دنیای اقتصاد/ احیای طرح خودانصرافی یارانه‌ای؟

برای دومین بار در یک هفته، مشاوران اقتصادی حسن روحانی از احتمال حذف یارانه پردرآمدها سخن گفتند تا این ایده به عنوان یکی از جدی‌ترین طرح‌های اقتصادی دولت آینده مطرح شود.

پس از محمدباقر نوبخت که یکشنبه شب در برنامه تلویزیونی «پایش» در مورد اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها گفته بود «با حذف دو دهک بالای پردرآمد می‌توانیم چهار برابر رقم کنونی به بیکاران و دهک‌های پایین درآمدی کمک کنیم» پنج‌شنبه شب نوبت به اکبر ترکان، دیگر مشاور اقتصادی بلندپایه روحانی و قائم مقام ستاد انتخاباتی او رسید تا در برنامه تلویزیونی «دیروز، امروز، فردا» حاضر شود و بگوید: بخش‌هایی از گروه‌های پردرآمد جامعه نیازی به یارانه‌های نقدی ندارند، بنابراين ممکن است از بعضی دهک‌ها دعوت کنیم تا این مبلغ را دریافت نکنند.

البته نه ترکان و نه نوبخت، هیچ کدام درباره روش اجرایی این ایده حرفی نزده‌اند و شاید هنوز روشی برای آن تعیین هم نشده باشد، اما از آنچه این دو نفر در هفته گذشته پیرامون این موضوع گفته‌اند، به نظر می‌رسد روشی که در ذهن تیم اقتصادی رییس‌جمهور منتخب هست، چندان تفاوتی با شیوه دولت احمدی‌نژاد ندارد. دولت دهم نیز در دو مقطع به دنبال حذف پردرآمدها از فهرست یارانه بگیران بوده است. یکی در ابتدای راه هدفمندی یارانه‌ها با طرح خوشه‌بندی، که با اعتراضات و انتقادات مردمی از دستور کار خارج شد و دیگری در میانه راه با طرح «خودانصرافی» که مورد استقبال مردم قرار نگرفت و بی‌نتیجه ماند. البته اخیرا در مجلس شورای اسلامی طرحی به تصویب رسیده است که خواستار کاهش یا حذف سهم یارانه نقدی دو دهک بالا برای کمک بیشتر (نقدی و غیرنقدی) به دهک‌های پایین و خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی می‌شود.

در هر حال، به نظر می‌رسد فعلا ایده اجرایی مشاوران اقتصادی روحانی به طرح «خودانصرافی» دولت احمدی‌نژاد نزدیک‌تر باشد. شاید دولت آینده روی سرمایه اجتماعی که پس از انتخابات به دست آورده، حساب باز کرده و امیدوار است این بار این ایده با استقبال مردمی بیشتری روبه‌رو شود.

چه اکبر ترکان (مسوول کارگروه انتقال دولت از سوی حسن روحانی) در برنامه تلویزیونی «دیروز، امروز، فردا» در خصوص موضع دولت نسبت به هدفمندی یارانه‌ها گفت: یکی از موضوعاتی که با حمید بقایی (مسوول تیم انتقال دولت از سوی دولت احمدی‌نژاد) در مورد آن صحبت کردیم این بود که لازم است جلساتی بین روحانی و احمدی‌نژاد برگزار شود که تیم اقتصادی روحانی و تیم اجرایی قانون هدفمندی یارانه‌های دولت فعلی نیز در آن حضور داشته باشند تا در این مورد صحبت شود.

به گزارش خبرگزاری‌های فارس و تسنیم، وی افزود: هم‌اکنون نیز یک قانون وجود دارد که در بودجه امسال، برش یک ساله دارد. دولت فعلی و دولت یازدهم موظف به اجرای این قانون بودجه هستند و باید اجرا شود، لذا اگر اتفاق دیگری می‌خواهد بیفتد که نیاز به قانون جدید دارد باید به دنبال اصلاحیه برویم، اما هم اکنون تکلیف ما اجرای قانون فعلی است.

ترکان ادامه داد: بخش‌هایی از گروه‌های پردرآمد جامعه نیازی به مبلغ کنونی یارانه‌ها ندارند، بنابراين ممکن است از بعضی دهک‌ها دعوت کنیم تا این مبلغ را دریافت نکنند و آن را به دهک‌های پایین‌تر اختصاص دهیم.

ریشه مشکلات اقتصادی از دید ترکان

ترکان در تشریح سرچشمه مشکلات در کشور گفت: مشکل از آنجا آغاز شد که در ابتدای دولت نهم اشخاصی آمدند و گفتند برنامه چهارم را قبول ندارند که البته این موضوع ناشی از عدم شناخت برنامه یا کم سوادی بود. آنها در نهایت گفتند برنامه را اجرا نمی‌کنند و بزرگ‌ترین قانون شکنی تاریخ کشور اتفاق افتاد. ممکن است کسی بگوید من سلیقه خاص خودم را دارم، اما اینکه کلیت آن را قبول نمی‌کنیم و دستور به خمیر شدن آن بدهیم، منجر به این می‌شود که دوره طولانی را بدون برنامه طی کنیم.

معاون برنامه‌ریزی وزیر نفت در دولت هشتم افزود: در دولت نهم اهداف برنامه چهارم تعقیب نشد و به ثمر نرسید. مشکل بعدی از آنجا آغاز شد که دولت دستور داد که روند افزایش قیمت‌ها همراه با نرخ تورم، متوقف شود. تثبیت شدن قیمت‌ها باعث شد قیمت‌های تثبیتی با قیمت‌های واقعی فاصله بگیرد و ضامن این ماجرا یک جایی در رفت و مشکلات زیادی را برایمان ایجاد کرد. باید برگردیم و از همین نقاط نظام تصمیم‌گیری کشور را اصلاح کنیم و به قانون تکیه دهیم.

ثابت نگه داشتن قیمت دلار اشتباه بود

ترکان ادامه داد: تثبیت قیمت دلار یکی دیگر از مشکلات است. اشخاصی تصور کردند اگر نرخ دلار را ثابت نگه داریم، گرانی اتفاق نمی‌افتد. اما اگر دلار ثابت نگه داشته شود، سازنده محصولات با توجه به تورم داخلی نمی‌تواند با کالای وارداتی رقابت داشته باشد. در نتیجه ظرفیت عظیمی از تولید کشور معطل می‌ماند و جای آن کالای خارجی وارد می‌شود.

وی با اشاره به تشکیل کمیته اقتصادی توسط روحانی گفت: این کمیته روی برنامه 100 روزه دولت یازدهم کار می‌کند و ان شاءالله این برنامه به تایید روحانی خواهد رسید و در 100 روز آن را اجرا خواهند کرد. حرکت به سمت حل مشکل بیکاری یکی از اهداف این برنامه است، چراکه باید بیکاری را سبک کنیم. روحانی مساله اشتغال و راه اندازی ظرفیت‌های معطل صنعتی و تولیدی را در اولویت قرار داده است.

معاون برنامه‌ریزی وزیر نفت دولت هشتم در مورد کمیته مشترک دولت فعلی و دولت آینده اظهار کرد: احمدی‌نژاد اعلام کرده که وزرای دولت با روحانی از طریق بقایی همکاری داشته باشند. از طرف روحانی هم بنده ماموریت پیگیری این موضوع را قبول کردم. روز پنج‌شنبه یک جلسه دو ساعته با بقایی داشتیم و رسیدگی به برخی امور فوری در اولویت مباحث ما است. البته دولت وارد بعضی از این مسائل مانند تامین کالاهای اساسی شده است، که این کار را به خوبی انجام داده است و توانسته به موقع خریدهای لازم را انجام دهد. گفت‌وگو با بقایی آغاز ماجرا بود و از شنبه این موضوع نزدیک‌تر پیگیری خواهد شد.

بر اساس این گزارش، محمود واعظی دیگر مشاور روحانی نیز در این برنامه تلویزیونی در مورد تغییرات سیاسی دولت اظهار کرد: در سیاست خارجی دولت آینده، رویکردها با رویکردهای فعلی کاملا تفاوت خواهد داشت. موضوع رویکرد تعاملی در روابط خارجی به طور جد دنبال خواهد شد؛ روحانی این راهبرد را از سند چشم‌انداز استخراج کرده است. واعظی ادامه داد: وقتی می‌گوییم سیاست ما سیاست تعامل سازنده است یعنی چیزی که در سیاست خارجی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، منافع و امنیت ملی است. دستگاه سیاست خارجی کشور باید برای تحقق هرچه بیشتر منافع ملی و امنیت کشور با کشورهای مختلف تعامل داشته باشد. دولت جدید سعی دارد اقدامات خود را انجام دهد و نتایجی را کسب کند و بعد گزارش‌هايي را به مردم ارائه دهد. وی همچنین گفت: برای کشورهای منطقه و کشورهای اسلامی برنامه‌های مشخصی وجود دارد که روابط، روابط مناسبی باشد. برای کشورهای اروپایی و آسیایی و کشورهای مصرف‌کننده انرژی نیز برنامه‌های مشخصی داریم.

مجموعه برنامه‌ای که در بخش سیاست خارجی وجود دارد، باعث می‌شود تغییراتی در سیاست خارجی کشور به وجود بیاید.