شرح مذاکرات بن سلطان و پوتین

روزنامه لبنانی «السفیر» در گزارشی مشروح به بررسی نتایج «نشست طوفانی» شاهزاده «بندر بن سلطان»، رئیس دستگاه اطلاعات عربستان سعودی با «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه می‌پردازد که ژوئیه گذشته در مسکو انجام شد.

السفیر در این ارتباط می‌نویسد: دیدار پوتین - بندر از چنان اهمیتی برخوردار بوده که نتایج آن سراسر منطقه شمال آفریقا و حتی چچن و ایران و سوریه و تمام منطقه خاورمیانه را دربر می‌گیرد و بعید نیست که به دلیل ورود حزب الله در بحران سوریه اوضاع در لبنان رو به وخامت بگذارد.

السفیر در ابتدای گزارش خود به شرایط برگزاری نشست بندر - پوتین اشاره و ذکر می‌کند که بندر پیشنهاد انجام چنین دیداری را پس از هماهنگی با آمریکا و برخی طرف‌های اروپایی به «عبد الله بن عبد العزیز»، پادشاه عربستان ارائه داد و توضیح داد که در این دیدار سیاست «چماق و هویج» را به کار خواهد برد که اکثر مذاکره کنندگان از آن تبعیت می‌کنند، به این معنا که تا جای ممکن تلاش می‌کند، به رهبران روسی را از حیث سیاسی و اقتصادی و نظامی و امنیتی امتیاز دهد و در مقابل در پرونده‌ها و قضایای مهم منطقه‌ای از جمله پرونده سوریه و ایران از مسکو تا جای ممکن امتیاز بگیرد.

شاه سعودی با این پیشنهاد موافقت می‌کند و روز سی‌ام ژوئیه تماس تلفنی کوتاهی که دقایقی بیشتر طول نکشید، با پوتین درباره این دیدار و لزوم محرمانه ماندن آن گفت‌وگو می‌کند تا پس از توافق‌های صورت گرفته بندر به صورت کاملا محرمانه راهی مسکو شود.

پس از ورود بندر به مسکو، وی با همتای روسی خود ژنرال «ایگور سرجون» دیدار و درباره همکاری‌های امنیتی دو جانبه بحث و تبادل نظر می‌کنند تا پی از آن بندر راهی یکی از منازل پوتین در مناطق حومه مسکو شود و در آنجا وی دیداری پشت درب‌های بسته با پوتین انجام می‌دهد که چهار ساعت طول کشید و طی آن دو طرف به بررسی مسائل و قضایای دو جانبه از جمله پرونده‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای پرداختند.

روابط دو جانبه

در این دیدار بندر بر اهمیت گسترش روابط دو جانبه تاکید و اعلام کرد که هرگونه توافقی که در این دیدار به دست آید، به معنای توافق و یا تفاهم روسی - سعودی نیست، بلکه توافق روسی - آمریکایی به شمار می‌آید، چراکه وی پیشتر در این ارتباط هماهنگی‌های لازم در خصوص این دیدار و توافقاتی که به خصوص درباره پرونده سوریه حاصل خواهد شد، را با آمریکایی‌ها انجام داده است و در این میان زبان منافع مشترک می‌تواند، زمینه همکاری‌های گسترده میان دو طرف را در حوزه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری و نفتی و نظامی فراهم کند، به ویژه که اهداف مشترک بسیاری میان دو طرف وجود دارد که از جمله آنها باید به مبارزه با تروریسم و افراط گرایی در سراسر نقاط جهان اشاره کرد. به ویژه آنکه به نظر بندر بن سلطان انقلاب‌های بهار عربی و سرنگونی برخی نظام‌های منطقه‌ای و روی کار آمدن اخوان المسلمین در مصر و تشدید فعالیت گروه‌های تندرو در لیبی موجب شده تا دامنه فعالیت تروریسم در منطقه توسعه و گسترش قابل ملاحظه‌ای یافته و تشدید شود و این موضوعی است که حتی روس‌ها را نیز تهدید می‌کند، چراکه گروه‌های تندرو چچنی بسیاری در طول این مدت و با هماهنگی با ما (عربستان سعودی) برای مبارزه با نظام سوریه راهی این کشور شدند. این گروه‌ها عربستان سعودی را چندان نمی‌ترساند، چون ما تنها از آنها برای مقابله با نظام سوریه استفاده می‌کنیم و در آینده سوریه بدون تردید تاثیر یا نقشی ندارند.

در مقابل پوتین تاکید می‌کند که مسکو از حمایت یک دهه‌ای عربستان سعودی از گروه‌های تروریستی چچنی که دقایقی قبل آشکارا و علنی به آن اذعان کردید، به خوبی آگاه است، اما در خصوص اهداف مشترک مسکو و ریاض درباره مبارزه با تروریسم جهانی باید بگویم که اهداف مشترکی بین دو طرف دیده نمی‌شود، اگرچه مسکو برای توسعه و گسترش روابط دو جانبه اهمیت بسیاری قائل است.

بندر در ادامه به نقش برخی از کشورهای منطقه مانند قطر و ترکیه در تغییر و تحولات جاری اشاره می‌کند و می‌گوید که این کشورها نقشی فراتر از حدی که برای آنها در نظر گرفته شده را ایفا کردند و ما بارها از قطری‌ها و ترک‌ها خواسته‌ایم از حمایت نامحدود و بی‌قید و شرط خود از اخوانی‌ها در مصر و در دیگر کشورهای منطقه دست بکشند.

چون بر این باور هستیم که نقش ترکیه هم اکنون مشابه نقش پاکستان در جنگ افغانستان شده و ریاض خواهان روی کار آمدن حکومت‌های مذهبی تندرو در منطقه نیست، بلکه از حکومت‌های میانه‌رو حمایت می‌کند و از این حیث تجربه مصر برای ما تجربه گرانبهایی است و ما به حمایت خود از ژنرال «عبد الفتاح السیسی»، وزیر دفاع مصر ادامه می‌دهیم و با او روابط بسیار خوبی را برقرار می‌کنیم و به شما نیز توصیه می‌کنیم که چنین کنید و ریاض آماده است با مسکو قراردادهای تسلیحاتی برای حمایت از این نظام‌ها و به ویژه مصر منعقد کند.

همکاری‌های اقتصادی و نفتی

پس از آن بندر بن سلطان سخنان خود را به سمت ابعاد و حوزه‌های همکاری میان ریاض و مسکو در صورت دستیابی به توافق میان دو طرف درباره برخی پرونده‌ها از جمله سوریه سوق می‌دهد و سخنان خود را با همکاری‌های نفتی و سرمایه‌گذاری آغاز می‌کند و به پوتین پیشنهاد می‌دهد، استراتژی روسی - سعودی مشترکی را درباره موضوع نفت تدوین کنند که هدف آن دستیابی به توافق نظر درباره قیمت نفت و میزان تولید آن جهت حفظ قیمت جهانی این محصول در بازارهاست.

همچنین بندر با تاکید بر اینکه ریاض از توجه بیش از حد مسکو به قضیه نفت و گاز آگاه است، به پوتین اطمینان خاطر می‌دهد، با عربستان با روسیه نه تنها هیچ‌گاه وارد رقابت در این عرصه نخواهد شد، بلکه تلاش می‌کند، زمینه همکاری جهت تاسیس پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی را فراهم کند و ریاض این توان را دارد که میلیاردها دلار در عرصه‌های مختلف در بازارهای روسیه سرمایه‌گذاری کند، اما پیش زمینه تمام این امور دستیابی به توافق درباره دو پرونده سوریه و ایران است.

در مقابل پوتین تاکید می‌کند که بحث و تبادل نظر درباره این سرمایه‌ گذاری‌ها در حوزه تخصص و اختیارات وزارتخانه‌های مربوطه است.

سوریه پیش از هر چیز و اول از همه

در ادامه بندر در گفت‌وگویی طولانی از پرونده سوریه برای پوتین می‌گوید، اینکه نظام سوریه در این کشور پایان یافته تلقی می‌شود و روسیه بهتر است، از حمایت نظام سوریه و «بشار اسد»،‌ رئیس جمهوری این کشور به ویژه در شورای امنیت سازمان ملل دست بردارد و دروازه توسعه و گسترش روابط روسیه - عربستان دستیابی دو کشور به توافق درباره سوریه است و در این راه ریاض به مسکو اطمینان می‌دهد، هر نظامی که در سوریه روی کار آید، منافع روسیه در سوریه و در سواحل دریای مدیترانه را حفظ خواهد کرد.

تاکید روس‌ها بر حفظ منافع ایران

پس از آن بندر پیشنهادات و طرح‌هایی درباره نقش منطقه‌ای ایران در کشورهایی همچون عراق و سوریه و لبنان و فلسطین و یمن و بحرین و دیگر کشورهای منطقه ارائه می‌دهد و ابراز امیدواری می‌کند که روس‌ها منافع خود و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را در قبال اهداف و چشم داشت‌ها و چالش‌های هسته‌ای ایران در نظر بگیرند.

اما پوتین در مقابل موضع کشور خود در برابر تغییر و تحولات جاری در منطقه از جمله کشورهایی ارائه می‌دهد که شاهد «بهار عربی» بوده‌اند و در این راه به شکلی ویژه بر اوضاع جاری در مصر و لیبی تاکید می‌کند و می‌گوید که مسکو به شدت نگران اوضاه مصر است و از این بیم دارد، اوضاع جاری در این کشور به جنگ داخلی منتهی شود که در این صورت تنها مصری‌ها آسیب نخواهند دید، بلکه اعراب و سراسر کشورهای منطقه‌ای و عرصه بین المللی از این درگیری‌ها آسیب می‌بینند و من در این خصوص تلاش می‌کنم، دیداری از مصر برای بررسی اوضاع داشته باشم.

اما در خصوص ایران، پوتین به بندر تاکید کرد که ایران از جمله کشورهای همسایه روسیه به شمار می‌آید که رابطه با آن برای روسیه اهمیت بسیاری دارد، علاوه بر اینکه تهران و مسکو دارای منافع مشترک و در هم تداخل یافته‌ای هستند و مسکو از ایران جهت دستیابی به سوخت هسته‌ای برای اهداف مسالمت آمیز و توسعه و گسترش تاسیسات هسته‌ایش در این خصوص حمایت می‌کند و بالطبع پیگیر روند مذاکرات هسته‌ای ایران در قالب گروه 5 + 1 نیز می‌باشد و قرار است، با «حسن روحانی»، رئیس جمهوری ایران در حاشیه نشست سران کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز دیدار داشته باشد و در جریان این دیدار با رئیس جمهوری ایران بسیاری از قضایا و موضوعات منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای و مورد علاقه دو جانبه را بررسی خواهیم کرد و موضع مخالف روسیه در تحمیل مجازات‌ها و تحریم‌های بین المللی علیه ایران را به اطلاع حسن روحانی خواهیم رساند.

اردوغان سپتامبر در مسکو

اما در خصوص موضوع ترکیه پوتین از دوستی خود با «رجب طیب اردوغان»، نخست وزیر ترکیه و همسایگی این کشور و منافع مشترک مسکو و آنکارا و تلاش برای توسعه این روابط سخن گفت و دیدارهای خود به اردوغان تاکید کرده که ترکیه از بازتاب بحران سوریه در امان نخواهد ماند وبه همین دلیل باید آنکارا بیش از پیش در اندیشه دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران سوریه باشد و اینکه مسکو اطمینان دارد، درباره بحران سوریه دستیابی به راه حل سیاسی و مسالمت آمیز امکان پذیر است و اگر در این میان میان آنکارا و مسکو اختلاف دیدگاه‌هایی درباره بحران سوریه وجود دارد، این تاثیری منفی بر همکاری اقتصادی و سرمایه ‌گذاری‌های دو جانبه نخواهد گذاشت.

پوتین: موضع ما در قبال سوریه و اسد تغییر ناپذیر است

اما در خصوص بحران سوریه رئیس جمهوری روسیه به بندر تاکید کرد که موضع ما هیچ‌گاه در قبال بحران سوریه تغییر نکرده و نمی‌کند و ما براین باور هستیم که نظام سوریه بهترین نماینده مردم این کشور است که باید از زبان آنها سخن بگوید نه کسانی‌که جگر مردم را می‌خورند. در ژنو یک مسکو و واشنگتن برسر مجموعه‌ای از امور به توافق رسیدند، اما بعد آمریکایی‌ها خلف وعده کردند و در تمام نشست‌های مشترک کارشناسان روس و آمریکا ما موضع خود را تکرار کرده‌ایم و هم اکنون نیز تمام تلاش خود را برای برگزاری ژنو 2 و دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران سوریه به کار می‌بریم.

این سخنان پوتین موجب شد تا بندر به وی هشدار دهد که روند مذاکرات به خصوص در پرونده سوریه پیچیده‌تر می‌شود و این موجب عدم دستیابی به توافق بین دو طرف و سرانجام انتخاب گزینه نظام در سوریه می‌شود، چون ما براین باور هستیم که افق روشنی پیش روی برگزاری ژنو 2 وجود ندارد.

در پایان دو طرف به توافق رسیدند، به رایزنی‌های خود ادامه دهند و این دیدار همین طور مکتوم و مخفی باقی بماند.