چگونه کودکم را از شیر بگیرم؟

هنگام گرسنگي در آغوش گرم مادر آرام گرفته و شير نوشيده، كه اين عمل علاوه بر آن كه او را سير كرده، لذت بخش نيز بوده است. به همين دليل هم ترك آن برايش كاري دشوار و نگران كننده محسوب مي شود. پس اگر مي خواهيد كودك خود را از شير بگيريد اين عمل نبايد سريع و ناگهاني و يا با اعمال خشونت همراه باشد. بلكه بايد از شش ماهگي به تدريج، با جانشين كردن غذاهاي مناسب و كم كردن تعداد دفعات شيردهي، زمينه را براي اين كار فراهم كرد.

بهتر است به اين نكته هم توجه داشت كه از شير گرفتن كودك برايش چنين تصوري به وجود نياورد كه ديگر از عشق و محبت مادرانه محروم شده است. بنابراين در مراحل از شيرگيري به كودك توجه بيشتري نشان دهيد.

* از شير گرفتن ناگهاني

اگر به علت بيماري، بارداري و يا مسافرت مادر، كودك به طور ناگهاني از شير گرفته شود، اضطراب شديدي در او ايجاد خواهد شد. در مواقعي كه مادر شيرده، مجدداً باردار مي شود، اين بارداري به معناي قطع ناگهاني شير براي كودك اول است. در اين شرايط مادر فرصتي براي مراقبت از كودك ندارد.

محروم شدن از گرماي محبت مادري موجب مي شود تا كودك با انجام فعاليتها و رفتارهايي نظير بد اخلاقي و گريه اعتراض خود را اعلام كند. و به خاطر آن تنبيه شود كه البته چنين رفتاري براي كودكي نگران طبيعي است.

* بارداري مجدد و شيردهي

بهتر است در مواقعي كه مادر به علت بارداري مجبور به قطع ناگهاني شير خود مي شود، براي جلوگيري از كاهش آثار نامطلوب رواني و عاطفي اين مسأله، موارد زير را مد نظر قرار دهد.

1- به تدريج و براي مدت بيش از دو تا سه ماه كودك خود را از شير بگيرد.

2- كودك از محبت خاصي برخوردار شود تا كمبودي كه برايش به وجود آمده است، جبران گردد.

3- براي ارضاي غريزه مكيدن كودك از بطري شير و پستانك استفاده شود.

* روشهاي سنتي از شير گرفتن

طعم نا خوشايند به جاي شير مادر: يكي از روشهاي معمول براي از شير گرفتن كودك، استفاده از داروهاي گياهي تلخ است. مادر قبل از اقدام به شير دادن، موضع شيردهي را با داروي تلخ گياهي نظير صبرزرد، كلپوره و... آغشته كرده، به محض اينكه كودك شروع به شير خوردن مي كند، به جاي طعم شيرين شير، دهانش تلخ و از شير خوردن منصرف مي شود. از جمله آثار نامطلوب اين روش آن است كه گياهان دارويي مصارف درماني خاص خود را دارند و هر دارو در جهت درمان يك بيماري به كار مي رود. به عنوان مثال صبرزرد جزو داروهاي مسهل است و در صورت مصرف زياد ممكن است كودك را دچار اسهال كند. مصرف بيش از اندازه كلپوره نيز به ويژه براي كودكان حالت مسموم كننده دارد.

* در مواقعي نيز مادر با زخمي يا بد نما جلوه دادن سينه، حس ترحم كودك را بر مي انگيزد. در نتيجه شيرخوار براي اينكه مادرش احساس ناراحتي نكند شير نمي خورد. از جمله معايب اين روش نيز مي توان به آثاري كه اين كار مي تواند بر روح كودك بگذارد، اشاره كرد. در اين حالت كودك قلباً براي مادر متأسف مي شود. گاهي هم ممكن است كودك از اين وضعيت بترسد و مشكلي بر مشكلات بيفزايد.

ضمن آنكه بعد از رفع مانع، كودك مجدداً جهت خوردن شير اقدام مي كند و بعد از آن، حرفهاي مادر را دروغ مي پندارد و براي حرف او ارزش قايل نمي شود.

* روش تدريجي اما قاطع

روش تدريجي اما قاطع، براي از شير گرفتن كودك موفق ترين روش است. براي كودك 6 ماهه اجراي برنامه شيردهي هر چهار ساعت يك بار مناسب است. ضمن اينكه مي توان به تدريج غذاي كمكي را در تغذيه كودك وارد كرد. با اعمال اين روش مادر مي تواند برنامه ريزي غذايي براي كودك داشته باشد در نتيجه با اعتماد به نفس در پيشرفت و پيش بيني مسايل به پيش برود.

شروع به دادن مايعات در ليوان مخصوص كودك و يا با قاشق، بغل كردن عروسك، خرس كوچولو يا قطعات پارچه اي ديگر جانشين خوبي براي دلبستگي كودك به شير مادر شمرده مي شود. وقتي فواصل شيردهي مشخص شد مادر مي تواند حذف تدريجي وعده هاي شير را شروع كند. حق انتخاب با مادر است. بعضي ها ابتدا حذف شبانه را در نظر مي گيرند، برخي ترجيح مي دهند، شير دادن وقت ناهار را اول قطع كنند. چون اطمينان دارند كودك به جاي شير، غذاي كافي براي خوردن دارد. اما اغلب بهتر است مادر بعد از خوردن يك غذاي سفت، يعني زماني كه كودك سير است به او شير بدهد.

اين مسأله مهم است كه وقتي يك نوبت شير دادن حذف شد مجدداً در لحظه هاي بي تابي كودك برقرار نشود. ممكن است كودك با صداي بلند اعتراض خود را بيان كند ولي مادر بايد هدف نهايي خود را به خاطر داشته باشد چون هر گونه ترديد موجب تشديد تقاضاهاي كودك مي شود. وقتي مادر تصميم خود را گرفت، قاطعيت تصميم او، به كودك انتقال مي يابد. تغذيه قبل از خواب و يا هنگام صبح آخرين نوبتهايي هستند كه بايد حذف شوند پس مادر مي تواند اين نوبت را تا زماني كه كودك علاقه خود را از دست بدهد، حفظ كند.

* توصيه هاي كاربردي

1- از شير گرفتن كودك نارس بايد ديرتر از كودك عادي و سالم انجام شود.

2- مادر بايد كاملاً مطمئن باشد كه مايل است كودك را از شير بگيرد.

3- در صورت امكان براي حذف هر وعده شير خوردن كودك، يك هفته فاصله زماني در نظر گرفته شود.

4- زماني كه مادر فرصت بيشتري براي بيرون بردن و سرگرم كردن فرزندش دارد، بهترين زمان از شيرگيري كودك است، زيرا محدوديتهاي محيط بيرون، مانعي براي شير خوردن كودك محسوب مي شود و سرگرم بودن او، اشتياق به شير خوردن را كم مي كند.

5- زماني را براي قطع شيردهي انتخاب كنيد كه حوادث تنشزاي ديگري براي كودك در شرف وقوع نباشد. براي نمونه قطع كردن شير، قبل از زمان بازگشت مادر به محل كار، رفتن به مسافرت و يا همزماني آن با آموزش كنترل ادرار نباشد.

6- بهتر است اطرافيان مادر، در خلال دوره از شيرگيري كودك پيشرفتهاي او را در اين كار، هرچند جزيي باشد، گوشزد كنند، و با اين عمل، به اعتماد به نفس مادر كمك كنند.

7- براي از شير گرفتن به هنگام شب، هفته اي را انتخاب كنيد كه ديگر افراد مي توانند كودك را در تخت بخوابانند.

8- پخش كردن نوار مخصوص كودكان كه آهنگ ملايم دارد، خواندن قصه، عروسك پشمالو و اسباب بازيهاي متعدد كه كودك بتواند در آغوش بگيرد يا در تخت خود قرار دهد، از جمله روشهاي آرامش بخش هستند.

9- در هنگام از شير گرفتن كودك و تا مدتها بعد از آن، بهتر است مادر با لباس كودك را استحمام كند تا كودك دوباره به شير خوردن تشويق نشود.

* نتيجه اينكه...

براي از شيرگيري كودك تنها تلاش مادر كافي نيست. بلكه همكاري همه اطرافيان، به ويژه پدر، در اين زمينه بسيار مهم است.

به عنوان مثال: هنگامي كه مادر مي كوشد كودكش را از شير خوردن منع كند و او به شدت مقاومت نشان مي دهد، پدر مي تواند با تشويق كودك به خوردن غذا و سرگرم كردن او به انواع بازيها، وي را از اين كار منصرف كند. اين مسأله به خصوص در نيمه هاي شب كه كودك بهانه گيري و گريه بيشتري مي كند، حايز اهميت است.

اغلب پدران خود را از اين مسؤوليت بر كنار مي دانند و از شير گرفتن كودك را وظيفه مادر تصور مي كنند. در حالي كه موفقيت هرچه سريعتر در اين امر، به نفع آرامش مادر، كودك و محيط خانواده است.

نكته ديگر آن است كه به كودك القا كنيم كه او به اندازه كافي بزرگ و مستقل شده است، بنابراين خود مي تواند مانند بزرگترها از غذاي سفره استفاده كند.

خلاصه آنكه مادر قبل از اقدام به از شيرگيري، بايد بينديشد كه چقدر تحمل شنيدن گريه كودك خود را دارد. اگر بچه كاملاً آشفته است و آرام نمي شود، تصور نكند كه بازي را باخته است، بلكه بعد از چند ماه كه فرزندش بزرگتر و مستقل تر شد دوباره در مورد از شيرگيري او اقدام كند اين بار حتماً موفق مي شود.