینوسی) انجام می‌دهد.

در سقف حفره‌ی بینی (همان فضایی که پشت بینی است)، غشاء بویایی قرار دارد که شامل گیرنده‌های حساس به بو است. این گیرنده‌ها خیلی‌خیلی کوچکند و حداقل 10 میلیون از آن‌ها در بینی تو وجود دارد! صدها نوع گیرنده مختلف بو وجود دارد که هرکدام به مولکول‌های بوی مشخصی حساس هستند و می‌تواند آن‌ها را تشخیص دهد.
دانشمندان ثابت کرده‌اند که هر بو می‌تواند چند نوع گیرنده را حساس کند، مغز ترکیب اطلاعات این گیرنده‌ها را دریافت کرده و تفسیر و پردازش می‌کند تا بفهمد بوی استشمام شده کدام‌یک از 10هزار بوی مختلف جهان است.

پیغام‌ها چگونه فرستاده می‌شوند؟

وقتی که گیرنده‌ها‌ی بو تحریک می‌شوند، سیگنال‌هایی از طریق عصب بویایی به پیاز بویایی می‌فرستند. پیاز بویایی درست زیر بخش جلویی مغز و در بالای حفره‌ی بینی قرار دارد. سیگنال‌های فرستاده شده از. پیاز بویایی به قسمت‌های دیگر مغز می‌روند تا تفسیر و پردازش شده و کمک کنند که تو یک بوی خاص را تشخیص دهی. مثل بوی آن کیک داغ و تازه، به‌به!

تشخیص بوها یکی از راه‌هایی است که مغز از طریق آن به تو می‌گوید که در محیط اطرافت چه اتفاقاتی دارد می‌افتد. تا حالا بوی غذایی که روی گاز دارد می‌سوزد، به مشامت خورده؟ فکر کن که اگر حس بویایی وجود نداشت و مغز از طریق آن به تو هشدار نمی‌داد، چه اتفاقی برای آن غذای در حال سوختن می‌افتاد؟!

تو قبلاً یاد گرفته‌ای که بوی سوختگی چه‌جوری است و حالا مغزت آن بو را به یاد می‌آورد و تو می‌توانی بوی سوختگی را تشخیص دهی. همچنین حس بویایی می‌تواند از تو در برابر خطرات احتمالی محافظت کند، مثلاً به تو هشدار می‌دهد غذایی را که بوی بد و ماندگی می‌دهد نخوری، چون احتمالاً فاسد است. یا مثلاً می‌توانی قبل از دیدن آتش، بوی دود را حس کرده و عملیات نجات را شروع کنی!

مزه‌های عالی!

وقتی که از چشیدن یک غذا حرف می‌زنیم، بیشتر آدم‌ها به زبان فکر می‌کنند. اما واقعیت این است که بدون کمک گرفتن از بینی، زبان نمی‌تواند هیچ‌ چیزی را بچشد! توانایی بوییدن و چشیدن با هم کار می‌کنند، زیرا بوی غذاها به ما اجازه می‌دهد که حس چشایی قوی‌تری داشته باشیم و بهتر مزه‌ی آن‌ها را حس کنیم.

برای پی بردن به اهمیت حس بویایی می‌توانی یک آزمایش کوچک انجام دهی. یک لقمه غذا بردار و آن را بِچِش، چه مزه‌ای است؟ حالا بینی‌ات را با دست بگیر و یک لقمه دیگر بردار. هیچ مزه‌ای حس نکردی، نه؟ تفاوت را کاملاً حس کردی؟ این دلیل دیگری است که باید از بینی قهرمان متشکر باشی!